Los que me coneisson o sabon plan: soi tanben còrs, e aqueste estiu, a l’ostal de mos parents d’ont escrivi aqueste article, ai pogut tornar espepissar la situacion sociolingüistica còrsa – en pensant, de segur, a l’occitana.
 
Començarai amb los ponches positius. Se pòt dire qu’en Corsega i a un consens sus la lenga: fa qualques meses, l’Assemblada de Corsega, ont los debats se fan de còps que i a en còrs, votèt, sens cap de votz negativa, per un projècte de cooficialitat del còrs – al costat del francés, evidentament. Notèri aqueste consens pendent de partits del club de fotbòl professional d’Aiacciu contra Tolosa (lo 3 d’aqueste mes) e Saint-Etienne – o’Sant Etiève’ en arpitan  (l’11): los anoncis de l’estadi se faguèron gaireben exclusivament en lenga còrsa, çò que provoquèt pas cap de reaccions ostilas ni del public, que cantava d’eslogans còrses, ni de la premsa regionala de lenga francesa. Dins lo meteis estadi, la senhaletica bilingüa es generalizada, que prioriza gaireben sistematicament lo còrs, en majusculas e en primièra posicion. L’escrich bilingüe, en mai d’aquò, es frequent en Corsega: basta de legir los panèls a l’intrada de las vilas e dels vilatges, los qu’indican las direccions sus las rotas e los que bailan electronicament d’informacions estradièras o municipalas. Las doas vilas màgers de l’illa, Aiacciu e Bastia, se son engatjadas per la lenga insulara, çò qu’es pas de creire quand se sap que Bastia es dirigida per un cònsol cèrtas corsofòn mas d’ideologia d’a fons jacobina. E mai s’es encara minoritari, lo còrs es present sus la cadena de television Via Stella e dins las ràdios localas. Enfin, dins las librariás e mai los ipermercats, los obratges en lenga còrsa son de bon accedir, mentre que lo jornal Corse-Matin parla sovent del còrs, amb d’articles de còp redigits dins la lenga de l’illa.
 
Per carrièra, per contra, sembla luènh lo temps de mon enfància, lo de l’immersion lingüistica completa dins las convèrsas de totes los clients del perruquièr “Victor”. I compreniái pas grand causa mas cabussavi amb plaser dins lo banh d’una lenga que volguèri far mieuna. A Aiacciu, uèi, una lenga domina e daissa muda l’autra: lo francés. Un còp creguèri assistir a de dialògs espontanèus en còrs entre de gents de mai de 50 ans, mas, en realitat, tot aquò se passava dins un supermercat especializat dins los produches de Sardenha e los locutors èran de parlaires d’un dialècte del nòrd de Sardenha qu’es una forma meridionala de còrs. Dins l’estadi d’Aiacciu, malgrat los anoncis en còrs, lo public charrava en francés, çò que me bailèt l’impression d’una diglossia paradoxalament inversada, amb la lenga còrsa en posicion nauta, valent a dire oficiala, e lo francés coma lenga populara... Tanben, s’es verai que lo còrs s’ensenha fòrça mai que non pas l’occitan, amb un ensenhament generalizat a l’escòla primària e lo desvolopament de seccions bilingüas, sembla encara una lenga escolara: las joves generacions son abans tot francofònas, amb de parents majoritàriament incapables de parlar còrs e de grands corsofòns que patisson encara sovent de blocatges diglossics. Dins los luòcs toristics, enfin, apareis una autra forma de diglossia, vestigi de l’epòca (s’acabèt al començament del sègle XX) ont lo toscan èra la lenga nauta e lo còrs la lenga bassa: una ostalariá se sonarà’Isola’ e non pas’Isula’, un camping’San Damiano’ e non pas’San Damianu’, coma se la lenga italiana faguèsse melhor pensar a las vacanças que la lenga còrsa. Coma l’italian se practica pas pus en Corsega, aquestes mots se pòdon prononciar coma se foguèsson franceses, amb una accentuacion oxitonica, valent a dire sus la darrièra sillaba, contrària a la fonetica toscana, coma los noms italians de la toponimia oficiala francesa: Ajaccio, Bastia, Corte, totes oxitons amb una pronóncia de j et del digrama cc coma en francés. Cèrtas, la capitada de la cançon còrsa permet una preséncia culturala del còrs, mas de biais general tòca pas a totes los genres musicals, çò que risca de limitar la lenga a d’expressions artisticas tradicionalas.
 
Fa doncas mestièr una reflexion sus la transmission intergeneracionala e sus l’usança parlada de la lenga còrsa. Sembla que comence, ça que la. Fa pas gaire, se creèt un collectiu, Parlemu Corsu, que s’acontenta pas de demandar la necessària oficializacion del còrs dins totes los aspèctes socials, mas organiza d’ocasions per parlar còrs en public e insistís sus la practica concreta de la lenga. Un obratge pedagogic en liure accès sus internet, Spassighjata in furesta (Passejada en selva), s’adreiça a l’encòp als enfants e als parents per encoratjar la transmission dintre la familha.
 
Cossí que siá, l’exemple còrs mòstra clarament quicòm per l’occitan: amb l’ensenhament generalizat, la senhaletica bilingüa, la preséncia dins los mèdias e dins la vida publica, totas causas necessàrias per las qualas cal luchar, n’i aurà pas pro per la subrevida de la lenga nòstra. Organizem-ne la transmission.