En auctòbre de 2005 faguèro d’enquistas linguisticas per collectar lo vivaroalpenc entre Seneç e Mesèu. Es un endrech d’evidenta e plena occitanitat. Lei toponimes respiran la comunion occitana: Gevaudan masatge de Barrema, fa pensar au Gavaudan (departament de Losera), Levenç comuna estachaa a Majastre en 1951 fa pensar a l’autra comuna omonima de Gavotina, Bedejun comuna estachaa a Chaudon en 1908 fa pensar a l’autra comuna quasi omonima de Gavotina (Bendejun dins la valaa dau Palhon de Còntes), Chaudon fa pensar a l’autra localitat quasi omonima de Gavotina (So Chaudan masatge d’Uèls dins la valaa de Var) o a Chaudana quartier de Castelana. E aquelei comunas son totei dins l’airau dau vivaroaupenc que realiza –aa finalas en [aw]. Bacin comun de populacion?
 
Pareisse que sus la comuna provençala d’Entrevenas i es un quartier sonat Majastre au sobran dau quartier dau Prat Claus, e a Comps i son lei Gòrjas de Majastre. E en Provença, sus la comuna de Bòrmas i es un campatge que se ditz “Manjastre”, i seriá un liame?
 
Es un airau que me fa respirar la plenitud. Lo monde parla facilament ancara occitan, son aculhents quora vien un forestier. Me’n aviso d’aver de sovenirs fòrts d’enquista sovent. Coma d’estonaments, a Clumanc un òme que me donèt un exemplari originau de la gramatica d’Alibert qu’aviá recuperaa d’un licèu dinhés que voidava de vielhum e que manquèt d’acabar a la bordilha... E lo païsatge es bèu, apasimat.
 
Es un endrech despoblat que lei comunas fusionèron e tornèron fusionar sovent. A fusionat Noranta amb Chaudon entre 1790-1794 puèi en 1908 Bedejun amb ela. Fa pantaiar.
 
Es lo movement invèrs de çò que conoissèron de comunas de riba de mar. Per exemple:
   
E se aüra son de vilatges un pauc endormits, son charjats d’istòrias e d’Istòria. Coma l’autora Violeta Alhaud (Ailhaud) qu’escriguèt L’homme semence en 1919 (que foguèt tornat editat) e que fa pensar au país d’un autre biais mas un pauc coma l’òme que plantava d’aubres de Giono fin finala.
 
Lo massís dau mont Denier me fa facilament pensar au masatge de Sant Ferreòl dins la valaa d’Òlt que Joan Bodon i conta l’istòria d’un vilatge abandonat qu’es reïnvestit en vista d’i tornar far nàisser la lenga e la nacion occitana. Son de recòrds que vos marcan a vida, per solament quauquei jorns passats d’amont. Me reven una evocacion de masatges de babacols que vivián en comunitat dau Mandarom fins au Var o en Ardecha.
 
E tornamai la comunion linguistica occitana, lo Morre de Chanier qu’es a 1 936 mètres d’autessa au nom identic “Chanier” sus lo comuna de Bairòls e d’autres noms coma lo mont Chiran (a 1 905 m) o lo som de Prat Chauvin (1 741 m). E lei noms semblan familiers: Noranta seriá lo noranta dei niçards (la cifra 90), Estoblon fa pensar ai restobles d’un champ, lo riu Estoblaissa qu’i passa remanda au nom, lo quartier de Chàudol a Blieus fa pensar au patronim de còups toscanizat graficament en “Ciaudo”, lei gòrjas de Trevans fan pensar a una treva, lei patronimes escrichs a l’occitana “lh” coma Alhaud o Ailhaud o lei comunas de “Vaumeilh” Vaumelh en occitan, “Soleilhas” Solelhàs en occitan, “Vilhosc” Vilhòsc, anciana comuna, aüra d’Entrepeiras...
 
Majastre es un vilatge de l’espaci dialectau vivaroaupenc. Après lei vilatges dau sud son provençaus. Au nòrd e fins aicí trobam –o de primiera persona dei conjugasons, –d- intervocalica tomba (donant per ex. -aa finala), se palataliza pron c+a en cha, i seràn d’arcaïsmes susprenents (traças de –s de pluraus). Çò que fa que leis isoglòssas passan ansin (en 1er comuna(s) vivaroaupenca(s), en segond comuna(s) provençala(s)): entre La Bauma (anciana comuna aüra masatge de Castelana) e Castelana vila, entre Blieus e Rogon + La Palud de Verdon, entre Majastre e Mostiers + Sant Jurs, entre Beinas + Mesèu e Estoblon + Sant Joanet + Lo Chafaut Sant Jurson.
 
D’aquel endrech se’n parlèt ja amb Les Naufragés de la D17 un film francofòn realizat per Luc Moullet e sortit en 2002. Parlar de l’abandon d’una region e de seis estatjants per l’estat. Una cauva ja conoissuá dins lo discors occitanista...
 
Mas quauquas annaas après, un amic me faguèt passar un article dau Daufinat liberat. Se tròba tanben en version internet es firmat per Katy CANTAGREL (13/01/2013).
 
Non solament me faguèt tornar en memòria mon passatge dins aqueu sector e tanben m’estonèt per mai d’una cauva.
 
Ja a un gost estranh quora se parla de taus endrechs. Es una region d’exili e de pèrdia de “quauqua ren”. 5 comunas an totalament perdut seis estatjants: Creisset, restachaa a Beinas en 1925, Levenç que n’avèm ja parlat, Trevans a Estoblon en 1973, Lo Peu a Seneç en 1974, Chasteunòu de Mostiers a La Palud de Verdon en 1974. Un pauc mai luench es parier, Castelana a absorbat fòrça comunas a l’entorn, e mai aut dins lo sector ne’n trobariam ancara. I es que de veire la tièra sus Wikipedia.
 
Es un fantasme de parlar d’aquelei comunas, coma lei vilatges fantaumas. Dins lei vilatges lei mens poblats de l’estat francés, lei vilatges occitans i son en bòna plaça coma Ròchaforchat e Aulan en Daufinat occitan (Droma), Baren en Comenge. Dins lo massís Centrau benlèu que n’i a tanben, Cruesa es sovent abordaa coma “trauc”.
 
Mas lo tractament de l’informacion e leis elements que se’n parla me semblan emblematicas de sosentenduts escurs.
 
De segur, dos estatjants, dos majastrons coma se ditz, lo cònsol (emplegat a Dinha e lo cantonier) fa estranh coma populacion comunala. La comuna es mai pròcha de Blieu dins la valaa de l’Assa de Blieus que de Sant Jurs o Mesèu lei vesinas de la valaa d’Estoblaissa e d’Assa. Per i anar se pòu passar per un chamin que lònja l’Estoblaissa o per lo còl de Sant Jurs a 1318 m. Sus una partiá es una pista pautosa dins la sèuva e de gòrjas estrechas. Una autra pista plena de calhaus religa Majastre a Blieus. Autrament per lo còl de la Crotz a 869 mètres d’autessa una rota estrecha mas quitranaa religa Mesèu au vilatge. Aquel aisse lo mai aisit fa mai de 17 kms e mai de mieja ora de chamin. Bòn es un vilatge isolat, l’avètz comprés. E se trabalhatz a l’exterior, la vida es complicaa.
 
L’article cita lo reire cònsol Gustau Pierrisnard: “Vendrà un moment que la comuna serà restachaa a una autra”. [...] Lo budget comunau es afectat au pòst unic de conservacion dei bastiments. “An una valor reala e son la soleta cauva que pòsque èstre geriá per la comuna”. A l’ora qu’escrivo aquela opinion, la comuna existe sempre. Se poèm demandar perqué alora? Benlèu qu’abandonar un sector per far una comuna de 100 kms carrats dins lo massís dau Mont Denier fariá tròup “país e monde abandonats”. Perqué de qu’es estat fach per redurre la famosa expression apresa en còr dins lei bòneis escòla estatalas “l’exòdi rurau”. Una fatalitat. La fin d’un monde. Inexorabla. Es coma aquò e degatjatz, plus ren de veire. Viva lo grand París segurament...
 
Se parla de dos novèus arribats: “lo joine retirat Eric, “a tornat au país un an fa après d’aver passar 43 ans a Ais de Provença”. “Sio d’aicí”, que ditz fierament en mostrant una roïna que foguèt l’ostau de sa grand. Mas per Robert Raffin, es pas “dau país” cu vòu: “Siam dos e i son doás autrei personas d’Ais mas que son lo mai sovent aicí”.
 
Terrible. Fa pensar una richessa qu’es facha de roïnas au finau. E mai a la zizania au vilatge estil “son quatre e pas capables d’anar d’acòrdi e d’integrar de monde”. Coma de questions d’occitans sus una lenga que fau sauvar mas que ne’n parlan solament en francés... E justament la lenga. Es mai que presenta, mas tot es fach per conscientament o non (s’es desconcient es ben la pròva dau lavatge mentau) per jamai ne’n parlar.
 
E puèi lo sotatítol dins l’article “Majastrons et Majastrois”... I seriá una oposicion, òi mas quina? En degun moment i es una analisi per dire que majastron(a) es lo nom dei estatjants de Majastre EN OCCITAN e que “majastrois(e)” es la francizacion d’aqueu nom. E la diferenciacion qu’es descricha pòu tenir simplament au fach que lo mond que ne’n parla, parla occitan e que lo tèrm francizat “majastrois” es lo tèrm oficiau dins la soleta lenga oficiala (lo francés) per lei novèus venguts que parlan que francés. Mas aurián benlèu degut lor parlar dirèct en occitan ai novèus benlèu? D’alhors, de monde parlan de “malejactois” coma nomenaa. Jactan mau, parlan mau lo francés aqueleis occitans o es per far “colorit” coma la comuna de “Malijai”?
 
Ges de question de racisme... Es dire que d’una alteritat –au mens linguistica- non reconoissuá leis occitans devendrián d’acusats.
 
E puèi l’explicacion dau ligam a la terra “quora avèm l’ostau de la grand aicí, siam totjorn dau país” [...] Lo tèrm “Majastrois” estent reservat ai “estrangiers”.
 
A prepaus de modernitat, coma sus la còsta, trobam la dicha: “Lo grand torisme de mòda, es pas per aicí, ni per tot lo país perqué es bèu e fau que rèste bèu!”. Es un pauc quora nos dien que la costiera de Corsega es la Còsta d’Azur 50 ans fa.
 
En defòra de l’anecdòta saborosa, vièm d’autrei cauvas mai. Ren que la comuna de Majastre, fa 29,85 km carrats. La comuna vesina de Seneç que i foguèt estachaa la comuna dau Peu fa ela 70,27 km2 per una populacion de 166 estatjants (cifras de 2013)...
 
Siam en preséncia d’una pregonda desertificacion d’aqueu territòri, es ampla e mòstra un desequilibre totau de la region. Ren qu’a 150 kms d’aicí (e a 3 oras de rota), avètz un país creat sus una ròca estèrla per la volentat ferotja d’una populacion e una politica adaptatritz de son prince que fa un país de 2 kms carrats amb 37 000 estatjants en 2016... Un autre extrèma.
 
E lo moviment contunha, fin 2015 lei comunas ubaiencas de Larcha e Meirona an fusionat per devenir la comuna dau Val d’Oronaia representa aüra 109,45 km2... Sensa parlar de chamjaments de noms: “Sainte-Croix-de-Verdon” au toponim occitan francizat amb lo “de” ben occitan significant lo ligam geografic, “Santa Crotz de Verdon” en occitan (la pagina a d’un biais estonant una forma occitana reviraa d’après lo francés amb “dau”, en contradiccion amb la frasa precedenta...). Coma “Sant Estève de Tiniá” demorat dins sa version francizaa “Saint-Etienne-DE-Tinée”... E ben aquela comuna devenguèt en 2005 “Sainte-Croix-du-Verdon”. Mas quora l’an chamjat lo nom, sabián perqué i èra DE? E perqué an chamjat de nom? Ai ges vist d’article sus per ne’n parlar. E per ieu, es problematic. Lei cauvas se fan en doça... E l’occitan es coma escobat en doça, sensa que sieche reconoissut d’un latz o de’n ça.