Opinion
Lei neandertalians intelligents de Borniquèl dins nòstra istòria lingüistica
Se parlava ben un lengatge uman elaborat a Borniquèl, fa 175 000 ans
Una còla d’especialistas de la Preïstòria an revelat una descobèrta fantastica dins la Bauma de Borniquèl, en Carcin. De neandertalians i bastiguèron una estructura artificiala, de forma puslèu circulara, facha amb de tròç d’estalagmitas qu’avián de talhas similaras. L’ancianetat d’aquela construccion es vertiginosa: entre 175 000 e 176 000 ans abans lo present, valent a dire entre 173 000 e 174 000 abans lo Crist.
Dau mai s’estúdia lei realizacions tecnicas dei neandertalians, dau mai deven clar qu’avián una intelligéncia exactament comparabla a aquela deis umans modèrnes de uei.
Per elevar una estructura tala a Borniquèl, lei constructors avián necessàriament un lengatge elaborat e complèxe, liat a una pensada avançada e a una capacitat de collaborar segon un plan preestablit.
L’art e l’abstraccion, sempre pus ancians que çò que se cresiá
L’edat de la construccion de Borniquèl es impressionanta mai nos deu pas tant estonar. Dempuei un vintenat d’annadas lei descobèrtas s’addicionan e fan recular l’edat deis òbras d’art mai ancianas.
Pendent lòngtemps se cresiá que l’art èra nascut en Euròpa, entre de populacions d’umans modèrnes, coma a Las Caus en Occitània o a Altamira en Espanha, vèrs 16 000 abans lo Crist...
La descobèrta dei baumas decoradas Cosquer e Chauvet, en Occitània, pendent leis ans 1990, reculèt l’ancianetat de l’art: siam anats fins a 35 000 abC per la Bauma Chauvet. E d’òbras encara pus ancianas se son reveladas en Alemanha amb d’estatuetas de 40 000 abC, coma la Vènus d’Hohle Fels e l’Òme-Leon (Löwenmensch). Aqueleis òbras rèstan atribuidas a d’umans modèrnes, e mai se lei neandertalians existissián en Euròpa. Lei darriers neandertalians visquèron en Euròpa probable fins vèrs 26 000 abC.
De descobèrtas encara pus recentas en Sud-Africa, a la Bauma de Blombos, an revelat de representacions artisticas o abstrachas d’entre 70 000 e 100 000 ans. Son de pèrlas e de linhas crosadas sus de blòcs d’òcra. La fiertat europèa n’a pres un còp e Africa es arribada en tèsta de l’invencion de l’art. Leis òbras de Blombos s’atribuisson a d’umans modèrnes car lei neandertalians an jamai viscut en Africa (en tot cas, pas en Africa australa).
Ara la descobèrta de Borniquèl, encara pus vielha qu’aquela de Blombos, mòstra una construccion intelligenta qu’es de mau saupre s’es una òbra artistica o simplament utilitària. En tot cas, mòstra una escructura abstracha, simbolica benlèu. E fa 175 000 ans, lei solets umans presents a Borniquèl e en Euròpa èran ben de neandertalians. D’aqueu temps, leis umans modèrnes restavan encara en Africa.
De consequéncias per l’istòria lingüistica
Lei neandertalians foguèron precebuts pendent lòngtemps, de maniera injusta, coma una espècia umana mens intelligenta que la nòstra.
Lo grand public o sap pas ben encara, mai, entre leis ans 1970 e 2010, un corrent creissent de cercaires an desvolopat l’idèa que neandertalians e umans modèrnes avián, en realitat, de capacitats egalas. Borniquèl e d’autrei descobèrtas recentas, probable, clavaràn lo debat scientific sus la question. Lei cercaires que creson a una inferioritat dei Neandertalians son de mai en mai obligats de reconéisser que s’enganavan.
La separacion genetica entre neandertalians e umans modèrnes es de mens en mens evidenta. Neandertal èra benlèu, simplament, una varietat un pauc particulara de l’espècia Homo sapiens.
Lei cercaires estiman que l’uman modèrne existís dempuei 200 000 aperaquí e que l’òme de Neandertal es vielh de 200 000 o 250 000 ans. Dempuei 200 000 ans aumens (e probable abans), l’umanitat a atench sei capacitats actualas d’intelligéncia, d’abstraccion e de sensibilitat. La construccion de Borniquèl, de 175 000 ans, intra logicament dins aquela cronologia.
La construccion de Borniquèl, coma testimòni d’un lengatge uman fòrça ancian, nos ajuda a comprene qu’Occitània a conegut de populacions e de lengas fòrt divèrsas, ben lòngtemps abans l’aparicion de la lenga occitana.
Lei lengas preïstoricas d’Occitània lei coneissèm pas en generau, e es probable que lei coneisserem jamai. Podèm solament imaginar l’aspècte de quauquei lengas ipoteticas d’Euròpa a l’extrèma fin dau Neolitic o au començament de l’Edat Antica. Podèm pas remontar pus luenh dins lo passat. Entre Borniquèl (Paleolitic ancian) e lo Neolitic, de miliers d’annadas passèron amb de cambiaments inevitables de lengas e de populacions. Mai sabèm pas e sauprem jamai lo detalh d’aquelei cambiaments lingüistics. Quand de lengas diferentas se son succedidas au país, entre la construccion de Borniquèl e l’aparicion de l’occitan? Cinquanta benlèu? Cent???
En mai d’aquò, es evident que l’Occitània preïstorica e antica coneguèt de lengas qu’avián pas lo meteis territòri que l’occitan. Lei viatges e leis escambis èran mens aisats dins lei temps reculats. Lei comunautats culturalas èran benlèu pus pichonas e lei lengas èran benlèu pus divèrsas.
Devèm pas tombar dins un chauvinisme occitan preïstoric. Seriá ridicul. Se situam Borniquèl dins l’èrsa dei descobèrtas recentas que veni d’enumerar, Occitània es segurament pas una tèrra pus excepcionala que la rèsta dau Mond. Se i a una tala concentracion de sits preïstorics en Occitània, o devèm a una concentracion pus anciana de la recèrca preïstorica dins nòstre país. Aquò significa pas que i auriá mens de causas de descobrir alhors.
Sigam fièrs de la descobèrta de Borniquèl. Placem l’occitan dins aquela idèa de lònga succession de lengas e de culturas de nòstra istòria. Mai podèm anticipar que dins lo futur, d’autrei país dau Mond nos ofriràn de revelacions tant esbleugissentas coma aquela de Borniquèl...
Una còla d’especialistas de la Preïstòria an revelat una descobèrta fantastica dins la Bauma de Borniquèl, en Carcin. De neandertalians i bastiguèron una estructura artificiala, de forma puslèu circulara, facha amb de tròç d’estalagmitas qu’avián de talhas similaras. L’ancianetat d’aquela construccion es vertiginosa: entre 175 000 e 176 000 ans abans lo present, valent a dire entre 173 000 e 174 000 abans lo Crist.
Dau mai s’estúdia lei realizacions tecnicas dei neandertalians, dau mai deven clar qu’avián una intelligéncia exactament comparabla a aquela deis umans modèrnes de uei.
Per elevar una estructura tala a Borniquèl, lei constructors avián necessàriament un lengatge elaborat e complèxe, liat a una pensada avançada e a una capacitat de collaborar segon un plan preestablit.
L’art e l’abstraccion, sempre pus ancians que çò que se cresiá
L’edat de la construccion de Borniquèl es impressionanta mai nos deu pas tant estonar. Dempuei un vintenat d’annadas lei descobèrtas s’addicionan e fan recular l’edat deis òbras d’art mai ancianas.
Pendent lòngtemps se cresiá que l’art èra nascut en Euròpa, entre de populacions d’umans modèrnes, coma a Las Caus en Occitània o a Altamira en Espanha, vèrs 16 000 abans lo Crist...
La descobèrta dei baumas decoradas Cosquer e Chauvet, en Occitània, pendent leis ans 1990, reculèt l’ancianetat de l’art: siam anats fins a 35 000 abC per la Bauma Chauvet. E d’òbras encara pus ancianas se son reveladas en Alemanha amb d’estatuetas de 40 000 abC, coma la Vènus d’Hohle Fels e l’Òme-Leon (Löwenmensch). Aqueleis òbras rèstan atribuidas a d’umans modèrnes, e mai se lei neandertalians existissián en Euròpa. Lei darriers neandertalians visquèron en Euròpa probable fins vèrs 26 000 abC.
De descobèrtas encara pus recentas en Sud-Africa, a la Bauma de Blombos, an revelat de representacions artisticas o abstrachas d’entre 70 000 e 100 000 ans. Son de pèrlas e de linhas crosadas sus de blòcs d’òcra. La fiertat europèa n’a pres un còp e Africa es arribada en tèsta de l’invencion de l’art. Leis òbras de Blombos s’atribuisson a d’umans modèrnes car lei neandertalians an jamai viscut en Africa (en tot cas, pas en Africa australa).
Ara la descobèrta de Borniquèl, encara pus vielha qu’aquela de Blombos, mòstra una construccion intelligenta qu’es de mau saupre s’es una òbra artistica o simplament utilitària. En tot cas, mòstra una escructura abstracha, simbolica benlèu. E fa 175 000 ans, lei solets umans presents a Borniquèl e en Euròpa èran ben de neandertalians. D’aqueu temps, leis umans modèrnes restavan encara en Africa.
De consequéncias per l’istòria lingüistica
Lei neandertalians foguèron precebuts pendent lòngtemps, de maniera injusta, coma una espècia umana mens intelligenta que la nòstra.
Lo grand public o sap pas ben encara, mai, entre leis ans 1970 e 2010, un corrent creissent de cercaires an desvolopat l’idèa que neandertalians e umans modèrnes avián, en realitat, de capacitats egalas. Borniquèl e d’autrei descobèrtas recentas, probable, clavaràn lo debat scientific sus la question. Lei cercaires que creson a una inferioritat dei Neandertalians son de mai en mai obligats de reconéisser que s’enganavan.
La separacion genetica entre neandertalians e umans modèrnes es de mens en mens evidenta. Neandertal èra benlèu, simplament, una varietat un pauc particulara de l’espècia Homo sapiens.
Lei cercaires estiman que l’uman modèrne existís dempuei 200 000 aperaquí e que l’òme de Neandertal es vielh de 200 000 o 250 000 ans. Dempuei 200 000 ans aumens (e probable abans), l’umanitat a atench sei capacitats actualas d’intelligéncia, d’abstraccion e de sensibilitat. La construccion de Borniquèl, de 175 000 ans, intra logicament dins aquela cronologia.
La construccion de Borniquèl, coma testimòni d’un lengatge uman fòrça ancian, nos ajuda a comprene qu’Occitània a conegut de populacions e de lengas fòrt divèrsas, ben lòngtemps abans l’aparicion de la lenga occitana.
Lei lengas preïstoricas d’Occitània lei coneissèm pas en generau, e es probable que lei coneisserem jamai. Podèm solament imaginar l’aspècte de quauquei lengas ipoteticas d’Euròpa a l’extrèma fin dau Neolitic o au començament de l’Edat Antica. Podèm pas remontar pus luenh dins lo passat. Entre Borniquèl (Paleolitic ancian) e lo Neolitic, de miliers d’annadas passèron amb de cambiaments inevitables de lengas e de populacions. Mai sabèm pas e sauprem jamai lo detalh d’aquelei cambiaments lingüistics. Quand de lengas diferentas se son succedidas au país, entre la construccion de Borniquèl e l’aparicion de l’occitan? Cinquanta benlèu? Cent???
En mai d’aquò, es evident que l’Occitània preïstorica e antica coneguèt de lengas qu’avián pas lo meteis territòri que l’occitan. Lei viatges e leis escambis èran mens aisats dins lei temps reculats. Lei comunautats culturalas èran benlèu pus pichonas e lei lengas èran benlèu pus divèrsas.
Devèm pas tombar dins un chauvinisme occitan preïstoric. Seriá ridicul. Se situam Borniquèl dins l’èrsa dei descobèrtas recentas que veni d’enumerar, Occitània es segurament pas una tèrra pus excepcionala que la rèsta dau Mond. Se i a una tala concentracion de sits preïstorics en Occitània, o devèm a una concentracion pus anciana de la recèrca preïstorica dins nòstre país. Aquò significa pas que i auriá mens de causas de descobrir alhors.
Sigam fièrs de la descobèrta de Borniquèl. Placem l’occitan dins aquela idèa de lònga succession de lengas e de culturas de nòstra istòria. Mai podèm anticipar que dins lo futur, d’autrei país dau Mond nos ofriràn de revelacions tant esbleugissentas coma aquela de Borniquèl...
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Dejà, afirmar que se passèt 175 000 ans a en ... Occitània o dins la futura Occitània es de bona guèrra. Lo realizator Jacques Malaterre es ben provençau.
Interessant, tot aquò. E 'quò's fascinant de s'imaginar que çò que se passèt pendent de milèirs d'annadas damorarà inconeishut.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari