Charta a la tirèta, cagada de Montpelhièr, Markowicz e Zemmour
 
Malgrat la promessa de campanha del candidat Hollande sul subjècte de la ratificacion de la Charta Europenca de las Lengas regionalas e Minoritàrias, en sofrança dempuèi 1999, nos fasiám ges d’illusion. Es que, pendent tot aqueste temps, n’aviám tant e pro ausit, al Senat subretot, mas tanben a l’Amassada nacionala, sus las gràcias anticas e trespassadas dels patèses e la desagregacion qu’esperava nòstre país, se ratifiquèsse, coma los 25 que l’an deja fach (e qu’an pas encara desaparegut!), la charta ignominiosa (podètz trapar sus mon blòg d’analisis faitas dins lor temps sul sicut: La grande régression. Discussion de la proposition de loi Navarro sur les langues régionales au Sénat, julhet de 2011; Langues “régionales”: le sursaut républicain!, julhet de 2008; Régions et patrimoine: les langues minorisées dans la constitution, mai de 2008).
 
Vertat pr’aquò que lo vòte positiu de l’Amassada nacionala (361 per e 149 contra) del 28 de genièr de 2014 sus la proposicion de lei constitucionala presentada per Jean-Jacques Urvoas e Bruno Le Roux (PS) pr’amor de permetre la ratificacion, nos aviá tornat qualque esper. Mas la reclama facha a las colhardisas de la Serva Pensada (tornarai pas dire aquí çò qu’ai pro e tròp repetit en francés endacòm mai: La théorie du complot ethnique;Libre pensée et monothéisme linguistique. Veire tanben las analisis de Philippe Martel, Langues régionales et front anti-républicain e subretot La Charte européenne pour les nuls (et par les nuls?)) qu’apelava amb solemnament los senators a far barratge al projècte de lei scelerata èra de plan mala flaira. E ben, vaquí, es fach: dimars 27 d’octobre passat, lo Senat a enterrat sine die lo projècte, abans (e per estalviar) tota discussion, vist qu’a l’iniciativa del senator de la Mosèla Philippe Bas es una mocion de reget del tèxte depausat per Taubira[1] qu’es estat votat, amb una majoritat confortabla (179/155) per la dreita e de radicals de gaucha. Un afar menat a truca tambor: “circulatz, brave monde, que i a pas res a discutir!”. E, en efièch, en defòra de las inepcias abitualas (vesètz infra), la discussion èra pas a l’òrdre del jorn, que siá al Senat nimai dins los medias, que son demorats laconics, senon completament muts sus la question.
 
Per pas passar pels borrels de las lengas regionalas pauc de temps abans la eleccions del mème nom (quala trufaria aquestas eleccions aprèp lo ragropament gigant a la discrecion del poder sens cap de consultacion dels ciutadans!), los senators de dreita an presentada una proposicion de lei alternativa (sens demandar plan segur d’apondre que que siá a la Constitucion) per la “promocion [sic!] de las lengas regionalas”. La se trapa per exemple sul Blog occitan de Benezet Roux. Es un tèxte estequit, sabracat, insignificant, preocupat solament, dins cadun de sos articles, de daissar duberta la possibilitat de sa non aplicacion.
 
Es aital qu’avèm perdut sus tota la linha e per longtemps. Al ritme de la disparicion dels locutors aquò es una plan marrida novèla. E avèm quitament pas la consolacion d’aver capitat la mobilisacion del dissabte d’abans a Monpelhièr (d’autras manifestacions, d’unas mièlhs seguidas, se son debanadas, entre autres a Carhaix, a Estrasborg, a Baïona e a Ajaccio, sens comptar la manifestacion provençala anti-occitana d’Arle organizada pel Collectiù Prouvènço, en preséncia de Marion Maréchal-Le Pen (mas tanben, per èsser justes, de Christophe Castaner –PS e de Christian Estrosi –LR).
 
Ongan, ai pas pogut anar a Montpelhièr, si que non, i seriái anat amb plaser, ben que sens cap d’entosiasme; lo pauc de literatura que se podiá legir a son subjècte, en particulièr la de l’IEO, ne’n balhava gaire enveja (Occitans, per exemple, l’estequida revista sus papièr glaçat es venguda dins sas analisas politicas d’una vacuitat glaçanta). Aquí tanben, en defòra d’articulets dins la pressa locala, res de consistent…
 
Que lo moviment per la democracia linguistica siá pas capable d’organizar una granda manifestacion comuna a Paris (vesètz en occitan, una vielhária de 2009: Cap a Paris!), ont los senators an fach lor còp Bas, m’estona, m’interpela coma disiá l’autre. Que los occitanistas se sián tant lèu resignats a de processions en Lengadoc (e pas endacòm mai), simpaticas e bravassas, pendent que nòstras lengas son a crebar, que sián pas fotuts d’inventar d’autras formas d’expression e d’autres mòdes de reivendicacion simbolica, aquò me rend prigondament triste.
 
Aquí, en Limosin, res, aparentament, bolega pas mai. Al moment de nòstre ensaj de creacion d’una coordinacion occitana en 2013-2014, sèm estats superbament ignorats per quasiment totas las institucions qu’avèm sollicitat e sèm estats completament umiliats per la Region que s’èra pr’aquò engajada a realizar una enquesta sus l’estat de la lenga e las aspiracions dels ciutadants a son subjècte, sens balhar cap de seguida. Vertat tanben qu’avèm bravament mancat de determinacion, de pugnacitat e d’insisténcia (me permeti de remandar aquí a mon pichon istoric publicat dins lo Jornalet).
 
Tot se debana coma dins un sòmi ont òm ensaja de bada d’avançar, retenguts dins l’esfòrç per una man invisibla, una pesantor, una inercia sorda e sens explica. Cal tornar dire e dire encara, refutar per lo milenc còp e per de figas las asenadas d’adversaris malvolents. Es plan per aquò que remandi tant uèi a d’autras tèxtes deja escrichs, per m’estalviar lo fàstic e defugir la compulsion de repeticion ont nos atraís lo quequejadís e repapiatge dels adversaris.
 
Ne’n balhi aquí pas qu’un exemple. La sola votz qu’ai ausida s’exprimir sul vòte treslusent del Senat a la radio, sus França-Cultura, lo 28 d’octobre, dins l’emission de Caroline Broué La Grande table, foguèt la del reviraire André Markowicz, assabentat a la bona escola de sa companha Françoise Morvan.
 
Me permeti aquí de citar in extenso sa parladissa tant espelofida e incoerenta que vos la podi pas revirar: “La charte est une monstruosité et […] c’est une grande chose que le Sénat ait enfin compris. C’est ce que Françoise [Morvan] dit depuis des années. C’est-à-dire, il y a un article, je ne sais plus lequel, je crois l’article 21, qui interdit toute réserve, quoi que disent tous les gouvernements et la Charte prévoit l’obligation… d’abord en France, par une aberration de Lionel Jospin, de Carcassonne et de Cerquiglini [soi pas segur d’aqueste darrièr nom], il y a 70 langues qui sont admises, 70! – [Caroline Broué] Pourquoi c’est une aberration? – [AM] Y a pas 70 langues en France. Je veux dire, est-ce que le Poitevin-Saintongeais, c’est une langue? C’est un dialecte, à la rigueur. Et quelle importance ça peut avoir en France, là maintenant, de traduire la Déclaration des droits de l’homme et n’importe quel texte de loi en n’importe quelle langue ou dialecte de France? Mais par contre ça ouvre… la question n’est pas de préserver les langues, c’est pas de ça qu’il s’agit, il s’agit par la préservation, par la mise dans une loi… il s’agit de la création de groupes, pas ethniques, mais de groupes particuliers à l’intérieur de la République, et c’est un grand danger. Sans parler du fait que, par exemple, on parle de la reconnaissance de l’arabe dialectal, comme langue française, mais de quel dialecte? C’est absurde! Mais par contre on parle de l’occitan, sans parler de… il y a pas d’occitan. Il existe un provençal, il existe du gascon, etc. Tout ça est absurde”.
 
Tot aquò, zo vesètz es confus e, en efièch, absurd: la charta concernís pas las lengas eissudas de l’imigracion (d’ailhors lo se pòt deplorar), Markowicz fa la confusion entre la lista de las lengas de França facha per Cerquiglini (que son 75 e non pas 70!) amb la de las lengas istoricas que serián solas pertocadas per la charta… Puèi, qual es aqueste article que forabandís tota reserva? Lo 21 en tot cas ne prevei, amai d’importantas! Perqué la charta fabrica de “gropes particulars”? De qu’es aquò “un grope particular”? De qu’es aquò un parlat qu’es pas que “a la rigor” un dialècte? Perqué lo provençal existís e pas l’occitan? Per de qué lo provençal, selon el, seriá una lenga separada vertadièra? E non pas un pseudo dialècte (un dialècte “a la rigor”) coma lo peitavin? Mas de que parla? Perqué parlar quora òm sap pas de que se parla? Sul sicut, lo grand reviraire vòla pas gaire en dessus del grand jornalista Éric Zemmour. Aquel d’aquí a declarat (sen rire!) que “Se aquesta Charta aviá estada ratificada, se seriá donca [!] pogut imaginar que los emplegats de las pòstas o dels impòsts siagèsson obligats de respondre als administrats en breton a Rennes, en catalan a Perpinhan, en mandarin dins lo XIIIème arrondiment de Paris ou en arab en Sèna-Sant-Denis”.
 
Arriba un moment ont òm se sentís pas mai l’energia, pas mai lo coratge, pas mai l’enveja de refutar las mai grossas conarias que, immanquablament tornaran grelhar sul pic. De tot biais de que refutar e per qual? Vist que l’espaci d’expression mediatic francimand es verrolhat, reservat a las idèias aital plan construchas, articuladas e pertinentas (!) dels Markowicz e dels Zemmour? De que i podèm far? Si que non enauçar la espatlas e sègre de parlar patès dins nòstre canton; vaquí tot çò que podèm far. Mas aquò es fòrça marrit, çò dison, aquò es de “comunautarisme!”. E ben, vist que podèm pas far quicòm mai, de lenh, de fòrça lenh, dempuèi lo fond de nòstres traucs de província, nos lor disèm merda tot parier, merda, milanta còps merda, dins totas las lengas, dialèctes e quasi dialèctes del monde. Lo damne cambia pas res, plan segur, mas balha un pauc de solaç, libera per almens un momenton  lo que lo ditz. Es mai o mens la sola causa que nos demora, lo damne, l’insulta, l’imprecacion, per tant que siagan pas difamatòris, amai debèm transgredir las règlas de saber viure e de correccion etica de “dzbat” que ne’n sèm forabandits.
 
Joan-Pèire Cavalièr