Benlèu uns legedors se’n brembaràn, lo 29 d’octobre de 2013 avèvi escriut un tèxte que parlava deu magazine Ça m’intéresse, e mès particularament d’un article que s’aperava “Teoria deu complòt, qui cau créser?” e que temptava d’amalgamar lo dobte de cap aus mèdias dambe sia a la dreta extrèma, sia a l’asociabilitat, sia a la cresença a l’astrologia, sia a un racisme estujat. N’i tornarèi pas.
 
Totun, son eths, los jornalistas, qu’i son tornats. Ma hemna avèva pres a la mediatèca un exemplari de Psychologies, e mon atencion estó aperada, sus la taula deu salon, per un article anonciat en cobèrta e signat Isabelle Taubes. Per malastre, me brembi pas deu títol que ma hemna a dejà tornat lo magazine a la mediatèca.
 
Aquò rai, de tot biaish, lo tèma deu tèxte èra lo medish que non pas lo de Ça m’intéresse, mès aqueste còp, çò qu’apèran “lo complotisme” èra devut, pr’amor deu subjècte deu magazine, a problèmas psicologics de totis deus quaus purmèr la paranòia. Èi ensajat de júnher l’autora de l’article per sa pagina Face Book, mès dinc ad adara èi pas recebut nada responsa.
 
Un paragrafe sustot m’avèva ahupat, lo que descrivèva una joena hemna que demòra a Bordèu e que “cresèva” que Coluche èra estat assassinat e que’n volèva informar sons amics. Tot pegat en seguida, la citacion d’un gran psicològue que disèva qu’una tala “cresença” s’explicava per una tendéncia fòrta a la paranòia. Per ríser un drin, dens l’article èra clarament exprimit l’idèia que los qu’apèran “los complotistas” patissen en fèit deu temps deu mainadèr quan los pairs barravan la pòrta de lor cramba entà hèr causas que lo dròlle comprenguèva pas. Vos hèi un abracat d’abracat entà vos muishar coma es aisit de manipular los legedors. Solide n’èra pas dit tan simplament, mès totun l’idèia i èra.
 
Lavetz aquò me tornè deishudar l’istòria de la desapareishuda deu praube Coluche. La question que pausarèi (s’ac pòdi) a la jornalista especialista en psicologia, serà de la demandar s’a lejut lo líber d’Antoine Casubulo e Antoine Depussé intitolat “Coluche, l’accident”. Evidentament, los pairs d’aquestes dus jornalistas avèvan barrat la pòrta de la cramba. Resumit:
 
Michel Colucci, àlias Coluche, èra un umorista nhacaire e fòrça popular. Son esperit libertari l’avèva miat a la preson militara deu 60-au regiment d’infanteria de Lons-le-Saunier, tanvau que de’s hèr horabandir de l’estacion de ràdio Europe 1, puèi de RMC, puèi fin finau de l’ensems de las ràdios e televisions francesas dens la annadas 70.
 
Lo 30 d’octobre de 1980, apita una conferéncia de premsa entad anonciar sa candidatura a l’eleccion presidenciau de la prima. Aquò qu’averé podut sembrar una galejada, mès, de tira, un sondatge le balhè uns 16% d’intencion de vòte. Lavetz, las pressions comencèn. François Mitterand, lo futur elegit, encarguè uns sòcis deu partit deu dissuadir de’s presentar. En de balas. Coluche comencè una cauma de la hami, mès l’assassinat de son regidor René Gorlin acabè de’u convéncer de deishar. Dens una entrevista, declarè que sabèva pas se la mòrt de son collaborator èra en ligason dambe sa candidatura, e “qu’esperava que non pas.”
 
Comencè lavetz un periòde néguer de depression e de presa de drògas, marcat per un divòrci e peu decès de dus deus sons bons amics, Patrick Dewaere e Jean-Marc Reiser. L’artista vivèva lavetz en Guadalope.
 
Seteme de 1985 estó coma una renavida politica dambe la creacion deus Restos du cœur, que’u permet de ganhar una popularitat pas jamès atenhuda per abans e de balhar una leçon de las bonas aus politicians que’s muishan despoderats dabant la pauretat que puja. Coluche sortís de la depression e torna trobar la combativitat e lo nhac que l’avèvan deishat. A comptar de 1986, aprestís un espectacle navèth entau Zenith dens lo quau, segon sons pròches, “uglère son poirider au monde” e reglère lo compte deus politicians. Çò de solide, es que se sentissèva hèra fòrt e dens una pausicion d’intocable, mercés a l’incresibla escaduda deus Restos.
 
Tiò, mès … lo 19 de junh de 1986, coma cada matin, dambe sons amics Ludovic Paris e Didier Lavergne, deishan Canas a 16h15 entà se’n tornar a Opiá on l’artista a logat una villa. E aquí, un pèc accident de la rota hica un punt finau a la vita deu Michel Colucci.
 
Segon çò qu’escrivón los jornaus lo quite endeman, e qu’atz benlèu tostemps en memòria, l’artista miava de pos una mòto poderosa pr’amor qu’aimava la grana velocitat sus un camin tòrt. Dens un viraplec, un camion que manobrava entà liurar dens un camping èra en travèrs de la rota, lo Coluche anava tròp viste entà le poder evitar.
 
Semblaré plan qu’Isabelle Taubes aja rason. Vertat que tuar quauqu’un dambe un camion au bèth miei de la circulacion es praticament pas possible. Com pas dalhar tot un grop de motociclistas a l’encòp? Com saber quan la victima va passar? Com la reconéisher? Tota teoria d’assassinat sembla plan bahòrla. E totun, totun …
 
Lo raconte deus amics de l’artista descriu una situacion drin diferenta. Suu caminau, qu’estón arrestats per un conta-ròtle de la gendarmeria dens un vira-l’ase. Los militars que’us prenguèn los documents. Au cap d’un momentòt, tornèn sons papièrs a Michel Colucci. “I podètz anar, ça digón.” Los autes demorèn sus plaça, mentre l’artista se’n va tranquillament enta les aténguer. E aquiu, atz un motociclista solet, identificat, sus un camin desèrt. La trama a cambiat.
 
Un còp los documents deus amics tornats, son eths que tiran suu gas entà tornar gahar lo Coluche. Arriban dens una linha dreta coma un pet de fesilh. Vesen lo pair deus Restos que tròta tot doç e que van lèu rejúnher. Un camion arriba dens l’aute sens. Au moment quan passa au nivèu de la mòto de Coluche, lo miaire te hica un maishant còp de volant ad esquèrra e le trenca lo camin. La tumada es inevitabla. Coluche a pas lo temps de frenar e tusta dambe lo cap. Se moriscó suu pic.
 
Es aquiu que los elements de l’enquista de Casubulo e Depussé son importants. Suu costat deu caminau, i avèva pas nat camping. I avèva pas sonque un simple prat. Lo miaire anava portar au prat calhaus que venguèvan … de la gendarmeria. Avèva manlhevat son camion a son emplegaire qu’èra pas au sicut. Tribalh a l’estujat entà la gendarmeria?
 
Segon çò que ditz lo Didier Lavergne dens lo líber, lo miaire pareishèva estar ensucat, parlava com un esbarrit, devalè de tira dambe los papièrs deu constat de l’assegurança a la man, deishè virar lo motor, la cara esgarada, shens de getar una uelhada au paure accidentat que’s morissèva contra son camion.
 
Çò de mès espantant, es que lo medish ser, au finestron de totas la cadenas de França, passè un reportatge dambe imatge de la scèna deu drama, on se podèva véser un camin tot dret, damb lo comentari suberrealiste: “Coluche, sus una Honda 1100 arriba d’un viraplec e pòt pas evitar un camion de 38 tònas que trenca la rota entà penetrar dens un petit camin.” La vista deu reportatge, possible sus You Tube, muisha plan qu’aquestas frasas acompanhavan l’imatge d’un caminau plan plan dret. Com es possible de díser quicòm en tot mostrar lo contari? Benlèu lo plan de camera sus l’amic de Coluche esbonit e assedut suu cantèr balhava una carga emocionala sufisenta entà hèr desbrembar çò que precedissèva.
 
Entrevista deu camionaire: “Èri engatjat, l’èi pas vist… Caminava viste, fòrça viste.” L’enquista es diserà: 55 km/h sus un tròç limitat a 90 km/h. lo miaire mentiscó com un armamanac. Perqué?
 
Vaquí totis los elements que poden au mensh miar ad una discutida. Me sembla evident que l’ahar n’es pas entenut e que demòran unas questions de respóner. Es per aquò que las assercions de dauna Taubes me semblan drin leugèras per un magazine seriós coma lo son.
 
Se vos disi que lo numèro dus deus Restos èra lo Daniel Balavoine, coneishut tanben per sas bramadas de cap aus politicians (La mes celèbra au finestron de cap au quite François Mitterand) e sons egatjaments politics, e qu’aqueste tipe se moriscó la medisha annada d’un accident d’elicoptère, vatz pensar que lons pais barravan la pòrta de lor cramba a clau quan èri maintage.
 
_____
Darrèra minuta: la dauna Taubes a responut a ma presa de contacte, l’èi pausat la question, atengui la responsa. De seguir …