Bandièra01 1180x150: Comuna de Tolosa

Opinion

Omèr, L’Iliada, los vint e quatre primièrs vèrses en occitan

L'apoteòsi d'Omèr, S. III abans lo Crist. Musèu Britanic de Londres
L'apoteòsi d'Omèr, S. III abans lo Crist. Musèu Britanic de Londres
Gerard Joan Barceló

Gerard Joan Barceló

Lingüista, professor agregat de gramatica e director de la revista electronica universitària Lingüistica Occitana. President de l'associacion Los amics de Jornalet

Mai d’informacions
Vos aviái dicha ma volontat de me consagrar mai a la traduccion de tèxtes classics. Cresi qu’es un acte politic fòrt: es un mejan d’afortir que la lenga nòstra, l’occitan, a tanta dignitat que nos pòt far accedir a d’òbras de la literatura universala. Uèi, vos regali los vint e quatre primièrs vèrses de la famosa epopèa omerica, L’Iliada. Veiretz qu’ai causit un vèrs regular sens rima. En seguida de ma revirada, vos daissi lo tèxt original.
 
Canta, divessa, la ràbia del peleïda Aquilles,
destructritz, que portèt als aquèus milanta dolors,
faguèt davalar dins l'ostal d'Ades fòrça armas fòrtas
d’eròis, e regalèt lors còrses a totes los cans
e a totes los voltors; ansin aviá volgut Zèus.
Comença amb la carpinada que devesiguèt
l’atrida senhor dels guerrièrs e lo divin Aquilles.
Quin dieu los incitèt a la lucha e a la garrolha?
Lo filh de Letò e Zèus, qu’enrabiat contra lo rei
escampèt un mal dins l’armada, e morissián los òmes
perque aviá escarnit a Crises, lo sieu grand prèire,
l’atrida. El venguèt als lèstes naviris aquèus
per desliurar sa filha, portant un rescat enòrme,
tenent dins sas mans las vetas de l’arquièr Apollon
sus son sceptre d’aur, e supliquèt totes los aquèus
e mai que mai los dos atridas, mèstres de guerrièrs:
“Atridas e autres aquèus de las bèlas cambièras,
que los dieus qu’an coma ostal l’Olimp vos pòscan permetre
d’enversar lors murs de Priam e d’aver bon retorn!
Mas tornatz-me mon enfant e acceptatz mon rescat,
s’avètz crenhença del filh de Zèus, l’arquièr Apollon.”
Alavetz totes los aquèus se mostrèron consents
de respectar lo prèire e d’acceptar lo bèl rescat
mas aquò agradèt pas a l’atrida Agamemnon.


Μῆνιν ἄειδε θεὰ Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος 
οὐλομένην, ἣ μυρί᾿ Ἀχαιοῖς ἄλγε᾿ ἔθηκε, 
πολλὰς δ᾿ ἰφθίμους ψυχὰς Ἄϊδι προΐαψεν 
ἡρώων, αὐτοὺς δὲ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν 
οἰωνοῖσί τε πᾶσι· Διὸς δ᾿ ἐτελείετο βουλή, 
ἐξ οὗ δὴ τὰ πρῶτα διαστήτην ἐρίσαντε 
Ἀτρεΐδης τε ἄναξ ἀνδρῶν καὶ δῖος Ἀχιλλεύς. 
Tίς τ᾿ ἄρ σφωε θεῶν ἔριδι ξυνέηκε μάχεσθαι; 
Λητοῦς καὶ Διὸς υἱός· ὃ γὰρ βασιλῆϊ χολωθεὶς 
νοῦσον ἀνὰ στρατὸν ὄρσε κακήν, ὀλέκοντο δὲ λαοί, 
οὕνεκα τὸν Χρύσην ἠτίμασεν ἀρητῆρα 
Ἀτρεΐδης· ὃ γὰρ ἦλθε θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν 
λυσόμενός τε θύγατρα φέρων τ᾿ ἀπερείσι᾿ ἄποινα, 
στέμματ᾿ ἔχων ἐν χερσὶν ἑκηϐόλου Ἀπόλλωνος 
χρυσέῳ ἀνὰ σκήπτρῳ, καὶ λίσσετο πάντας Ἀχαιούς, 
Ἀτρεΐδα δὲ μάλιστα δύω, κοσμήτορε λαῶν· 
“Ἀτρεΐδαι τε καὶ ἄλλοι ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοί, 
ὑμῖν μὲν θεοὶ δοῖεν Ὀλύμπια δώματ᾿ ἔχοντες 
ἐκπέρσαι Πριάμοιο πόλιν, εὖ δ᾿ οἴκαδ᾿ ἱκέσθαι· 
παῖδα δ᾿ ἐμοὶ λύσαιτε φίλην, τὰ δ᾿ ἄποινα δέχεσθαι, 
ἁζόμενοι Διὸς υἱὸν ἑκηϐόλον Ἀπόλλωνα.” 
Ἔνθ᾿ ἄλλοι μὲν πάντες ἐπευφήμησαν Ἀχαιοὶ 
αἰδεῖσθαί θ᾿ ἱερῆα καὶ ἀγλαὰ δέχθαι ἄποινα· 
ἀλλ᾿ οὐκ Ἀτρεΐδῃ Ἀγαμέμνονι ἥνδανε θυμῷ. [...]

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

Lo Drac
12.

"l’occitan a tanta dignitat..." : eisistís una lenga sens pro de dinhitat per far una revirada de l'Iliada ?

  • 1
  • 9
Guilhèm Tomàs Tolosa
11.

Per aver legit l'integralitat dels cants l'Iliada dins la traduccion francesa de Jean-Louis Backès, vos desiri de bon coratge !

Avètz pas acabat ... :)

  • 3
  • 0
Gerard Joan Barceló Pèiralata
10.

#8 Mercé pel comentari. Per çò que concernís, -ida, ai explicat que l'etimologia es diferenta del sufixe sabent -id dels elements quimics, per exemple, o del sufixe -id de mots d'origina latina coma "rapid". De lengas coma l'espanhòl o lo catalan destrian las causas.

  • 1
  • 0
Gerard Joan Barceló Pèiralata
9.

#7 De res, mas, fin finala, ai remplaçat "en cò de Hades" per "dins l'ostal d'Ades". Tròbi que se l'italian, que gerís la letra h un pauc coma l'occitan, escriu "Ade", i a pas nada rason d'escriure pas "Ades" en occitan.

  • 1
  • 0
JF Brun Montpelhièr
8.

Aquel tèxt es l'espelida de la poesia occidentala, e es mai modèrn que non sembla. Mòstra los òmes preses dins l'encadenament irresistible de la violéncia e dels volers de fòrças desconegudas que los manipulan, e que son los dieus. E Arés i es presentat coma antipatic e maufachós. Tres mil ans an passat e avèm pas gaire progressat. O puslèu avèm regressat, qu'a la violéncia "sagrada" empusada per Arés las guèrras modèrnas apondon l'asirança e lo voler de destruccion totala, lo genocidi progarmat industrialament. Los eròis d'Omèr son d'una ferocitat que fai fernir mas s'estiman entre enemics...
M'agrada l'estil dels vèrses, cau contunhar. Sarra de pròche lo tèxt. I retròbe quicòm de son balanç...
Farai la meteissa remarca per « peleïda » « atridas »... perqué pas peleïd e atrid? Seriá de segur mai alibertin!

  • 2
  • 0

Escriu un comentari sus aqueste article