Era gastronomia. Aqueth art de codinar tan presat per gourmands. Se còle pes sentits… cauhe eth nas adès d’arribar ara taula. Damb un parelh de uelhades, era bauassèra comence a quèir, coma mainatges qu’encara non saben ne mossegar. Ena boca, lengua e paladar son testimònis de sabor e tacte. A mès s’escotam atentaments, se pòt enténer era origina deth minjar…!! Ben aquerò non. Aguesti dies era Val d’Aran s’arme damb forquilha e guinhauet entà acuélher era setmana dera Mòstra Gastronomica de Codina Aranesa.
 
Es prumèrs viatges toristics coma les entenem aué –non pas crotzades belliques o rotes religioses dera edat mièja qu’ara se considèren productes–, sigueren en sègle XVII coneishudi coma eth Grand Tour. Consistie en joeni britanics de bona familha en formacion personau e intellectual que passauen per París, Turin, Milan o Venècia, Bolonha, Floréncia, Roma e Nàpols, en tot descurbir es naues cultures. D’alavetz qu’es posades a on se servien plats de qualitat comencèren a auer prestigi entà forastèrs de tèrres aluenhades. Açò agarrèc fòrça en s.XVIII en sud d’Anglatèrra e enes Alps damb eth torisme termau.
 
Eth minjar ei un aspècte important dera cultura d’Aran. Es plats tipics de montanha amaguen es arraïtzes enes durs iuèrns deth passat. Es aranesi auien de besonh neurituds ipercalorics qu’aumplissen plan er estomac entà sostier longues jornades dessús dera nhèu o en heiredes mines e tutes en tot desvolopar trabalhs de mau hèr. Ath tornar ath larèr s’arregraïe un plat caud ath costat deth huec entà reviscolar eth còs.
 
Era tradicion se fusione damb eth dessenh entà bastir òbres artistiques ena Mòstra Gastronomica. Supause ua crida ath torisme culturau que, mès enlà d’atipar-se, apren un país. Diuèrses cares dera Val son presentes: eth besonh de fòrti minjars tà resistir baishes temperatures; o licors doci en tot gaudir deth paisatge. Somar iniciatiues a petita escala coma aguesta son ua mesura de destacionalizacion ath torisme de nhèu, damb un client diferent e en creishuda, que respècte, coneish e viu era cultura locau.
 
Eth territòri aranés se convertís en destin gastronomic. Un paratge damb ua infinitat de plats entà descorbir en sòn entorn. Ua mòstra des naues tendéncies toristiques, cada viatge mès estonantes. Peth moment, podem setiar-mos en taula e gaudir a plaser dera experiéncia de saborejar era Val d’Aran.