Bandièra01 1180x150: Comuna de Tolosa

Opinion

Quinzena occitana d’Òut e Garona d’abril

Joan-Peire Alari

Joan-Peire Alari

Professor agregat d'anglés, retirat de la facultat de Bordèu III, especialista de civilizacion americana, ancian professor d'occitan, cap redactor de la revista Lo Lugarn, escrivan e cronicaire occitan, militant politic occitan.

Mai d’informacions
Cada an, mon associacion “Agenés Tèrra Occitana”, que ne soi lo secretari, prepausa al public doas caminadas bilingüas dins l’encastre de la Quinzena Occitana, una dins lo campestre e una a Agen. Ongan aviam causit de partir de Pujòls, a rasis de Vilanuèva, lo dissabte per una caminada de 7,5 kms. Bon, nos acontentam pas de caminar totben que faga partida dels animators d’un club, “los caminaires d’Agenés”. Amb mon amic Joan-Luc Granet, productor de frucha de Madalhan, nos arrestam sovent per analizar e far descobrir als caminaires, d’abòrd en lenga nòstra, lo paisatge e son evolucion, l’arquitectura, la toponimia, la populacion e son cambiament per l’encausa de la guèrra, las ondadas d’immigracion que seguiguèron, lo cambiament climatic, l’aiga (la tematica de la Quinzena ongan) ec.
 
Aqueste còp, auriam preferit, solide, un solelh generós quitament se dempuèi lo platèu aviam una polida vista de Vilanuèva d’Òut e de la valada d’Òut. En lòc d’aquò, lo grop de 23 personas aguèt pendent tota la caminada una pluèja fina, de pujadas bèlas e de davaladas e plan sovent de fanga. Rai que geinèt pas lo mond qu’èran contents de marchar pas nècis. Degun s’espatarrèt pas.
 
Aviam previst una taulejada dins un restaurant italo-sarde de Pujòls a 1 ora e i arribèrem a l’ora dicha. Nos congostèrem d’un repais de tria (l’osso bucco èra subrebon) asagat de bon vin italian. Érem totes de plan bona umor e cantèrem “l’immortèla” e lo “se canta” d’un biais talament afogat que lo patron nos benastruguèt. Pendent lo repais, las discutidas èran animadas e quitament politicas per explicar a los qu’èran pas al fial perque los catalans se volián desseparar d’Espanha. E n’i aguèt tres o quatre de nosautres per cantar “l’estaca”.
 
La visita guidada de Pujòls que seguiguèt foguèt facha per una guida del país que malastrosament parlava pas occitan mas qu’èra sensibilizada. L’anam ajudar dins l’avenir.
 
Fin finala una jornada plan capitada e un trabalh de sensibilizacion de terren plan util completat per la distribucion de la brocadura de l’IEO, “occitan qu’es aquò”.
 
Lo dimenge 10 d’abrial, aviam concebut una caminada urbana, naturalament sul tèma de l’aiga e mai precisament Garona e son afluent la Massa d’Agen. Comencèrem amb un grop de 60 personas pel Gravèr e son istòria, que a l’origina èra un isclòt enrodat per Garona amb sa bracièra, lo Descairat. D’aquí partiguèrem jos un solelh bèl cap a la palanca. Contèri son istòria coma la del riu del temps qu’èra percorregut per de milierats de batèus cada an, del temps que Jansemin per anar a París prenguèt la batèu de vapor d’Agen a Bordèu, en occitan, amb mon amic l’istorian Jean-Marie Catrou e atraversèrem lo riu per arribar a La Passa d’Agen. Jean-Marie nos menèt a un ostal resclusièr per nos parlar de la vida de Garona, nos mostrar la marca de l’aigat gigant de 1875 que destrusiguèt tot. Puèi anguèrem al cementèri de Monbusc veire las tombas decoradas dels mèstres de batèus o de capòts que los gabarrièrs, eles, los esperava la fòssa comuna. L’estapa seguenta èra lo joièl d’Agen, lo pont canal. Parlèri del canal e de l’arribada del camin de fèrre en 1856 que tuèt son activitat de carreg de merças. Del pont, podiam veire la Massa que raja de devath la tèrra. Autres còps, l’aiga de la Massa èra utilizada per la minotariá de Barsalon e lo molin de Sant Caprasi e tanben per la tanariá e la bugada! Quand tot s’arrestèt dins las annadas 1950, la Massa en vila pudissiá e èra plena de mosquilhs. Fa que foguèt recobèrta e raja en granda partida jos la vila. La darrièra estapa foguèt la recepcion a la comuna d’Agen dins la sala dels illustres jos l’agach de Jansemin dont lo retrach costeja lo de  son “amic”, Silvan Dumon. Una elegida plan simpatica, Dòna Castanh diguèt qualques mots de benvenguda. Per quant a io, faguèri una dicha improvisada en occitan per saludar los caminaires en tant qu’encargat de l’occitan a la comuna d’Agen. Alavètz èra temps de prene lo veire de l’amistat. Cal dire que la comuna servis sonca de chucs de fruta d’Agenés, plan qualitadoses d’alhors. Lo mond èran encantats de lor passejada garonesa. E per nautres, es una bona escasença de nos confrontar al terren e de semenar de granas dins los esperits que grelharàn un jorn per l’emancipacion de la nacion occitana.

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

Alari Agen
3.

#2 es lo problèma qu'avèm a l'ora d'ara: la majoritat dels professionals del toris
me en ço nostre sabon pas l'occitan. Qué far? los repotegar o far prova de pedagogia per lor donar l'enveja d'aprene nostra lenga? Aquela jove èra interessada. La cal encoratjar.

  • 4
  • 0
Lo mainatge del canalet Lengadòc
2.

Mefi ! Se volèm la lenga nòstra reviscolar la cal far valre coma cal ,una guia que non sap l' occitan mercé e adieu siatz o se setz manhacs i podetz dire " gara a l'an que ven!".

  • 0
  • 0
Matalòt Reinat NIÇA
1.

Un mejan gaubiós per faire descurbir la noastra bèla Tèrra d'Òc.

  • 3
  • 0

Escriu un comentari sus aqueste article