Opinion
Las leiçons de l’art
En 1939, un important critic d’art estatsunidenc, Clement Greenberg, classèt una granda majoritat dels artistas del sègle XIX coma de precursors de l’expressionisme abstrach. Aital, e en tot començar pels impressionistas coma Manet e Cesana, l’Istòria de l’Art de las darrièras 150 annadas èra una corsa fins al mestritge de James Pollock. Kandisnki, Picasso, Miró, Mondrian e Klee èran, doncas, d’artistas del cambiament mai grand qu’aviá viscut l’art occidental dins tota son istòria.
Per aquela rason Greenberg defendiá l’art per l’art, çò es, un art autonòm qu’es lonh de la vida sociala e politica de son epòca. Puèi, e amb la creacion del MoMa a Nòva York, l’art contemporanèu renaissiá après la casuda de París en 1940. L’art expressionista abstrach èra alavetz una fugida dels totalitarismes europèus e començava una epòca nòva ont l’artista se deviá alonhar de tota connotacion politica. Aquò foguèt nomenat formalisme. Lo nòu art podiá pas aver cap de relacion amb la denóncia politica. Après la descobèrta d’Auschwitz l’umanitat podiá pas pus far de poesia. Cossí podiá l’òme contunhar de far d’art après aquela barbariá?
La politizacion de l’art
Ça que la, los Estats Units comencèron d’exportar aquel art autonòm a la planeta tota. Caliá pintar sens cap de connotacion de denóncia sociala e valorizar la nòva pintura solament coma aquò: pintura e pro. Es pas la pena de dire que totes los pintres realistas qu’avián existit entre 1900 e 1950 foguèron considerats per Greenberg e per Alfred H. Barr —director del MoMa entre 1929 e 1967—coma non avantgardistas e degenerats.
Pasmens, coma tota lei universala, lèu i aguèt de critics contraris a aquel classament de l’art. Al sègle XX i aviá agut de pintres realistas —dont los surrealistas— qu’avián volgut denonciar l’epòca que vivián e non èra pas per aquò que devián èsser classats coma de pintres mens avantgardistas o de mendre qualitat. Pendent la fin del sègle XX, la nòva concepcion de l’art aviá pogut véncer aquela concepcion e se classèt un autre còp los pintres amb una nòva actitud artistica. D'artistas coma Edward E. Hopper, Georgia O’Kefee o Salvador Dalí èran, un autre còp, avalorats per lor art e la denóncia que fasián de l’edat modèrna industriala.
Aquò foguèt nomentat pòstmodernisme. Òr caliá amassar una autra vegada la relacion de denóncia qu’aviá totjorn agut l’art amb l’epòca ont demoram sens regetar l’abstraccionisme. La leiçon que la nos pòt balhar l’art es subtila mas tanben prigonda.
L’epòca ont demoram es una epòca de crisi totala. Après l’Union Sovietica, Euròpa e los Estats Units devián cercar un enemic e, fin finala, l’an trobat. E aquò nos deu pas far la confusion de l’Estat Islamic amb l’islam. Jamai. Las personas son de personas e lo mond es plen de crestians que tanben fan de causas marridas. Perqué doncas aqueste escrich?
Pr’amor qu’a l’ora d’ara, Euròpa viu una situacion qu’es pròcha de la dels ans 30 del sègle XX. E las annadas 40 foguèron una barbariá sens nom. L’extrèma drecha creis e creis sens s’arrestar mentre que fòrça de nosautres nos daissam menar per los atacs contra d’autras comunautats umanas que son pas la nòstra.
Crisi economica, sociala, artistica, de valors. Crisi guerrièra —desmembrem pas que l’Estat Islamic es lo mai grand enemic de la democracia occidentala dempuèi 1945— qu’un jorn s’acabarà, coma s’acabèron los totalitarismes d’Hitler e de Mussolini. En d’autres païses, la situacion es mai complèxa. L’estat espanhòl aurà d’eleccions que poirián menar la societat peninsulara a la meteissa situacion que i aguèt en 1936 —mas aqueste còp sens cap de guèrra civila—. E l’Euròpa de 2020 non serà coma la de l’an 2000.
Mas per aquò cal aprofechar la leiçon de l’art del sègle XX. Cal contunhar la denóncia sociala e politica. Daissar en segond plan la lucha d’una region occitana per un nom qu’es pas vertadièr e demandar l’oficializacion finala de l’occitan coma soleta tòca que pòsca sauvar las lenga e cultura occitanas —cultura europèa e mondiala pendent mai de 1000 ans—.
Ignorem los cants de serena del pòstfaissisme e amassem de fòrças per luchar vertadièrament per çò que cal: l’islam es una religion abandonada per l’EI, Occitània-País Catalan es pas tota la nacion occitana. S’o acceptavam, caldriá tornar començar un autre còp. Los interèsses del francisme jacobin, l’europeïsme mai marrit e lo dogmatisme mai radical aurián ganhat. E aquò es pas l’Euròpa que volèm aver en 2020.
Per aquela rason Greenberg defendiá l’art per l’art, çò es, un art autonòm qu’es lonh de la vida sociala e politica de son epòca. Puèi, e amb la creacion del MoMa a Nòva York, l’art contemporanèu renaissiá après la casuda de París en 1940. L’art expressionista abstrach èra alavetz una fugida dels totalitarismes europèus e començava una epòca nòva ont l’artista se deviá alonhar de tota connotacion politica. Aquò foguèt nomenat formalisme. Lo nòu art podiá pas aver cap de relacion amb la denóncia politica. Après la descobèrta d’Auschwitz l’umanitat podiá pas pus far de poesia. Cossí podiá l’òme contunhar de far d’art après aquela barbariá?
La politizacion de l’art
Ça que la, los Estats Units comencèron d’exportar aquel art autonòm a la planeta tota. Caliá pintar sens cap de connotacion de denóncia sociala e valorizar la nòva pintura solament coma aquò: pintura e pro. Es pas la pena de dire que totes los pintres realistas qu’avián existit entre 1900 e 1950 foguèron considerats per Greenberg e per Alfred H. Barr —director del MoMa entre 1929 e 1967—coma non avantgardistas e degenerats.
Pasmens, coma tota lei universala, lèu i aguèt de critics contraris a aquel classament de l’art. Al sègle XX i aviá agut de pintres realistas —dont los surrealistas— qu’avián volgut denonciar l’epòca que vivián e non èra pas per aquò que devián èsser classats coma de pintres mens avantgardistas o de mendre qualitat. Pendent la fin del sègle XX, la nòva concepcion de l’art aviá pogut véncer aquela concepcion e se classèt un autre còp los pintres amb una nòva actitud artistica. D'artistas coma Edward E. Hopper, Georgia O’Kefee o Salvador Dalí èran, un autre còp, avalorats per lor art e la denóncia que fasián de l’edat modèrna industriala.
Aquò foguèt nomentat pòstmodernisme. Òr caliá amassar una autra vegada la relacion de denóncia qu’aviá totjorn agut l’art amb l’epòca ont demoram sens regetar l’abstraccionisme. La leiçon que la nos pòt balhar l’art es subtila mas tanben prigonda.
L’epòca ont demoram es una epòca de crisi totala. Après l’Union Sovietica, Euròpa e los Estats Units devián cercar un enemic e, fin finala, l’an trobat. E aquò nos deu pas far la confusion de l’Estat Islamic amb l’islam. Jamai. Las personas son de personas e lo mond es plen de crestians que tanben fan de causas marridas. Perqué doncas aqueste escrich?
Pr’amor qu’a l’ora d’ara, Euròpa viu una situacion qu’es pròcha de la dels ans 30 del sègle XX. E las annadas 40 foguèron una barbariá sens nom. L’extrèma drecha creis e creis sens s’arrestar mentre que fòrça de nosautres nos daissam menar per los atacs contra d’autras comunautats umanas que son pas la nòstra.
Crisi economica, sociala, artistica, de valors. Crisi guerrièra —desmembrem pas que l’Estat Islamic es lo mai grand enemic de la democracia occidentala dempuèi 1945— qu’un jorn s’acabarà, coma s’acabèron los totalitarismes d’Hitler e de Mussolini. En d’autres païses, la situacion es mai complèxa. L’estat espanhòl aurà d’eleccions que poirián menar la societat peninsulara a la meteissa situacion que i aguèt en 1936 —mas aqueste còp sens cap de guèrra civila—. E l’Euròpa de 2020 non serà coma la de l’an 2000.
Mas per aquò cal aprofechar la leiçon de l’art del sègle XX. Cal contunhar la denóncia sociala e politica. Daissar en segond plan la lucha d’una region occitana per un nom qu’es pas vertadièr e demandar l’oficializacion finala de l’occitan coma soleta tòca que pòsca sauvar las lenga e cultura occitanas —cultura europèa e mondiala pendent mai de 1000 ans—.
Ignorem los cants de serena del pòstfaissisme e amassem de fòrças per luchar vertadièrament per çò que cal: l’islam es una religion abandonada per l’EI, Occitània-País Catalan es pas tota la nacion occitana. S’o acceptavam, caldriá tornar començar un autre còp. Los interèsses del francisme jacobin, l’europeïsme mai marrit e lo dogmatisme mai radical aurián ganhat. E aquò es pas l’Euròpa que volèm aver en 2020.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Lo monde musulman fa ara la foncion que fasiá l'URSS abans 1989.
Bona comparason, la d'aquesta passa amb las annadas trenta (amai siague pas ges d'istorian ieu). Fetivament marca pro mal.
Cal a tot pèrdre tornar metre la lucha per l'occitan dins un rapòrt internacional e mai social.
I a plan de monde que s'auborèron per aparar la lenga per de qué èra la lenga dels paures, dels trabalhadors, de la classa proletària del sud de frança e que sa repression èra plan mai qu'un afar de nacions, èra una violéncia sociala, de classa. Ara dins nòstra societat que vivèm cada jorn, onte s'atròba aquela violéncia? me sembla que mai que mai s'aplica al monde que sas familhas venguèron de las colonias. Se volèm èstre coerent coma occitanistas, dins çò qu'aquel mot significa, nos cal dobrir a las culturas dels descendents immigrats aicí, nos cal aprene l'arabe, l'amazic e las autras lengas, nos cal pas arrestar al discors dominant sus la relegion musulmana (per exemple lo discors de Charlie Hebdo, que dona un aire a las caricaturas antisemitas de l'acomençança del sègle XX), çò qu'empacha pas, pardiu, de criticar las relegions. Nos cal, als europeans del començament del sègle XIX, noirir de çò que i a aicí e veire las culturas oprimidas (aquò es nòstre estèc, als occitanistas). Nos cal batre per l'ensenhament de l'arabe e de l'amazic, entre autre, sus lo territòri francés. Sans aquò, se nos embarram entre nautres, entre l'idèa fantasmada que nos fasèm de çò que nòstra cultura cal que siague eternalament, clavarem l'istòria de nòstra lenga per de bon.
Se nos laissam colhonar, coma escrivètz, per la separacion entre gropes "culturals", reprodusissèm pro çò que se faguèt contra los josieus abans la segonda guèrra mondiala. Aquí anarem a còp segur vèrs un novèl tipe de faicisme.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari