Opinion
Capelada a Mistral
Un adieu amistós au monde que fan lo 25 de mars, anniversari de sa mòrt, un omenatge au Mèstre que faguèt tant per sortir nòstra lenga dau fanguièr.
Immense poèta, creèt amb lo Felibrige lo primièr movement organizat per la lenga amb dos caractèrs decisius. D’en primièr de lo pensar per la totalitat de l’espaci d’òc “Dis Aups aus Pirenèus”. L’autra èra l’afirmacion de l’unitat de la lenga amb totas sas variantas.
Lo Tresor dau Felibrige, son diccionari gigant, n’es lo testimòni e una mar de conèissenças.
Mistral moriguèt en 1914, gaire abans la terribla guèrra que matrassèt tant l’occitan.
Aprèp l’Emperi, la tresena republica, furiosament acarnassida contra nòtras lengas, foguèt una decepcion grandassa pels aparaires de la lenga, e Mistral, s’alunhèt de mai en mai dau politic coma o mostrèt la malparada de 1907.
Mas contunhèt son òbra premiada pel Nobèl de literatura en 1904, maugrat l’accion en contra de França. Es gaireben lo sol balhat dins una lenga non reconeguda e uèi encara plan maltractada per son país.
Lo Nobèl li donèt l’argent per crear lo “museon etnografic” que meditava en complement dau Tresor, coma un musèu de poesia concreta. Atal espeliguèt lo Museon Arlatenc, granda innovacion dins son temps, lo primièr d’aquela mena.
I a gaire d’exemple qu’un òme aguèsse agut tant d’influéncia per sa lenga que Mistral.
Capelada au poèta de grand buf que nos regala, dins la tradicion milenaria que d’una poesia que conta una istòria, d’una poesia facha per èsser dicha, e que de la dire es ja cantar.
Immense poèta, creèt amb lo Felibrige lo primièr movement organizat per la lenga amb dos caractèrs decisius. D’en primièr de lo pensar per la totalitat de l’espaci d’òc “Dis Aups aus Pirenèus”. L’autra èra l’afirmacion de l’unitat de la lenga amb totas sas variantas.
Lo Tresor dau Felibrige, son diccionari gigant, n’es lo testimòni e una mar de conèissenças.
Mistral moriguèt en 1914, gaire abans la terribla guèrra que matrassèt tant l’occitan.
Aprèp l’Emperi, la tresena republica, furiosament acarnassida contra nòtras lengas, foguèt una decepcion grandassa pels aparaires de la lenga, e Mistral, s’alunhèt de mai en mai dau politic coma o mostrèt la malparada de 1907.
Mas contunhèt son òbra premiada pel Nobèl de literatura en 1904, maugrat l’accion en contra de França. Es gaireben lo sol balhat dins una lenga non reconeguda e uèi encara plan maltractada per son país.
Lo Nobèl li donèt l’argent per crear lo “museon etnografic” que meditava en complement dau Tresor, coma un musèu de poesia concreta. Atal espeliguèt lo Museon Arlatenc, granda innovacion dins son temps, lo primièr d’aquela mena.
I a gaire d’exemple qu’un òme aguèsse agut tant d’influéncia per sa lenga que Mistral.
Capelada au poèta de grand buf que nos regala, dins la tradicion milenaria que d’una poesia que conta una istòria, d’una poesia facha per èsser dicha, e que de la dire es ja cantar.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#4 Es pas faire escornia al gèni de Mistral de constatar qu'en despièch de son trabalh acarnassit l'occitan es ara una lenga pus que moribonda. Sem plan d'acordi, topina de fèrre contra topina de tèrra, èra perdut d'abança. D'ont lo cluquèt al libre de Duras "Un barrage contre le Pacifique". D'ont lo questionament sus l'interès que i a a repapiar de longa sus d'ufanoses e glorioses fachs d'arma qu'an pas empachat de pèrdre la guèrra. Bona dimenjada.
#2 Un poèta amb sas qualitats artisticas, amb un ponherat d'amics, solets contra la maquina infernala d'un estat supremacista e racista : seriosament, qu'esperavetz que compliguèssen ? Miracles ?
Lo "miracle catalan" venguèt de çò que del temps que se despertèron los Catalans, aparténer a Espanha non èra pas mai, de ges de biais, profieitós, mentre que de l'autra man dels Pirenèus, tota riquesa e poténcia de França veniá del Nòrd-Est e de París : pels occitanofòns, se'n destacar non aguèra agut pragmaticament cap de sens !
E Mistral non i auriá pas jamai pogut cambiar grand causa : ni Mistral, ni Lafont, ni degun mai, e ni mai vos meteis. Vos ficar a còps de baston per l'esquina non i cambiarà pas grand causa, pensi…
#2 Avètz bravament rason.
Mas Mistral es tanben un victima de son succès : poèta "pre-industrial" que descriu la França (e òc, per lo public de l'epòca la Prouvènço es França) dabans la poiridura industriala, la fanga e lo vici de las vilas, sa reüssida es estada lo començament de la desfacha collectiva e un fenomèn de la societat diglossica de son temps : l'occitan es "local", "bucolic", "concret", "polit" "cantant", etc.
Tota tentativa de sortir d'aquela androna, coma l'ensenhament obligatòri a l'escòla, es estada refusada per los Felibres en general: coma bons parvenguts qu'èran la màger part, lo "Provençal" sufís a escriure de marrida poesia pastorala, a cantar l'Arcadia de l'enfància e a far ribòta amb los collègas, de temps en quora.
Pas estonant que dos sègles puèi, res agèsse pas cambiat.
A mens d'èsser un afogat de la pensada magica o del masoquisme, quin interès de nos enonciar complasament una tièra de "succès" que fins finala an pas empachat la desfacha de la la lenga nòstra ?
.Lausenjatz un brave e valent general que sus la durada a ailàs a completament perdut la guèrra . Ont n'es l'occitan cent ans aprèp la mòrt de Mistral ? La responsa es plan simpla : n'i a ges. Lo rodel-compressaire del jacobinisme parisenc l'a d'a fons eradicat, escafat. Ara aquesta lenga se parla pas pus, levat dins Jornalet e dins quauques cèucles universitaris escurs. Un pauc coma lo latin al Vatican, amb la consideracion en mens, plan segur. Alara lo Tresaur, lo Nobel o lo Museon Arlaten, rai, mas en tot cas an pas sufit per nos gardar de la desfacha granda.
Mistral, le Tresòr es un immense collectatge de la lenga viva, que se pòt reconnóisser de per una grafia unenca, de fait romanica. Per quant al sistèma verbal e las flexions, se dedutz l’original demest la varietat dialectala e mai patoèsa. Se que de non, la flexion del plural es un problèma fals.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari