Opinion
Quaranta ans de vida avans lo confinhament
Lo cort compèndi d’una lònga istòria
Escrivi lei mieus remembres d’enfança e de joinessa, consequéncia dau confinhament que m’a balhat lo temps. Lei destini ai mieus pichòts, ai mieus nebots e nebodas. L’una d’elei m’encoratget fòrça. Grandmercés Monia. L’i apondi lei remembres vièlhs e recents que segon...
Lei debutas de la mieu activitat militanta dins lo moviment occitan ne’n fan partida. An aduch a la naissença dau Comitat d’Estudis Provençaus. Redigi aquí la sieu istòria, a la basa en francés (mai per Jornalet es revirat en occitan provençau). Òu deuriáu far ieu en provençau mas de monde que li destini aquò sieche òu comprenon mau, sieche ren dau tot. Ai conferencier.a.s venguts de luenh e de mens luenh, leis afogats rocabrunencs reconeissents.
De debutas dificilas:
Despuei lei jornadas occitanas de Ròcabruna d’Argenç en 1973 qu’avián fach parlar d’elei dins la premsa regionala, lo projècte èra dins l’aire. Aviá començat per durbir un còup per setmana una “Bibliotèca Occitana” en cò de Claude Saint Pierre en fàcia lo relòtge, qu’aviá aculhit gaire de visitaires. Aviam puei organizat de cors de provençau mas degun de nautres èra ensenhant...un dei nòstres escolans, ensenhant a la retirada, aviá explicat sus doei paginas dactiflografiadas qu’eram de nulastres. D’ailà es venguda l’idea d’organizar de recamps entre rocabrunencs dau biais d’un “cafè provençau” d’encuei. Rencuri d’aver pas enregistrat d’unei testimònis, aqueu de Jean Avois lo darrier desmaclaire (levaire de ruscle de suve) de mestier a Ròcabruna, entre autres. Aviam previst d’organizar un estagi per aprendre a desmasclar qu’eu l’i seriá estat lo professor mas solets leis organizaires s’i èran marcats!
Finala, despuei 1980, lo Co(u)mitat d’Estudis Pro(u)vençaus” de Ròcabruna organizet de conferéncias (e de còps que l’i a de concèrts) mesadieras en provençau, niçard o vivaroaupenc sus lei subjèctes mai divèrs. Aviáu prepausat aqueu nom que dòna la sigla C.E.P. coma cèp de soca, eram un país de viticultors, ne’n sobran quauqueis uns.
Coneguèri de decepcions. Dispausèri de pauc de sosten de part dei cambaradas occitanistas dau canton. Voliáu rescontrar un magistre dau Muèlh (a 6 km d’en cò mieu) per li demandar la sieu ajuda mas m’aviá dich au telefòne e en provençau ‘aquò me conven pas de ti rescontrar, se mi vòs parlar vendràs puei ais acamps de l’Institut deis Estudis Occitans a Tolon (85 km d’en cò mieu). Emb aquò, ai pas mai ensajat de rescontrar aqueu “cambarada” e ai pas mai aderit a l’IEO per m’espranhar de lo rescontrar. Mai tardi, lo nòstre primier president dau C.E.P. abandonèt pas Ròcabruna mas abandonèt l’associacien sensa prendre pena de me’n donar lei rasons. Decepcien e incompreneson.
De conferéncias de qualitats, d’amistats nosadas e tornar nosadas.
Avalori lo nombre de conferéncias a 370 mai o mens, sabent que n’organizaviam 9 o 10 l’an. La tiera dei conferenciers, dei conferéncias e dei subjèctes abordats la tenguet entre 2000 e 2015 M. TOULON, nòstre secretari de l’epòca puei la Dòna BENZO.
M’agradariá de lei citar totei mas la tièra ne’n seriá tròup lònga e n’oblidariáu demieg aquelei de la primiera epòca. Son totei venguts benevolentament. Qu’aquelei que lei nomeni pas me perdònon. Un grandmací ai dònas, fent veire que lo provençau es mai que la lenga dei machos, pesca, caça, bolas: Renée BENJAMIN, la majorala P BERENGIER, Gisèle BONETTO, MC CARRODANO, MO DESECOT, ML GOURDON, la cabiscòla MG GUIGONNIS, Roseline MARTANO, Julia PONZO, Rosie RAYBAUD, Nicole REBUFFAT, Marthe REGIS, Françoise RODET, ML SAISSI, Bernadette ZUNINO.
D’amics cars m’an fòrça ajudat a servar l’exigenta periodicitat mesadiera. Un granmercés ai majoraus René RAYBAUD de Selhons, Jean-Luc DOMENGE de Draguinhan e Gilles DESECOT d’Antíbol, venguts de luènh, mai de dètz còps nos far aprofiechar de son saber, campions de la fidelitat au comitat. A Gérard GOUIRAN, lo solet vengut en tren d’a s’Ais (totei leis autres son venguts en auto)...ai marsilhés, niçards e gavòts, ais “ainats” Marc AUDIBERT, Pèire PESSEMESSE vengut de Sivergues e Glaudi BARSOTTI vengut de Greus, a Jan Pèire de Bosquíer, Luigi MASSIMO e Fredo VALLA venguts dei vaus occitans d’Itàlia...e mai a aquelei qu’an fach de centenats de kilomètres per nòstre plaser e la preséncia en public de la nòstra lenga.
Convidavi a sopar lei conferenciers que òu volián e lei personas que leis acompanhavan, çò que me permetiá de tornar trobar d’amics o de me’n far de nòus. D’uneis lotgèron en cò mieu...e partigueron pas tre l’endeman.
Istòria, geografia, literatura, poesia, botanica, economia, agricultura, alevatge, tradicions, industria...lei subjèctes mai divèrs siechèrron abordats. Avèm pas oblidat leis anniversaris dei marquants. René MERLE, puei René NONJON èran venguts en 2001 a l’escasença dau 150en anniversaris dau soslevament dei patriòtas provençaus còntra lo còup d’estat de LN BONAPARTE en 1851. Lo majorau Lucien DURAN a l’escasença dau 150en anniversari dau Felibritge. Lo capolier Pèire FABRE per lei cent ans de la 1era guèrra mondiala ‘lei felibres dins la guèrra”. Jean GIRAUD D’AGAI per lei 70 ans de la mòrt de son oncle Antoine de SAINT EXUPERY. Maurice EMPHOUX per lo premier anniversari dau musèu ‘Tèrra rossa’ consagrat a l’industria dei tometas a Salernas (Var). L’agricultura a tengut l’aut de l’aficha: l’òli d’oliva puei lo siure, embe lo majorau Guy REVEST, lei manhans, emb André TEYSSIER, la castanha embe Paul PREIRE...aguèri mantei còps l’escasença de comentar mei fòtos sus l’amontanhatge a pè dei rais d’aver.
Conferéncias en musica embe Daniel DAUMAS, Claude HAUSER, Maurís, Pèire PASCAL, lo duo C. RULLIERE e J VIAL, trio BRAMERIE...n’oblidi bensai. René SETTE èra vengut balhar un concèrt ai candèlas dins la capèla Sant Pèire.
La compreneson sempre siechèt perfiècha entre public e conferenciers, embe leis occitanofònes d’Itàlia perèu. Bèla pròva que i pas qu’UNA soleta lenga d’òc. Una capelada finala au public. Lei conferenciers sovent mi digueron qu’avián gaire sovent agut fàcia a’n elei de personas tant atentivas a l’escota de prepaus en occitan. Per encausa de ressorgas limitadas, posgueri pas convidar de conferenciers venent de delà Ròse.
Una pensada per lei conferenciers que n’avèm après lo decès: Jean-Pierre BELMON, René BENJAMIN, Francis BRUN, Claude COSTE, Lucien DURAND, Émile FABRE, Georges GIBELIN, Louis LEOCARD, Amédée MARIOTTI, Guy MARTIN, Maurís, René NONJON, Pèire PASCAL, Pierre PESSEMESSE, Julia PONZO, Jean SAUBREMENT, André TEYSSIER...
Per acabar en beutat aqueu ciucle de 40 ans, en novembre de 2019, Daniel DAUMAS venguèt cantar e dire de sei tèxtes, siáu un de sei fans despuei Brocard, totara 50 ans. En decembre per la darriera, dins la “sala de l’edat d’Argent” convideri lo Trio Bramerie, Miquèla èra acompanhada de son fiu Thomas a la còntra-bassa (mondialament coneissut deis amators de jazz) e son felen Émile a la guitara.
En janvier e febrier de 2020, la pagina estent virada, organizeriam nòstres primiers “cafès provençaus” capitats, sala plena, bòn ambiant, carnsalada còrsa. La venguda de Renat TOSCANO per nos parlar dau sieu trabalh d’escrivan en occitan èra prevista per abriu de 2020. M’agradan lei sieus polars e lo sieu eròi Mathieu Sampeyre. Es reportada a 2021. Nos presentarà la sieu darriera òbra, un lòng poema, Fin de jornada en riba de mar.
Grandmercés a la comuna de nos aver prestat una sala municipala e balhat una subvencion nos permetent de desfraiar lei conferenciers venguts de luenh. Granmercés Françoise BENZO, l’actuala secretària e Bernard BLAY, clavaire dau CEP que despuei la debuta participa a l’aventura dau CEP.
L’auditòri es gaire sovent calat sota de 20 e gaire sovent montat subre de 30. A la començança l’i aviá pas que de Rocabrunencs toteis occitanofònes e de fiu en cordura leis “estrangiers” son venguts de còps que l’i a de luenh e èran a la fin totjorn mai nombrós que leis autoctònes (precisi, lei Pugetans e lei Mulhencs son considerats coma d’“estrangiers” dins lo vocabulari Rocabrunenc! )
La pagina es virada sus lei subvencions e lei salas municipalas, aurem pas mai d’asseguranças de pagar per leis utilizar doeis oras per mes. Nos contentarem deis escots deis aderents, Organizarem doei conferéncias per an tant coma possible e contunharem embe de “cafès provençaus” coma se n’organiza un pauc pertot ara: se rescònstra lo monde per parlar la lenga sus un subjècte donat. La periodicitat mesadiera serà assegurada après la covid.
Vendretz dins la Grand carrièra, dins la rèira sala (que pòu aculhir 25 personas en s’esquichant) dau snack “en çò de Didou’s”, lo sieu dinamic patron Pascal GOUJON es entre autres l’animador dau club dei suportaires dau Rugbí Club Toulonnais. Veiretz la bandiera au grèu de muguet a l’intrada.
En 1973, la majoritat dei Rocabrunencs d’origina parlavan “patoàs”, lo provençau maritime. En decembre de 2020 devèm restar doei dotzenas a poder conversar en provençau. Nòstra associacion a pas posgut res far per empachar aquesta encalada. Va confessi, ai pas sachut atraire lei joves Rocabrunencs... mas ai pogut far venir de jovents conferenciers. Sylvain CHABAUD, Laurenç REVEST e Nini SAISSI que tant vengueron doei còups! Asseguran l’avenidor de la nòstra lenga
Escrivi lei mieus remembres d’enfança e de joinessa, consequéncia dau confinhament que m’a balhat lo temps. Lei destini ai mieus pichòts, ai mieus nebots e nebodas. L’una d’elei m’encoratget fòrça. Grandmercés Monia. L’i apondi lei remembres vièlhs e recents que segon...
Lei debutas de la mieu activitat militanta dins lo moviment occitan ne’n fan partida. An aduch a la naissença dau Comitat d’Estudis Provençaus. Redigi aquí la sieu istòria, a la basa en francés (mai per Jornalet es revirat en occitan provençau). Òu deuriáu far ieu en provençau mas de monde que li destini aquò sieche òu comprenon mau, sieche ren dau tot. Ai conferencier.a.s venguts de luenh e de mens luenh, leis afogats rocabrunencs reconeissents.
De debutas dificilas:
Despuei lei jornadas occitanas de Ròcabruna d’Argenç en 1973 qu’avián fach parlar d’elei dins la premsa regionala, lo projècte èra dins l’aire. Aviá començat per durbir un còup per setmana una “Bibliotèca Occitana” en cò de Claude Saint Pierre en fàcia lo relòtge, qu’aviá aculhit gaire de visitaires. Aviam puei organizat de cors de provençau mas degun de nautres èra ensenhant...un dei nòstres escolans, ensenhant a la retirada, aviá explicat sus doei paginas dactiflografiadas qu’eram de nulastres. D’ailà es venguda l’idea d’organizar de recamps entre rocabrunencs dau biais d’un “cafè provençau” d’encuei. Rencuri d’aver pas enregistrat d’unei testimònis, aqueu de Jean Avois lo darrier desmaclaire (levaire de ruscle de suve) de mestier a Ròcabruna, entre autres. Aviam previst d’organizar un estagi per aprendre a desmasclar qu’eu l’i seriá estat lo professor mas solets leis organizaires s’i èran marcats!
Finala, despuei 1980, lo Co(u)mitat d’Estudis Pro(u)vençaus” de Ròcabruna organizet de conferéncias (e de còps que l’i a de concèrts) mesadieras en provençau, niçard o vivaroaupenc sus lei subjèctes mai divèrs. Aviáu prepausat aqueu nom que dòna la sigla C.E.P. coma cèp de soca, eram un país de viticultors, ne’n sobran quauqueis uns.
Coneguèri de decepcions. Dispausèri de pauc de sosten de part dei cambaradas occitanistas dau canton. Voliáu rescontrar un magistre dau Muèlh (a 6 km d’en cò mieu) per li demandar la sieu ajuda mas m’aviá dich au telefòne e en provençau ‘aquò me conven pas de ti rescontrar, se mi vòs parlar vendràs puei ais acamps de l’Institut deis Estudis Occitans a Tolon (85 km d’en cò mieu). Emb aquò, ai pas mai ensajat de rescontrar aqueu “cambarada” e ai pas mai aderit a l’IEO per m’espranhar de lo rescontrar. Mai tardi, lo nòstre primier president dau C.E.P. abandonèt pas Ròcabruna mas abandonèt l’associacien sensa prendre pena de me’n donar lei rasons. Decepcien e incompreneson.
De conferéncias de qualitats, d’amistats nosadas e tornar nosadas.
Avalori lo nombre de conferéncias a 370 mai o mens, sabent que n’organizaviam 9 o 10 l’an. La tiera dei conferenciers, dei conferéncias e dei subjèctes abordats la tenguet entre 2000 e 2015 M. TOULON, nòstre secretari de l’epòca puei la Dòna BENZO.
M’agradariá de lei citar totei mas la tièra ne’n seriá tròup lònga e n’oblidariáu demieg aquelei de la primiera epòca. Son totei venguts benevolentament. Qu’aquelei que lei nomeni pas me perdònon. Un grandmací ai dònas, fent veire que lo provençau es mai que la lenga dei machos, pesca, caça, bolas: Renée BENJAMIN, la majorala P BERENGIER, Gisèle BONETTO, MC CARRODANO, MO DESECOT, ML GOURDON, la cabiscòla MG GUIGONNIS, Roseline MARTANO, Julia PONZO, Rosie RAYBAUD, Nicole REBUFFAT, Marthe REGIS, Françoise RODET, ML SAISSI, Bernadette ZUNINO.
D’amics cars m’an fòrça ajudat a servar l’exigenta periodicitat mesadiera. Un granmercés ai majoraus René RAYBAUD de Selhons, Jean-Luc DOMENGE de Draguinhan e Gilles DESECOT d’Antíbol, venguts de luènh, mai de dètz còps nos far aprofiechar de son saber, campions de la fidelitat au comitat. A Gérard GOUIRAN, lo solet vengut en tren d’a s’Ais (totei leis autres son venguts en auto)...ai marsilhés, niçards e gavòts, ais “ainats” Marc AUDIBERT, Pèire PESSEMESSE vengut de Sivergues e Glaudi BARSOTTI vengut de Greus, a Jan Pèire de Bosquíer, Luigi MASSIMO e Fredo VALLA venguts dei vaus occitans d’Itàlia...e mai a aquelei qu’an fach de centenats de kilomètres per nòstre plaser e la preséncia en public de la nòstra lenga.
Convidavi a sopar lei conferenciers que òu volián e lei personas que leis acompanhavan, çò que me permetiá de tornar trobar d’amics o de me’n far de nòus. D’uneis lotgèron en cò mieu...e partigueron pas tre l’endeman.
Istòria, geografia, literatura, poesia, botanica, economia, agricultura, alevatge, tradicions, industria...lei subjèctes mai divèrs siechèrron abordats. Avèm pas oblidat leis anniversaris dei marquants. René MERLE, puei René NONJON èran venguts en 2001 a l’escasença dau 150en anniversaris dau soslevament dei patriòtas provençaus còntra lo còup d’estat de LN BONAPARTE en 1851. Lo majorau Lucien DURAN a l’escasença dau 150en anniversari dau Felibritge. Lo capolier Pèire FABRE per lei cent ans de la 1era guèrra mondiala ‘lei felibres dins la guèrra”. Jean GIRAUD D’AGAI per lei 70 ans de la mòrt de son oncle Antoine de SAINT EXUPERY. Maurice EMPHOUX per lo premier anniversari dau musèu ‘Tèrra rossa’ consagrat a l’industria dei tometas a Salernas (Var). L’agricultura a tengut l’aut de l’aficha: l’òli d’oliva puei lo siure, embe lo majorau Guy REVEST, lei manhans, emb André TEYSSIER, la castanha embe Paul PREIRE...aguèri mantei còps l’escasença de comentar mei fòtos sus l’amontanhatge a pè dei rais d’aver.
Conferéncias en musica embe Daniel DAUMAS, Claude HAUSER, Maurís, Pèire PASCAL, lo duo C. RULLIERE e J VIAL, trio BRAMERIE...n’oblidi bensai. René SETTE èra vengut balhar un concèrt ai candèlas dins la capèla Sant Pèire.
La compreneson sempre siechèt perfiècha entre public e conferenciers, embe leis occitanofònes d’Itàlia perèu. Bèla pròva que i pas qu’UNA soleta lenga d’òc. Una capelada finala au public. Lei conferenciers sovent mi digueron qu’avián gaire sovent agut fàcia a’n elei de personas tant atentivas a l’escota de prepaus en occitan. Per encausa de ressorgas limitadas, posgueri pas convidar de conferenciers venent de delà Ròse.
Una pensada per lei conferenciers que n’avèm après lo decès: Jean-Pierre BELMON, René BENJAMIN, Francis BRUN, Claude COSTE, Lucien DURAND, Émile FABRE, Georges GIBELIN, Louis LEOCARD, Amédée MARIOTTI, Guy MARTIN, Maurís, René NONJON, Pèire PASCAL, Pierre PESSEMESSE, Julia PONZO, Jean SAUBREMENT, André TEYSSIER...
Per acabar en beutat aqueu ciucle de 40 ans, en novembre de 2019, Daniel DAUMAS venguèt cantar e dire de sei tèxtes, siáu un de sei fans despuei Brocard, totara 50 ans. En decembre per la darriera, dins la “sala de l’edat d’Argent” convideri lo Trio Bramerie, Miquèla èra acompanhada de son fiu Thomas a la còntra-bassa (mondialament coneissut deis amators de jazz) e son felen Émile a la guitara.
En janvier e febrier de 2020, la pagina estent virada, organizeriam nòstres primiers “cafès provençaus” capitats, sala plena, bòn ambiant, carnsalada còrsa. La venguda de Renat TOSCANO per nos parlar dau sieu trabalh d’escrivan en occitan èra prevista per abriu de 2020. M’agradan lei sieus polars e lo sieu eròi Mathieu Sampeyre. Es reportada a 2021. Nos presentarà la sieu darriera òbra, un lòng poema, Fin de jornada en riba de mar.
Grandmercés a la comuna de nos aver prestat una sala municipala e balhat una subvencion nos permetent de desfraiar lei conferenciers venguts de luenh. Granmercés Françoise BENZO, l’actuala secretària e Bernard BLAY, clavaire dau CEP que despuei la debuta participa a l’aventura dau CEP.
L’auditòri es gaire sovent calat sota de 20 e gaire sovent montat subre de 30. A la començança l’i aviá pas que de Rocabrunencs toteis occitanofònes e de fiu en cordura leis “estrangiers” son venguts de còps que l’i a de luenh e èran a la fin totjorn mai nombrós que leis autoctònes (precisi, lei Pugetans e lei Mulhencs son considerats coma d’“estrangiers” dins lo vocabulari Rocabrunenc! )
La pagina es virada sus lei subvencions e lei salas municipalas, aurem pas mai d’asseguranças de pagar per leis utilizar doeis oras per mes. Nos contentarem deis escots deis aderents, Organizarem doei conferéncias per an tant coma possible e contunharem embe de “cafès provençaus” coma se n’organiza un pauc pertot ara: se rescònstra lo monde per parlar la lenga sus un subjècte donat. La periodicitat mesadiera serà assegurada après la covid.
Vendretz dins la Grand carrièra, dins la rèira sala (que pòu aculhir 25 personas en s’esquichant) dau snack “en çò de Didou’s”, lo sieu dinamic patron Pascal GOUJON es entre autres l’animador dau club dei suportaires dau Rugbí Club Toulonnais. Veiretz la bandiera au grèu de muguet a l’intrada.
En 1973, la majoritat dei Rocabrunencs d’origina parlavan “patoàs”, lo provençau maritime. En decembre de 2020 devèm restar doei dotzenas a poder conversar en provençau. Nòstra associacion a pas posgut res far per empachar aquesta encalada. Va confessi, ai pas sachut atraire lei joves Rocabrunencs... mas ai pogut far venir de jovents conferenciers. Sylvain CHABAUD, Laurenç REVEST e Nini SAISSI que tant vengueron doei còups! Asseguran l’avenidor de la nòstra lenga
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
I a pas cap de comentari
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari