Bandièra01 1180x150: Comuna de Tolosa

Opinion

Toponims occitans en Africa (I): en Africa dau Nòrd, Argeria

O vilatge se ditz aüra “Tizi Naïth Aïcha” en cabile (e “Sidi Daod” en arab).
O vilatge se ditz aüra “Tizi Naïth Aïcha” en cabile (e “Sidi Daod” en arab).
Laurenç Revèst

Laurenç Revèst

Escrivan, traductor. Dialectològue, Doctor en lingüistica. President onorari dal Centre Cultural Occitan País Nissart e Alpenc.

Mai d’informacions
Au Magreb, parlema a l’ocasian d’a colonizacian catalanovalenciana au Marròc o d’u sicilians en Tunisia. Mas a colonizacian occitana, se semelha (sembla) que foguèt gaire structuraia dins aquelu territòris que s’i asperema gaire, a pasmens existit un pauc. Ancui, en Magreb, veguema Argeria principalament. Per nòta, Argeria foguèt “francesa mai d’ora” -partent de 1830 (a 1962)- qu’a Contea de Niça (anexaia a França en 1860) e E Vile Líbere de Mentan e Recabruna (anexaie a França en 1861).
 
Levat o cas quiar (clar) d’Abbo o Abboville que trobema a l’encòup cambiament de nom de comuna per un nom occitan e populacian occitana, a màger part d’e designacions san de patronims e toponims occitans. Dona a pensar que foguèron donats per un cèrt nombre d’occitans demorant en Argeria -mas sensa certituds sus o demai-. Levat quora avema un omenatge en donar o nom occitan de qualqu’un de celèbre (que notema totun). Benlèu aquel patronim foguèt causit perqué u abitantes venian d'a mema regian occitana qu'aquela persona celèbra, a l'image de parar a soa comuna damb un "sant (o sant "reial/ republican") patron" de vertuts fòrtas.
 
— Abboville o Abbo, dau patronim occitan “Abbo”. O vilatge dau Castelar ese tocat per a crisi agricòla d’a fin dau sécolo 19. En causa d’a davalaia d’a produccian d’òli, quasi tot o vilatge, 80 persone damb o cònsol ABBO Adraste (scenàrio “au mòde Pigüé”) van en Cabilia en 1872 e crean a ciutat de “Abboville” a “Bois Sacré”. Referéncia: http://www.castellar.fr/index.php?id=4174
 
Nòta: en 1873 ABBO Adraste a o statut d’Adjonch special d’a “Comuna indigena de Dellys”. En 1873 es rempiaçat per M. REVOL. Torna en 1875 avanch de devenir Cònsol en 1879 quora a comuna deven “Comuna de Pien Exercici”. Pilha a retiraia a BÔNE pròche de son enfant Rémus, director du Vinhales d’a Societat Domaniala d’a Banca d’Argeria despui 1886 e secretari general dau Sindicat d’a Seybouse en 1892. Es succedit en 1896 per un autre occitan dau païse mentonasc TRUCHI Jean-Baptiste pui en 1904 per TARDIEU Jean. Se porema de segur pensar qu’a lenga d’a comuna entre u colons castelarencs èra l’occitan.
  
O vilatge se ditz aüra “Tizi Naïth Aïsha” en cabile (e “Sidi Daod” en arab).
 
— Auribeau, dau toponim occitan “Auribeu”. Non sabem s’es perqué u colons venian d’a comuna de Vauclusa o d’Auribeu de Sianha o ancara d’Auribeu aüra integraia dins la comuna d’Autas-Duias o s’es per una autra rasan. Aüra aquela comuna se ditz ”Aïn Sharshar”.

— Barral, patronim occitan: aquela comuna se ditz aüra “Shiani”
 
— Borely, patronim occitan provençal, en occitan provençal “Borreli”. Aquela comuna se ditz aüra “Omria”
 
— Brea, dau patronim occitan vivaroalpenc Brea en omenatge a Jean Baptiste Fidèle Bréa, naishut en 1790 a Mentan. A comuna se sonèt a l’independéncia “Abo Tashfin”. En 1984, ese restacaia a “Tala Imsan” (“Tlemsan” en arab).  Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.

— Bugeaud, dau patronim lemosin perigòrd, en occitan "Bujaud". De Tomàs Robèrt Bugeaud, marqués de La Piconariá, duc d'Isly, marescal de França, naishut a Lemòtges, governaire general d'Algeria. Aüra se ditz "Sraidi" ("Seraïdi" en arab).  Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
 
— Cavaignac, dau patronim aut-lengadocian, en occitan Cavanhac. Aquela comuna se ditz aüra “Abo El Hassan”. Aicí semelha que sigue un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
 
— Clauzel, dau patronim occitan sud-lemosin o sud-lengadocian narbonés o dau nimesenc, en occitan “Clausèl”. Aquela comuna se ditz aüra ”Hoari Bomedien” (ancianament “Aïn Hassania”).

— Combes, dau patronim nòrd-lengadocian, en occitan "Combas", dau president d'a República francesa Emili Combes, naishut a Ròcacorba dintre o meme airal. Aquela comuna se ditz aüra ”Asfor”.  Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.

— De Foucauld, dau patronim lemosin perigòrd De Focaud, de Charles de Foucauld, familha originària de Perigòrd. Aquela comuna se ditz aüra ”Reshaiga".  Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre. 
 
— Desaix, dau patronim auvernhat Dels Ais (forma de verificar), de Loís Charles Antòni Desaix dich "O Sultan Just", naishut a Aiat de Siola en Auvèrnhe. Aquela comuna se ditz aüra ”Nadòr".  Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.

— Felix Faure, dau patronim nòrd-occitan "Faure" frequent en Daufinat (en sud-occitan Fabre), dau president d'a República. Aquela comuna se ditz aüra ”Taguitont" (Si Mostafa en arab). Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre. 

— Gaston Doumergue, dau president d’a República naishut a “Aiguas Vivas” dins l’airal nimesenc. Aquela comuna se ditz aüra: “Oed Berquesh”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.

— Horace Vernet, dau patronim occitan vernet, dau pintre occitan probable.  Aquela comuna se ditz aüra: “Taoerga- Tizi Naïth Aïsha" (deformat en "Taorga" en arab).
 
— Jean Rigal, patronim aut-lengadocian roergat. Aquela comuna se ditz aüra: “Berrish”.  Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un.
 
— La Calle, de l’occitan “a cala” = l’abric, a calanca per u bateles? Tre 1553, Tomàs Lenche (Lincio o Lenci, d’origina còrsa), un ric negociant, ancian patron de batèls de Marselha, obten dau Pasha l’autorizacian d’installar un bastian francés, una companhia de pesca, e de cobiar o Coralh roge mediterranèu que La Cala ne’n deven o centre damb a Companhia marselhesa d’e concessions d’Africa. Aquela comuna se ditz aüra: “El Cala”.

— Lafayette, dau patronim auvernhat "La Faieta", de Gilbert dau Motier, marqués de La Faieta, dich « La Faieta », naishut a Chavanhac (Sant Jòrgi d'Aurac). Aquela comuna se ditz aüra "Bogaèa" (deformat en "Bogaa" en arab).
 
— La Madrague, de l’occitan “a madraga” per pescar. Aquela comuna se ditz aüra: “El Jamila”.

— Lavayssière, de l’occitan “a vaissiera” = una avelanea, o dau patronim aut-lengadocian carcinòl e agenés. Aquela comuna se ditz aüra: “Aïn Iossef”.
 
— Laveran, patronim gascon armanhaqués e tolosan. Aquela comuna se ditz aüra: “Oyon El Assafir”. 

— La Pérouse, de Jean François de Galaup, còmte de La Pérouse, patronim d’aut-lengadòc (albigés). Aquela comuna se ditz aüra: “Tamentfost”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
 
—  Massena, dau patronim vivaroalpenc e niçard "Massena", dau general francés Andrieu Massena, dich "o traite a la soa patria" per u niçards. Aquela comuna se ditz aüra: "Wlad Benèebdelqader" (Oled Ben Abdelcader en aran).  Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.

— Mercier-Lacombe, dau patronim lemosin perigòrd Mercièr-Lacomba, de Mercier-Lacombe Nicolau, dich Gustau naishut a La Chabrolia a Autafòrt. Prefècte e Governaire civil d'Argeria. Aquela comuna se ditz aüra: Sfisef.

— Montagnac, dau patronim sud-lemosin notament, en occitan “Montanhac”. Aquela comuna se ditz aüra: “Remshi”.

— Montaigne, dau patronim lemosin perigòrd "Montanha", de Miquèl de Montanha, pensaire e òme politic d'a Renaissença.  Aquela comuna se ditz aüra: Lèewwana ("El Aoana" en arab).

— Montesquieu, patronim gascon bordalés, de Carles Loís de Secondat, baron de La Breda e de Montesquieu dich "Montesquieu". Aquela comuna se ditz aüra: "Mdaorosh".  Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.

— Montgolfier dau patronim vivaroalpenc Montgolfier, de Montgolfier familha de papiaires a Vidalon masatge de Davesiu (verificar o toponim, francizat en "Davézieux"). Aquela comuna se ditz aüra: Reoeiia (Raoia en arab).

— Montpensier dau toponim o patronim nòble auvernhat, en occitan Monpansèir. Aquela comuna se ditz aüra: "Leblida" ("Blida" en arab).

— Paul Cazelles, dau patronim aut-lengadocian albigés “Casèlas”. Aquela comuna se ditz aüra: “Aïn Ossera”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
 
— Paul Doumer, dau president d’a República originari d’Aut-lengadòc (Cantal). Aquela comuna se ditz aüra: ”Sidi Embarec”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
 
— Pélissier, dau patronim panoccitan “Pelissier”. Aquela comuna se ditz aüra: “Saiada”.

— Pointe-Pescade, de l’occitan “Poncha Pescada”. Citam Albert Truphémus, naishut en 1873 a Remolins, inspector de l’ensenhament indigèna, autor de “Ferhat, instituteur indigène”, Alger, 1935, defuntat en 1948 en aquela comuna. Aquela comuna se ditz aüra: “Raïs Hamido”.
 
— Polignac, dau patronim auvernhat de Velai, en occitan Polinhac. Aquela comuna se ditz aüra "Illizi".

— Rivet, du toponim/ patronim occitan Rivet (pichon riu). Aquela comuna se ditz aüra "Meftah".
 
— Thiers, dau nom dau marselhés president d’a República francesa. Aüra: “Kadiria” (avanch “Aïn om El Aleg”). Idem per Thiersville, aüra ”Ghriss”. Aicí es un omenatge en donar o nom de qualqu’un de celèbre.
 
— Tounin, de l’occitan “Tonin”, pichan Antòni? Aüra: Kheir Din”.
 
— Uzes-le-Duc, dau toponim occitan “Usès” pròche Nimes. Aüra: “Oed El Abtal”. 
 
— Vialar, dau patronim aut-lengadocian albigés o dau toponim occitan “vialar” varianta de “vilar”? Aüra: “Tissemsil” en amazigh.
 
— Villars, dau patronim occitan entre Lemosin, Carcin (Aut-Lengadòc) e Landas o de l’occitan “vilar” = masatge? Aüra: “Oed Sheham”.
 
Referéncia sus wikipèdia.



 

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris


I a pas cap de comentari

Escriu un comentari sus aqueste article