Lo principi d’aqueu camisòt: quan una escolana se presenta embe una tenuda jutjada inapropriada dens aqueu establiment escolar en Soïssa (praus 11 – 15 ans), diu portar aqueu camisòt dit “dau vergonha”, aperat atau prau còs ensenhaire e l’administracion tanben. Siga un “camisàs” XXL “J’ai une tenue adéquate!”.
 
Quan hèdes das crompas, ne sús pas supausat auger un unifòrme. Au cinèma tanpòc. A l’escòla deuré estar la medisha causa. Au tribalh divem das còps portar un unifòrme, representam una enterpresa, una institucion. Loas escolan·a·s, collegian·a·s, licean·a·s, ne son pas das representant·a·s d’un establiment escolar. N’an pas per ròtle de miralhar l’imatge d’una societat (manca privat). Ne son pas representant·a·s de digun manca d’eths/eras medish·as, dens un establiment qu’an per obligacion de frequentar per beneficiar dau dret fondamentau qu’es l’educacion.
 
Las gojatas concernidas ne van pas en cors vestidas en tenuda de serada, vestidas d’un biais sexy o ne sèi pas qué: parlam de shòrts e desbardaires. Dempuish quan ne son pas das vestits com fau? Las hilhas alavetz diven portar aqueu daquòs si que non son tornadas de casa de fòrça: la tenuda das hemnas compta mei que lor dret ad auger accès a l’educacion. En teoria concernís tot·a·s loas escolan·a·s mes n’i a pas nat gojat qui fut tornat de casa de fòrça, o forçat de botar aqueu camisòt.
 
S’un gojat punta, ne’s passarà pas ren. S’una gojata punta, aurà das remarcas sus son non pòrt de pòrtapopas e serà jutjada provocaira. Son còs alavetz serà sexualizat e dit com factor de desconcentracion das gojats, qu’an forçadament das pulsions en dehòra de tot contraròtle e qui son ipnotizats a la vista d’una popeta simpla o d’un shòrt (e es una desencusa emplegada prau còs ensenhaire eth medish). Dempuish l’escòla, donc, te hèden compréner que lo còs das hemnas es un problèma qui perturba l’espaci public si n’es pas pro cobèrt. [MES si n’es tròp, com embe lo pòrt dau carrat per exemple (çò qui pausa enqüèra problèma a l’escòla o per rua), seràs jutjada com tròp vestida, tròp conservatritz – au minimum. Ne respèctas pas la Republica e las valors dau Republica.] Es donc a la hemna de s’adaptar ad aqueras environas pr’amor es son còs lo problèma. Diu s’adaptar au hèit que son còs siga percebut d’un biais problematic per l’espiar das gojats qui n’es forçadament destabilizat. O d’un espiar “sexualizator” das òmis. Parlam d’escolanas.
 
E a la collegiana qui diu subir l’umiliacion de portar aqueu camisòt, çò que li poirén díder pendent la recreacion? Que volut hèser la salòpa? Es aqueu estil de comportament (e de perméter a la causa de’s hèser) qu’apèra a la cultura dau forçament: “si te hèdes shèguer après los cors, l’auràs plan cercat, sús vestida cortet totun”.
 
Aquera istòria hèi rebom embe una dauna qui’s vedut refusada l’entrada au musèu d’Orsay a l’encausa dau descoletat d’una rauba: dens aqueu musèu, i a hèra de nuds, qui per la majoritat representan lo còs femenin. Donc pòden emplegar lo còs das hemnas per mira artistica, o per véner das veituras, tant que mena dau benefici. Mes quan es una hemna qui decidís era medisha de son còs, n’es pas mei possible? Çò qu’es lo messatge? Si te vestisses com ec vòs, ne pòdes pas mei anar a l’escòla o au musèu? Que’n fau subretot pas aperar l’espiar das òmis, mes non pas hèser la pruda tanpòc? Que la sola representacion das còs das hemnas se diu hèser segon un espiar masculin? Qu’es normau que sigas insultada pr’amor embe ton shòrt tas camas son visiblas? Que sigas umiliada a l’escòla o privada d’educacion? Atacada per rua?
 
Article hont: ‘Au cycle de Pinchat, «le t-shirt de la honte»’ (Le Courrier 23.09.2020)