Opinion
"Lei tirans non son grands que perque siam d'a genolhons"
Es ben coneguda aquela frasa, que cresèm totei dau sarladés Esteve de La Boetiá. En realitat, sariá d'un autre occitan, lo lemosin Peire Viturnian Vernhau ("Pierre Victurnien Vergniaud"), celèbre revolucionari francés. Pasmens, maugrat aquela error comuna, es evident que la frasa de Vernhau resumís ben la pensada de l'autor dau Discors de la servitud volontària publicat integralament en francés en 1576, 13 ans après que l'autor moriguèt precòçament e faguèt crussir lo còr de son amic Montanha ("Montaigne").
Aqueu discors, que caudriá traduire en occitan s'aquò es pas ja estat fach, La Boetiá l'auriá escrich abans sei 18 ans, en mostrant una estonabla luciditat e una remirabla cultura per un jovenòme. A son epòca, l'absolutisme reiau èra la nòrma, e mai leis umanistas èran luench dei valors egalitàrias contadas dins l'Utopiade l'anglés Thomas More. Dempuei alora, de revolucions son passadas, de sistèmas politics se son escrancats, mai encara uei, me pensi que totei siam mai ò mens conscients que nòstrei societats umanas son sovent injustas. Constatam l'efiech destruseire dau capitalisme sus lei relacions umanas, sus aquelei entre lei pòbles, sus la vida e sus nòstre entorn. Pertot, vesèm lo vici recompensat, e mespresada la vertut. Lei derivas autoritàrias actualas de fòrça país occidentaus, que se vantan totun de sei valors democraticas, siá per assajar de servar l'unitat de l'Estat, siá per reprimir lei movements sociaus e susvelhar la libertat d'expression, nos inquietan, pas'rai? Au sègle passat, nos espauriguèt que d'òmes e de fremas aguèsson obesit a d'òrdres barbars dats per lei regims totalitaris marxistas-leninistas ò nazifaissistas, ben talament que se cometèt d'òrrei crimes que nos tresviran cada còp que se'n parla.
La Boetiá nos ditz qu'en realitat siam mai liures que çò que pensam, que nieus siam naturalament liures e egaus, mai que nos somet la complicitat de quauquei cortesans e maneflejaires dau tiran qu'a son torn tiranizan sei subordenats, e dins l'organizacion piramidala nòstra cada subordenat ten sei cortesans que tiranizan puei sei subordenats. De maniera pereu susprenenta per son temps, l'autor jonh dins sa critica totei lei caps possibles, arribats siá "per l'eleccion dau pòble" (en democracia), siá "per la fòrça deis armas" (en dictatura militara), siá enfin "per succession de raça" (en monarquia dinastica).
Alara, que cau far? Contunhar de respectar leis estats ò leis ierarquias que nos privan de çò que siam? Ò chausir de refusar tota mena d'opression per decidir nosautres en nom de la justícia? Sus lo segond camin nos pòdon esperar de tracanards, e nòu òmes e fremas menats a Madrid en autobús-preson o sabon ben. Mai an daverat la dignitat necessària a la libertat, perque "lei tirans non son grands que perque siam d'a genolhons".
Aqueu discors, que caudriá traduire en occitan s'aquò es pas ja estat fach, La Boetiá l'auriá escrich abans sei 18 ans, en mostrant una estonabla luciditat e una remirabla cultura per un jovenòme. A son epòca, l'absolutisme reiau èra la nòrma, e mai leis umanistas èran luench dei valors egalitàrias contadas dins l'Utopiade l'anglés Thomas More. Dempuei alora, de revolucions son passadas, de sistèmas politics se son escrancats, mai encara uei, me pensi que totei siam mai ò mens conscients que nòstrei societats umanas son sovent injustas. Constatam l'efiech destruseire dau capitalisme sus lei relacions umanas, sus aquelei entre lei pòbles, sus la vida e sus nòstre entorn. Pertot, vesèm lo vici recompensat, e mespresada la vertut. Lei derivas autoritàrias actualas de fòrça país occidentaus, que se vantan totun de sei valors democraticas, siá per assajar de servar l'unitat de l'Estat, siá per reprimir lei movements sociaus e susvelhar la libertat d'expression, nos inquietan, pas'rai? Au sègle passat, nos espauriguèt que d'òmes e de fremas aguèsson obesit a d'òrdres barbars dats per lei regims totalitaris marxistas-leninistas ò nazifaissistas, ben talament que se cometèt d'òrrei crimes que nos tresviran cada còp que se'n parla.
La Boetiá nos ditz qu'en realitat siam mai liures que çò que pensam, que nieus siam naturalament liures e egaus, mai que nos somet la complicitat de quauquei cortesans e maneflejaires dau tiran qu'a son torn tiranizan sei subordenats, e dins l'organizacion piramidala nòstra cada subordenat ten sei cortesans que tiranizan puei sei subordenats. De maniera pereu susprenenta per son temps, l'autor jonh dins sa critica totei lei caps possibles, arribats siá "per l'eleccion dau pòble" (en democracia), siá "per la fòrça deis armas" (en dictatura militara), siá enfin "per succession de raça" (en monarquia dinastica).
Alara, que cau far? Contunhar de respectar leis estats ò leis ierarquias que nos privan de çò que siam? Ò chausir de refusar tota mena d'opression per decidir nosautres en nom de la justícia? Sus lo segond camin nos pòdon esperar de tracanards, e nòu òmes e fremas menats a Madrid en autobús-preson o sabon ben. Mai an daverat la dignitat necessària a la libertat, perque "lei tirans non son grands que perque siam d'a genolhons".
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
*d'agenolhons: d'a genolhons, o encara melhor a/de genolhons
Sabi pas ço qu'es aquelo mesclanho de prouvençau, de gascou, salpicado d'un pessu de lengodoucian.
Vejan la fi . Bouti lei courreccious après /
"Alara, que cau far? / Qué fau faire ?
Contunhar / countunia
de respectar leis estats ò leis ierarquias que nos privan ... / errour de counjugasou que nous privon
Ò chausir de refusar tota mena d'opression per decidir / decida(r) en quito Prouvenço d'Itàlio
nosautres en nom de la justícia? / espanhoulado "au noum de la Justiço"
L'Estat francés a utilisa lis oucitan pèr tua lou lengadoucian. Aro qu'a capita lis escampo à la semau.
De legir tanben "La fabrega del consent" de Noam Chomsky...
#2 plan mièlhs val que sentisca aqueste article l'educacion dita "nacionala" que non pas l'ignorància nacionalista francesa ! E non vesi d'ont aquò poiriá far problèma…
Mas per refusar, per exemple, las decisions unilateralas injustas e absurdas, sempre cal un equilibri. Qu'espelisca una revolucion, aiçò nos es sonque un estanc subre lo camin longàs d'un equilibri entre los desirs d'unes e los desirs d'autres, equilibri sempre precari e que cal sempre ratrpar, problèma essent que cap possedèire non vòl cedir de bona gràcia lo tròp qu'a per el-meteis al detriment de l'autre (lo gravetat del dit detriment establissent rasonablament lo "tròp" en question). En clar, cadun jutja que paga tròp de talhas. Mas sense talhas, cossí los fòrts poirián ajudar los febles ? E se per venir fòrt, cal (plan mecanicament) aflaquir los febles, cossí servar una consciéncia serena en s'espatarant dins sa riquessa davant l'espectacle de la misèria dels autres ? Lo mond actual privilegia la psicopatia qu'afranquís de tot estat d'anma, fasent de las societats umanas d'immensas entrepresas l'alienacions de tottes al beneficis de qualques unes. Los calucs que patisson de psicopatia i passan per de fòrts, mentre que son de malauts que non mesuran ges ni mica la consequéncia de lors actes deletèris, menant las societats inexorablament cap al tombèl.
Plan segur que cal far d'esfòrces per viure en societat. Plan segur que cal limitar e conténer (dins una cèrta mesura) sos pròpis desirs per i poder daissar pro plaça al respècte mutual dels unes e dels autres. Mas tre qu'aquestes esfòrces pèrdon tota visibilitat d'un sens clar e net, indiscutible a la rason, un sens tescut e pastat d'interèsses mutuals evidents, casèm dins l'espelitacion, l'alienacin, la tirania, e mai que mai l'absurditat. A partir d'aquí, e coma o daissa entendre l'article, recoltaràs çò que semenas.
Aquel article sent l'educacion nacionala a plen nas; Joan Barcelò a plan retengut sa leiçon. Sera felicitat per se rememorat La Boecia. Las realitas son un pauç diferentas. La Boecia a jamai exerçat lo poder.
Los prumiers crestians eran martirs e la Gleisa catolica faguet l'inquisicion au nom dau cristianisme.
Los comunistes d'en bas eran liberators mas l'URSS faguet la dictatura au nom dau comunisme.
Lo nazisme era liberator au depart mas fuguet recuperat. Los islamistes eran pacifistes mas lo djadisme lo transformet en sanginarias. Que dire dau parti socialiste en França que se tròba enguera melat auna dictatura.
Sufis pas de dire ni Diu ni mestre. Es mas una formula que cata l'incapacitat daus sens-grades de far una democracia. Au nom de que ? Qui recupera sistematicament tota bona revendicacion plena de bon sens?
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari