Aligòt
 
Ingredients: 600 g de patanas, 400 g de toma de Cantal o de La Guiòla d’un jorn o dos (se ne podèm pas aver, la mozzarella nos pòt far tanben bon servici), de lard, de lach, alhs, sal e pebre.
 
Preparacion: d’en primièr botarem las patanas (sens las pelar) dins una ola, las cobrirem d’aiga e las daissarem sul fuòc. Salarem e, lo bolh pres, rebaissarem la flama e daissarem bolhir a fuòc doç. Al cap d’aperaquí 30 minutas, tirarem del fuòc, escamparem l’aiga e daissarem las patanas sus un plat. Mentretant, pelarem tres o quatre grans d’alhs e los chaplarem dins lo mortièr. Puèi coparem lo formatge en lamellas. Quand las patanas se seràn un pauc refregidas, las pelarem un pauc e las espotirem amb una forqueta fins que n’ajam fach una purèa. Puèi botarem aquela purèa dins una caçairòla e o daissarem sus un fuòc doç. I apondrem un culhierat de lard e un rajòl de lach, salarem e pebrarem e o trabalharem un pauc amb un culhièr gròs de fusta, totjorn a fuòc doç. I apondrem en acabant lo formatge (d’un còp, e talhat en finas lamellas) e remenarem vigorosament aquela barreja un bèl brieu, totjorn dins un meteis sens, fins que la pasta venga consistenta e s’enròtle al margue del culhièr. O trairem alavetz, i apondrem los alhs, remenarem e servirem, perque lo formatge tròp cuèch se fa granolós.
 
Se pòt manjar amb de pan, e se pòt acompanhar d’una ensalada. L’aligòt es una bona garnidura pels raustes o per las salsissas.
 
Variantas: lo lach pòt èsser de crèma. Las proporcions pòdon variar fòrça: se pòt far amb una dobla quantitat de patanas que de formatge, o al revèrs. Lo grais pòt èsser d’òli de noses, d’òli d’oliva, de burre o de grais d’auca. Nos podèm esparnhar lo lach.
 
A Chaldasaigas (Gavaudan) fan l’aligòt flamejat, varianta doça sens alh, sens pebre e sens sal: i meton de sucre, o asagan de ròm (un còp fach) e lo servisson flamejant.
 
 
Patranca
 
Ingredients: 250 g de pan secòt (de tres o quatre jorns), 400 g de toma (d’un jorn o dos), d’alhs, ½ litre de lach, lard, sal e pebre.
 
Preparacion: d’en primièr lescarem lo pan, l’asagarem amb lo lach, lo daissarem s’amolir un momenton e lo botarem dins una passadoira. Mentretant, pelarem e trissarem tres o quatre alhs e, en acabant, coparem lo formatge en lamellas. Quand lo pan serà escolat, lo botarem dins una caçairòla, i apondrem los alhs e un culhierat de lard e lo menarem sus un fuòc doç. Remenarem amb lo culhièr de fusta fins que n’ajam tirat una pasta puslèu espessa, salarem e pebrarem, i apondrem lo formatge e remenarem vigorosament aquela barreja un bèl brieu, fins que la pasta faga una brica e s’estire amb l’accion del culhièr. La servirem cauda.
 
Variantas: podèm cambiar lo lach contra d’aiga. Se pòt far amb de pan negre. Lo lard pòt èsser d’òli de noses, d’òli d’oliva o de burre. Lo pan se pòt metre al fuòc dirèctament, amb un pauc d’aiga o de lach. Un còp aprestada, se pòt daurar leugièrament al fuòc, per totes dos costats, coma s’èra una galeta espessa. D’unes dison que la patranca es mai bona se se daissa pausar 24 oras e aprèp se recalfa.
 
 
Trufada
 
Ingredients: 600 g de patanas, 400 g de toma (d’un jorn o dos), 1 lesca espessa de carnsalada, d’alh, sal e pebre.
 
Preparacion: d’en primièr pelarem las patanas e las atalhonarem en lesquetas. En acabant pelarem e trissarem tres o quatre grans d’alh. Abocinarem aprèp la carnsalada, la botarem dins una caçairòla e la daissarem sul fuòc, puslèu doç. La daissarem fondre, remenarem e, quand serà plan rossida, ne tirarem los graissons e i apondrem las patanas e los alhs. Cobrirem e daissarem còire a fuòc doç, tot en remenant sovent. Mentretant, coparem lo formatge en lamellas. Al cap d’aperaquí 30 minutas, quand las patanas seràn cuèchas, i apondrem lo formatge, salarem e pebrarem, daissarem cobèrt un parelh de minutas e sul còp o trabalharem amb lo culhièr de fusta fins que la barreja se faga consistenta; daissarem alavetz qu’aquela sòrta de galeta se daure un pauc per la part de sota, la revirarem e en acabant amb l’ajuda d’una sièta la daurarem tanben de l’autre costat. Fin finala, o trairem e o servirem. Se pòt acompanhar amb de salsissas
 
Variantas: se pòt far amb d’òli, o mitat de lard e mitat d’òli. Las patanas se pòdon espotir un pauc, abans d’i botar lo formatge (d’unes bolhisson prèviament las patanas e las copan aprèp en rodèlas). Se pòt servir amb un chapladís d’alh e jolverd per dessús. Nos podèm esparnhar los alhs. Se remenam fòra del fuòc, capitarem de far una pasta fòrça espessa en luòc d’una galeta.
 
 
Cantamèrle
 
Ingredients: 300 g de pan secòt (o de patanas bolhidas), 500 g de lach calhat, una lesca espessa de carnsalada e sal (o sucre).
 
Preparacion: per començar abocinarem la carnsalada e, en acabant, coparem lo pan (o las patanas) en lescas finas. Puèi botarem la carnsalada dins una padena e la daissarem sul fuòc, puslèu doç. La daissarem fondre e, quand serà plan rossida, ne tirarem los graissons e i apondrem las patanas (o lo pan). Remenarem e desfarem de quora en quora e, al cap de d’¼ d’ora, salarem (o ensucrarem), i apondrem la calhada e barrejarem plan barrejat. Alavetz nos o caldrà daissar sus un fuòc fòrça doç, sens bolhir, fins que la pasta aja pres consisténcia e siá leugièrament daurada pel costat de sota; alara revirarem e o daissarem daurar tanben per l’autre costat. Fin finala, o botarem sus un plat e o menarem a taula.
 
Variantas: se la fasèm salada, i podèm botar una esposcada de pebre. Podèm cambiar la carnsalada contra d’òli de noses, o d’oliva. S’es doça, abans de la traire del fuòc la podèm asagar amb de ròm e la flamejar còp sec.
 
 
Autras denominacions
 
Patranca: Puèi que son de preparacions plan semblablas, d’unes la confondon amb lo cantamèrle o amb l’aligòt (aligòt amb de pan, li dison)