Pauc conegut dins l'estat francés, lo partit politic Ciudadanos (Ciutadans, en occitan e catalan) lo presentan los jornalistas franceses coma un movement "centrista", de "centredrecha", etc. Cèrtas, qualques indicis o poirián far pensar: arboran la color iranja tanben portada per de partits liberals centristas, coma lo Movement Democrata francés o lo Partit Socialdemocrata portugués. Al Parlament Europèu, sièson al grop dels 68 deputats de l'Aliança dels Liberals e Democratas per Euròpa, e, d'efièch, desvolopan pas la retorica antieuropèa de l'extrèma drecha classica, al contrari del Front Nacional francés, per exemple. En Catalonha, lor lògo combina nieus las colors espanhòlas, catalanas e europèas, amassadas dins un còr.

Tenon pas tanpauc los devises antisemitas, islamofòbs, masclistas o, pus generalament, reaccionaris de l'extrèma drecha tradicionala. Se declaran laïcs e lor lidèr, Albert Rivera Díaz, es pas cresent. Per tant, s'aluènhan del nacionalcatolicisme franquista, qu'associava estrechament lo conservatisme catolic amb una vision nacionalista e autoritària de la societat espanhòla.

Pasmens, an tostemps refusat de condemnar la dictatura del general Franco, e i a de motius serioses pels quals se los pòt qualificar d'ultradrechistas.


Lo boc emissari: los "nacionalismes"

Espelit en Catalonha abans de s'espandir en Espanha, aquel partit fonda sa politica sus l'obsession del boc emissari pròpri a l'extrèma drecha. Aqueste es pas pus lo jusieu, l'estrangièr, lo negre o l'arabi: es lo nacionalisme local. En tornant prene un discors comun en totes los partits franceses (los pòbles an pas de dreches, sonque los ciutadans ne tenon), an l'obsession de mespresar las culturas de lenga non castelhana. Al Parlament de Catalonha, s'exprimisson quasi sistematicament en espanhòl, çò que contraditz la revendicacion de "bilingüisme", que supausariá un usatge equilibrat de las lengas, e al parlament valencian (las Corts Valencianas), Carolina Punset, alara deputada, qualifiquèt (en espanhòl, de tot segur) lo catalan local de lenga de pacans ("aldeanos"). Vòlon, en mai d'aquò, metre fin a l'immersion lingüistica, ça que la apiejada per la majoritat de la populacion, e essenciala al dinamisme del catalan e de l'aranés. Cèrcan doncas lo retorn a l'epòca franquista ont las lengas non castelhanas èran estrictament gandidas de la vida publica. Se dison, doncas, "antinacionalistas" mas sostenon lo nacionalisme espanhòl.


Un nacionalisme de tipe imperialista... e criptofaissista

E se poiriá quitament dire que lor nacionalisme es de tipe imperialista. Minoran sistematicament la diversitat culturala d'Espanha, e an per tòca finala d'impausar a totes los pòbles un centralisme castelhan, en cercant d'afeblir las autonomias localas. Es la forma mai dura del nacionalisme, es l'imperialisme, e es per paur d'aquò que lo Partit Nacionalista Basco votèt fa qualques jorns lo budget de Mariano Rajoy. Los esglàsia qu'arriben al poder los de Ciudadanos, que desiran de reformar las autonomias financièras bascas e navarresas.

Fa qualques jorns, lo cap del partit, Albert Rivera, confirmèt publicament l'orientacion fondamentalament nacionalista de son movement politic. Anoncièt la creacion d'una plataforma nacionalista espanhòla, e assolidèt que delà la senèstra e la drecha, delà las diferéncias de classas, la sola identitat que la reconeguèsse el èra l'espanhòla. "Ni esquèrra, ni drecha: espanhòls": la pretension de superar las diferéncias ideologicas per la sola identitat nacionala es una pretension de l'extrèma drecha de tipe faissista, dempuèi Mussolini, Hitler o l'FN.


Lo mesprètz de la democracia e de la libertat

Per quant al conflicte ispanocatalan, lo partit d'Albert Rivera desira una politica mai dura que la que la mena lo govèrn espanhòl del Partit Popular contra Catalonha, coma se los empresonaments e los exilis politics bastèsson pas. Aquel radicalisme autoritari es una autra caracteristica de l'extrèma drecha, e aquò los mena tanben a mespresar dobèrtament la democracia. Minoritària e incapabla de formar un govèrn alternatiu a l'independentisme catalan, la lidèr de Ciudadanos en Catalonha pareis de se considerar majoritària, atacant per exemple lo sistèma electoral catalan, mentre que, cossí que siá, li seriá impossible d'obténer la majoritat, pr'amor d'una aliança impossibla amb l'esquèrra unionista e moderadament sobeiranista de Catalonha en Comun, e quitament amb lo Partit Socialista catalan, que contunha de defendre una mena de catalanitat, malgrat son supòrt passiu a la repression espanhòla. De biais mai general, s'agachatz TV3, veiretz que los deputats de Ciudadanos agisson exactament coma lo Front Nacional quand aviá un grop parlamentari nombrós, de 1986 a 1988. Los de Ciudadanos an exactament las meteissas actituds de mesprètz de las institucions e de lors collègas: manca d'educacion, rires arrogants e brusents, paraula talhada e mai se parla lo president del parlament.

D'aquò n'aguèrem una illustracion ièr. Un deputat del partit ultranacionalista espanhòl, Carlos Carrisoza, levèt lo riban auriòl pausat sul banc del govèrn catalan, encara suspendut, en signe de solidaritat amb los dos ministres empresonats, e refusèt de lo tornar metre a sa plaça, çò qu'obliguèt lo president del parlament, Roger Torra, mespresat dobèrtament, de suspendre la sesilha. Quin problèma i auriá de daissar un riban auriòl? Un parlament es un espaci democratic ont totòm se pòt exprimir. Los de Ciudadanos se pòdon exprimir coma vòlon: en nom de qué pretendon d'enebir la libertat d'expression de lors collègas? Demòstran una actitud intoleranta caracteristica de l'extrèma drecha.

E precisament, sabèm qu'aquel partit encoratja los qu'en Catalonha ensajan de derrabar los ribans auriòls plaçats un pauc pertot per demandar la libertat dels presonièrs politics. Amb lo gèst de Carrisoza se confirma la meteissa estrategia d'escampar las tensions socialas que poirián provocar una guèrra civila, coma a Canet de Mar ont de militants de Ciudadanos arranquèron de la plaja de croses jaunas e nafrèron doas personas. Amb qui o faguèron? Amb de militants de dos partits dobèrtament d'extrèma drecha. Coïncidéncia? O cresètz?


Una estrategia de la tension sociala

Al fons, lors cridas repetidas a "governar per totes los catalans" enganan pas degun. Non manifèsta pas la cultura democratica del dialòg que cèrque lo consens al benefici de totes, mas al contrari la confrontacion. Es una estrategia del conflicte que l'a totjorn seguida l'extrèma drecha, qu'espèra d'arribar al poder pel mejan de la paur.

En consequéncia, cridi urgentament totes los democratas que luchen contra la nòva extrèma drecha, tan perilhosa per la libertat e la patz sociala coma la mai classica ultradrecha. Es aquò tanben, èsser republican.