Opinion
Los mitans naturaus de Gironda (III)
Un tipe d’ecosistèma es omnipresent sus la Tèrra (aumens on l’aiga es prampó presenta) demb mantas fòrmas: son las zònas umidas. ‘Quò’s bien coneishut que lur interés en tèrme de biodiversitat es fòrt grand.
Pòdem citar, forra-borra:
Au solide, una crasta o un changòt ne’n pòden héser partida, en quauqua sòrta!
Las torbèiras son formacions fòrt interessantas per la conservacion de la matèira organica – i tròban sencena “dau temps dau rèi Talabòt “ (coma disen los amics medoquins). Se fòrman per acumulacion de torba dens un lòc au bilan idric positiu, ‘quò’s a díser que lo mitan es inondat a tengut; las causas son lo relièu, la pluviometria, la configuracion deu substrat. L’inondacion entraina una mendra oxigenacion deu hons, donc los microorganismes responsables de la degradacion de la matèira organica van pas poder víver ací, e tot serà conservat.
L’aciditat de la torba, mèi l’anoxia (carença en oxigène), van convenir a comunautats d’espèças fòrt particulièras, dominadas per las mossas de torba (Sphagnum sp.). I tròban en generau espèças a valor patrimoniala.
Coma ec èi ja dit, las torbèiras an una valor istorica (conservacion de la sencena), mès tanben un ròtle ecologic, en regulant lo cicle de l’aiga. D’una part, au bòrn d’una ribèira, las mossas de torba se compòrtan coma esponjas e permeten de lemitar l’amplituda d’un aigat o d’un sequèir; d’auta part, los vegetaus de torbèira contribuan a filtrar e assanir l’aiga.
Las ripisilvas son los bòscs que bòrdan un riu. Lur vegetacion caracteristica, au nivèu arborescent, es simpla: frèishes (Fraxinus excelsior e angustifolia), briules (Populus sp.), aubars (Salix alba), sauçaringas (Salix purpurea e atrocinerea) vèrnhes (Alnus glutinosa). Se las faurèsts de las grandas ribèiras son tarriblament abocinadas, los petits rius an mèi de chança: la valèia de Ciron, per exemple, abrica un microclimat fòrt particulièr, frid e umide, on tròban populacions residualas de haians.
Lo ròtle de las ripisilvas es importantissime: permeten d’estabilizar los bòrns de ribèiras, amèi de filtrar tot çò que pòt daverar de las pèças au dessús de la valèia. E quòra saben tot çò que pòt i auger coma produits fitosanitaris... Mès shau! La presença d’aubres au bòrn d’un riu n’es pas a còp segur un gatge de qualitat: vací dus exemples.
En efèit, assecan lo sòu, e las maquinas mascanhan sovent çò que damòra: sonque las ortigas pòden s’i plàser! Amèi d’aquò, los briules ibrides americans qu’i son plantats dishan gaire de plaça au Populus nigra endogène que vai en dispareishent...
Las pradas umidas (megaforbièdas, poirem díser) son formacion d’èrbas fòrt hautas, au bòrn d’un estanh o d’un riu. Son particulièrament propiças aus batracians. I tròban la sigòrra (Carex pendula), la sesca o laiòu (Iris pseudoacorus), la matalassa o sesca (Typha latifolia), los juncs (Juncus sp., Schoenus sp., Scirpus sp., Cyperus sp., Schoenoplectus sp.,...), lo rau (Phragmites australis), la canavèra (Arundo donax), lo plumet (Phalaris arundinacea), lo boton d’òr d’aiga (Caltha palustris), lo baume bastard o mentrast (Mentha aquatica)...
Los marescs e marescatges son pròishes de las pradas umides, mès compòrtan tanben plantas aquaticas, pusque son zònas temporàriament caperadas d’aiga.
Veiram donc lo còp que vèn la question de las miaças e de las mesuras de proteccion de tots aqueths mitans naturaus.
Pòdem citar, forra-borra:
– los bòrns de mar, estuaris, ribèiras, rius, lacs, estanhs,... que’n parlaram gaire aquí,
– los marescs e marescatges ( o badiàs, barents, braus, brolhs, gotèirs, naudas, nausas, paluds...),
– las torbèiras,
– las ripisilvas,
– las pradas umidas.
– los marescs e marescatges ( o badiàs, barents, braus, brolhs, gotèirs, naudas, nausas, paluds...),
– las torbèiras,
– las ripisilvas,
– las pradas umidas.
Au solide, una crasta o un changòt ne’n pòden héser partida, en quauqua sòrta!
Las torbèiras son formacions fòrt interessantas per la conservacion de la matèira organica – i tròban sencena “dau temps dau rèi Talabòt “ (coma disen los amics medoquins). Se fòrman per acumulacion de torba dens un lòc au bilan idric positiu, ‘quò’s a díser que lo mitan es inondat a tengut; las causas son lo relièu, la pluviometria, la configuracion deu substrat. L’inondacion entraina una mendra oxigenacion deu hons, donc los microorganismes responsables de la degradacion de la matèira organica van pas poder víver ací, e tot serà conservat.
L’aciditat de la torba, mèi l’anoxia (carença en oxigène), van convenir a comunautats d’espèças fòrt particulièras, dominadas per las mossas de torba (Sphagnum sp.). I tròban en generau espèças a valor patrimoniala.
Coma ec èi ja dit, las torbèiras an una valor istorica (conservacion de la sencena), mès tanben un ròtle ecologic, en regulant lo cicle de l’aiga. D’una part, au bòrn d’una ribèira, las mossas de torba se compòrtan coma esponjas e permeten de lemitar l’amplituda d’un aigat o d’un sequèir; d’auta part, los vegetaus de torbèira contribuan a filtrar e assanir l’aiga.
Las ripisilvas son los bòscs que bòrdan un riu. Lur vegetacion caracteristica, au nivèu arborescent, es simpla: frèishes (Fraxinus excelsior e angustifolia), briules (Populus sp.), aubars (Salix alba), sauçaringas (Salix purpurea e atrocinerea) vèrnhes (Alnus glutinosa). Se las faurèsts de las grandas ribèiras son tarriblament abocinadas, los petits rius an mèi de chança: la valèia de Ciron, per exemple, abrica un microclimat fòrt particulièr, frid e umide, on tròban populacions residualas de haians.
Lo ròtle de las ripisilvas es importantissime: permeten d’estabilizar los bòrns de ribèiras, amèi de filtrar tot çò que pòt daverar de las pèças au dessús de la valèia. E quòra saben tot çò que pòt i auger coma produits fitosanitaris... Mès shau! La presença d’aubres au bòrn d’un riu n’es pas a còp segur un gatge de qualitat: vací dus exemples.
– L’auseròu negundo (Acer negundo) es una espèça invasiva demb gitons podent créisher dinc a 3 mètres per an. Extrèmament competitiu a n’impòrte quau estade, vai remplaçar la vegetacion tipica. Problèma: estabiliza mens las ribas, son bòi es de meishanta qualitat, e certèns ausèths reganhan a d’i nisar.
– Las aubarèdas, paisatge fòrt tipic de la valèia de Garona (Marmandés, etc.), ne’n son pas mens responsablas de l’apraubissament de la vegetacion de las planas alluvialas.
– Las aubarèdas, paisatge fòrt tipic de la valèia de Garona (Marmandés, etc.), ne’n son pas mens responsablas de l’apraubissament de la vegetacion de las planas alluvialas.
En efèit, assecan lo sòu, e las maquinas mascanhan sovent çò que damòra: sonque las ortigas pòden s’i plàser! Amèi d’aquò, los briules ibrides americans qu’i son plantats dishan gaire de plaça au Populus nigra endogène que vai en dispareishent...
Las pradas umidas (megaforbièdas, poirem díser) son formacion d’èrbas fòrt hautas, au bòrn d’un estanh o d’un riu. Son particulièrament propiças aus batracians. I tròban la sigòrra (Carex pendula), la sesca o laiòu (Iris pseudoacorus), la matalassa o sesca (Typha latifolia), los juncs (Juncus sp., Schoenus sp., Scirpus sp., Cyperus sp., Schoenoplectus sp.,...), lo rau (Phragmites australis), la canavèra (Arundo donax), lo plumet (Phalaris arundinacea), lo boton d’òr d’aiga (Caltha palustris), lo baume bastard o mentrast (Mentha aquatica)...
Los marescs e marescatges son pròishes de las pradas umides, mès compòrtan tanben plantas aquaticas, pusque son zònas temporàriament caperadas d’aiga.
Veiram donc lo còp que vèn la question de las miaças e de las mesuras de proteccion de tots aqueths mitans naturaus.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Perqué diable, Ferriòl, me sanjas "déjà" en "ja" ....... mès gardas mons auts francismes ("certèns", "particulièr") ? :)
Sauvar 'a natura es coma sauvar l'occitan, cal pilhar temps de conóisher 'o siu ambient.
Article apassionant...
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari