Bandièra01 1180x150: Comuna de Tolosa

Opinion

“Vachí perque torni minjar de carn”

Gabrièu Balloux

Gabrièu Balloux

Etnobotanista, diplomat en agronomia-environament. Creator e redactor dau jornau electronic Lo Sarmonèir

Mai d’informacions
Vos presenti la traduccion d’un tèxte escrivut per Lorène Lavocat sus lo sit Reporterre, e qu’es perfèitament dens la continuïtat de mes cronicas.

 
Sui vinguda vegetariana’quò hèi cinc ans, per conviccion ecologica. Anuit, torni minjar carn... per conviccion ecologica.
 
Renoncèri a les cuishas de polet e au rostit de vutèth en 2010, pendent un sejorn au Chiapas mexican. Labàs, dens les montanhas, de comunautats ruralas mau norridas se desmonican per hèser de cafè sus de pèças qu’èran de peiroquèirs. E a mens de dètz quilomètres, dens de planas fertilas, de milèirs de vacas peishèvan, atendent d’èster reduïtas en steaks conjalats per lo marcat estatsunidenc. Vision esmamorianta d’un sistèma agricòle barlòc. Estomagada, decidèri lavetz de pas mèi préner part en d’aqueth cirque. Venir vegetariana èra un acte a ma portada, ma petita contribucion au bien-èster animau, a la preservacion de la planèta e a la luta contra les inegalitats socialas. Aumens,’quò’ra mon avís dinc a pauc.
 
En abriu passat, m’en anguri a velò a la rencontra deus paisans. De bòrda en maine, descobriri un monde que pensèvi conéisher. Trabuquèri, los pès au puishiu dens mos a priori. Vachiu çò qu’arriba quòra çanjan de botinas contra de bòtas. Es que la suspresa es dens lo prat. Sustot, imaginèvi lende, en m’enforcant la bicicleta, que tornarí venir carnivòra.
 
A les Mòlas, lo vent ariejoés boisha los tucaus verdelós a tengut. Polo, Martine mèi lur hilh Ilan viven ací desempui vint-e-cinc ans, dens d’ostalòts rustics. Elèvan un petit ligòt de crabas, venden hormatge e crabòts. Cada matin, tiran a la man la lèit de lurs amigas cornudas, apui les menhan au peishent capvath los monts pelats. L’estiu, montan a l’estiva dens les Pirenèias. Viven modèstament e son urós au segur.
 
Quòra arribèrem, i avèva sonque de romècs ací, n’i vasèva res mèi”, me conta Polo. Pauc a pauc, graça a la chapèira de les crabas, los broquèirs hèsen entà darrèir, dishant la plaça a les pradas. Lo paisatge se dubre, los sòus ganhan en fertilitat. “Anuit, lo lòc s’es transformat, es vingut vivable. Pòden s’i permenar, plantar d’aubres fruitèirs, amèi i hèser un quite casau!
 
Au moment deu sopar, ses paraulas me trenissen dens lo cap. E samian lo dobte dens mon estomac. Non, l’elevatge,’quò’s pas unicament lo maine de les mila vacas e los feedlots nòrd-americans. Òc-ben, elevatge e ecologia pòden èster compatibles. Una frasa de Jocelyne Porcher me torna au cap. Dens son libre Vivre avec les animaux, s’interròja antau: “Se l’elevatge es una tala calamitat per l’environament, coma se hèi qu’existi dempui dètz millenaris e qu’èsti consubstanciau de la majoritat de les societats umanas?” Bona question, peu au moton! Tot en saunejant, aublidi de me servir. “Vòs de baudanas de crabòt, Lorène?” ce me damanda Polo. Confusa, bretegi un “mmòc” que me vau còp sec una brava gahada de budèths caprins a s’en lecar los balòts!
 
La nuit serà pas tan deliciosa. Fau créser qu’adara mon sistèma digestiu frugivòre supòrta mau les proteïnas animalas. A mens qu’un genia verd èsti vingut punir mon manque de discipline. Qué que n’en sii, decidi de dishar la tripalha per costat, e me ravali los questionaments alimentaris.
 
Son de “dinosaures” entremitan “los darrèirs pècs que se desmonican a hèser quauquarren que marsha pas.” Aldo e Maria Magdalena viven dens lo Piemont italian. Lur punt comun: elèvan d’agolhas brigascas –una raça locala miaçada d’extinccion– sivant lo sistèma pastorau tradicionau. Jornada de quinze òras e paga mens que minimala. Çò que los hèi tenir? La passion deu mestèir e l’amor deus alimauts.
 
L’elevatge, coma rapòrt de trabalh demb los alimauts, a d’abòrd una racionalitat relacionala, explica Jocelyne Porcher. La majoritat deus elevaires, los qu’an causit lo mestèir, trabalhen demb alimauts per víver demb eths.”
 
Per la cercaira, la sofrença animala n’a res a véser demb l’elevatge, bien au contrari. Es ligada a l’industria, a la zootecnnia, aquera “sciéncia de l’expleitacion de les maquinas animalas”. Dens la valèia de Santa Ana de Valdieri, carculi au ritme de les esquiras e deus brams. E se me trompèvi de combat en estent vegetariana? En volent hèser rampèu a l’industrialisacion de l’agricultura, participi pas a la disparicion deus petits paisans?
 
Lo desser, per me digerar los remòrds, me regali demb un pauc de patè de moton (e ben òc, mon estomac s’es pas tròp requincat après les baudanas) en escotant Aldo. A pus de 1000 mètres d’altituda, au pè deu Mercantor de la part italiana, aqueth aulhèir hèi pèisher son tropèth sus de tèrras que pòden pas bojar. Hormatge, carn, lana. De tot temps, l’elevatge a atau permés aus paisans installats sus de tèrras mòrtas de se norrir e de se vestir.
 
I a les 1000 vacas, les 2000 trujas, los 200 000 polets. I a tanben de familhas que viven demb cinc polas, tres nhorics, una vaca, un casau, un vergèir. A l’opausat deus maines-fabricas, existan encara bien de maines-ostaus. Aquò s’i escai en Transilvania romanesa, ont la pus granda partida de les gents deu vilatge an encara de tèrras agricòlas.
 
Vrais ecosistèmas ont tot es conectat: lo leiton issut de la fabricacion de l’hormatge apastura los pòrcs, les estrolhas son balhadas a les polas, lo casau recep lo humèir e los aubres fruitèirs balhan ombra au bestiar. Lunh deus elevatges hòra sòu, aqueths sistèmas paisans son resilients e fòrt durables. La pròva, damòran desempui mants siègles!
 
A Vidra, Pavel permena sa cavala dens los jardins de sos vesins per entretenir son pradèu. Vai regulièrament dens los bòscs en carreta e pòrta bòi per lo cauhatge aus qu’ec vòlen. En esçange, recep legumatge o palinka (l’aiga de via locala). Lo matin, lo guèiti tirar la lèit a la man en parlant a sa vaca: coma sonjar a la destruccion de l’environament?
 
Finalament, l’eqüacion “ecolò = vegetarian” es benlèu pas tan justa. Am besonh de l’elevatge, am besonh deus alimauts. Ausissètz, amics de la natura, n’en sui adara convencuda: la solidaritat demb los paisans e la planèta passa pas per lo refús categoric de minjar de carn. Passa per la desgitada categorica d’un elevatge industriau, fondat sus la tecnologia a-la-tasta-a-la-basta, demb inseminacion artificiala, piusatge e nutricion de precision. E passa per la degustacion (demb moderacion) d’un brave camajòt d’anhèth crompat dirèctament a l’aulhèir deu lòc.

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

Astruc
13.

#12 Pichon comic, avètz agachat vostras caninas atrofiadas ? cf. https://doucefrugalite.files.wordpress.com/2013/01/tableau-comparaison-animaux.png
E me volètz far creire que sètz un omnivore absolut coma los orses e los gorillas (que, eles, an de caninas, pecaire, e pertant, manjan pas que de vegetals quitament ; la consomacion de carn es primièr culturala, oportunista, e subretot pas necessària) e m'avètz pas respondut sul fach que vos cal 10 kg de vegetals per far venir 1 kg de carn mas sentissi subte que vostra preoccupacion pels vegetals es finalament pas tant sincèra que la preoccupacion per vostre plaser gustatiu. E s'erètz vertadierament concernit pel liberalisme e los problèmas de reparticion de las riquesas pel mond, coma o soi, vos rendriatz compte qu'en manjant de carn, raubatz de la boca dels paures la lor alimentacion. Cambiar d'alimentacion es un acte fort contra lo liberalisme, solucion : vegan e locavore. Tot vegan economiza per exemple 10 cops mai d'aiga que quin ecologista carnista que sia e mai s'aquel fa atencion ço mai possible a sas depensas d'aiga en barrant lo robinet tre que possible.
Mas me dirètz benlèu dins una mena d'essencialisme "cadun sos problèmas", coma l'avètz dich per las bèstias. Me diretz, me l'avètz dich, que l'uman es una espécia naturala, e oc, segur, mas de cultura tanben si de non, quitatz de vos vestir, quitatz d'utilizar un ordinator, quitatz de de vos mascarar, quitatz de vos penchenar, quitatz de far coire vostra mangiscla, quitatz d'aver una etica tanben (encara que las bèstias son capablas d'empatia e tot e tot), avètz comptat lo nombre d'actes que fasètz cada jorn que son pas "naturals" ? Manjatz vostra carn tota cruda fin finala e tuatz las bèstias que manjatz a mans nusas, bon coratge per las vacas per exemple, vos que cridatz vostra naturaletat tota.
I a pas ges de legitimacion per manjar de carn se n'es lo tast. Mas anatz pas creire que ieu sia despietados amb las gents que manjan de carn, non, n'ai manjat ieu-meteis de temps, trop de temps, que cresiai qu'èra pas possible se ne passar. Soi força indulgent amb las gents que se rendon compte qu'es pas juste de manjar bèstias, que ne manjan encara benlèu, mas qu'an dins l'amira de demesir o de quitar la lor consomacion, mas pas gaire amb aqueles que dison "es pas greu, sèm superiors, son pas que de bèstias", tot coma ai pas d'indulgéncia amb aqueles que disian o dison encara "son pas que de negres, son pas que de femnas, es pas greu, sèm superiorament civilizats".
Per ço qu'es del mesprètz qu'avètz manifestat per los Jains, e que tenètz benlèu per los Bishnois, es una prova de mai que vos ne fotètz de las condicions e las dolors dels autres. Antropocentrat e en mai etnocentrat, osca !

  • 0
  • 0
Malastruc
12.

Los erbivòrs manjan lo vegetum, e los omnivòrs manjan un pauc de tot. Cadun lo son camin. Segon natura… Los carnvòrs manlan de carn, e non son pas lo diable tanpauc. Son tan naturals coma los autres ? Çò qu'es pas natural, es lo capitalisme e la subrepopulacion, l'esplaitacion industriala de tot, e mai del vitalum. Mas daissi los Jaïns Jaïnejar. Ieu, vau mailèu segon shivaïsme tantric. Cadun çò sieu. E cada còp que magi que que siá, mercegi lo Pashupati…

  • 0
  • 0
Astruc
11.

#10 Se sètz tant concernit per los patiments dels vegetals, fariatz melhor de manjar pas tant de carn que cal dètz cops mai de vegetals per produire de carn que non pas manjar los vegetals directament.

O podètz far coma los Jains, manjar pas que las fruchas e granas tombadas solas de l'arbre.

Tant qu' a una societat umana interessanta que fa pas de mal als èssers sensibles, aquo existis, vos podètz entresenhar suls Bishnois : https://www.google.fr/search?q=bishnois&newwindow=1&source=lnms&tbm=vid&sa=X&ved=0CAgQ_AUoAmoVChMIs8Pw0oSIyQIVAtAaCh3vrwUD

  • 0
  • 0
Malastruc
10.

#6 Mièlhs val far rire que non pas plorar… Avèz pas brca idèa de çò que pòt esprobar un èsser vivent vegetal. Vos agrada benlèu de considerar que non espròba pas res, coma un tròç de calhau. A la biologia, alavetz, avète pas entendut grand causa…

  • 1
  • 0
Astruc
9.

Emmanuel, ieu soi per un monde tot vegetal, oc, se vol dire fotre la patz tant coma possible als animals non umans qu'an pas res demandat. Es aisit de far. Qu'es çò mai extrèm? S'acomodar de tuar bestias pel plaser sens que sia necessari o voler pas ne tuar?
Te rassegure, ai tanben lo socit de mos congenaris e cresi qu'es als privilegiats occidentals de far l'esforç de décreisser per que los mai paures posquen viure decentament e aquò passara per la mangiscla.

  • 1
  • 0

Escriu un comentari sus aqueste article