Opinion
Sebòrga: sus la talvera es la libertat
A Sebòrga, a A Seborca en ligurian[1], l’istòria originala comença en lo 954, quora lo marqués Guiu, cònte imperial (de l’Empèri roman germanic) dal Comtat de Ventimilha en l’ocurréncia, en sosten moral e esperital dins la sieu partença en Hispania per portar ajua al rei Ildefons combatent los sarrasins, dòna Seborga[2] a l’Abaïa de Lerins, geria per los monges benedictins. L’abaïa de Lerins, fàcia a la ciutat de Cànoas, èra potenta al ponch de possedir totplen de proprietats dins l’èst d’Occitània. Desenant son els que ne’n faràn la gestion. Deven un Principat abacial.
Veguèm primier las tendéncias globalas.
Aquel airal geografic entre las valaias de Ròia e Nèrvia va devenir un dals luecs de rescòntre entre potenças politicas istoricas: lo Comtat de Provença e la Republica de Gènoa. Lo Comtat de Ventimilha es al mitan, aguent de possessions e dreches lo mai a l’oèst en Gavotina dins las valaias dals Palhons (Luceram, Drap cf. las recèrcas de Bernat Fruchier), l’auta e meana Vesubiá (Val de Lantosca), dins Beura, Ròia e Nèrvia. Lo flume costier Tàgia marca lo limit èst dal comtat e lo còl de Tenda es lo limit nòrd.
Despí lo sègle 12en los Còmtes de Ventimilha son agressats per Gènoa que pròva d’invasir las vilas costieras. Veire las mapas bèlas sus chateaudesainte-agnes.fr.
Lo Còmte de Ventimilha es ajuat per lo Còmte de Provença Raimond Berenguier V, mas en lo 1222 Gènoa pilha Ventimilha.
Guilhermin de Ventimilha cèda en lo 1258 al Còmte de Provença Carles d’Anjau las sieus possessions de Gòrbs, Castelar, Sant Anhe, Tenda e Briga e los dreches qu’a sus lo val de Lantosca en escambi de tèrras autra part. Pauc après, Bonifaci de Ventimilha li cèda Sespel coma se disia avans (aüra Suspèr), Briei e Saorj.
Lo Comtat de Provença, va s’esténder en una part granda nòrd de la val Ròia.
Lo ponch d’avançaia provençal mai a l’èst estent Pinha (Pigna) e cal esperar 1426 per que Briga reconoisse l’autoritat dal Còmte de Savòia, integrant alora los diferents luecs de la terra brigasca fins als vilars de Reaud, Vërdégia...). Lo ponch d’avançaia genovés a l’oèst estent Mónego (près directament a Pelha dal Comtat de Provença). Lo Comtat de Tenda resistent encara un temps.
Mas a partir dal 1526, Las Tèrras Nòvas de Provença van s’esténder al sud èst en integrar los vilatges de l’auta val Nèrvia que son dal Marquesat de Doçaiga: Bligal, Duçaiga[3], L’Ísora, Pë Rinaud.
E tornam directament a Sebòrga. Limitròfa dal territòri dal futur Marquesat de Doçaiga, part de la Contea de Niça.
Après la segonda mitat dal sègle 12, Ventimilha pretende que Sebòrga se restaca a la comuna. Comença un afar juridic amb l’abat de Lerins e en lo 1177 es emesa la senténcia de l’evèsque de Ventimilha e dals cònsols ventimilheses que reconoisson la donacion dal còmte Guiu, segon l’acte fach.
Mas en lo 1181 la Republica de Gènoa que velhava e avia de pretensions sus Niça declarèt tot d’un còup “assegurar la proteccion de las illas de Lerins e doncas tanben de Sebòrga”. Calia li pensar. Tot es bòn coma pretèxt per aver de mai.
Lo ròtle de Grimaud II (Grimaldo) (vers 1170 – après 1257), membre dal Conselh de Gènoa, consul de Gènoa tot en èstre viguier de Provença, ambassador de Gènoa, governaire de Niça (serà la soca dals senhors de Mónego), es un personatge pivòt illustrator dals ans siguents. Un personatge de familhas nòblas que comptaràn coma los Lascaris-Ventimilha de Tenda.
Malgrat lors declaracions genovesas, Sebòrga continua de depénder politicament e administrativament dal Comtat de Provença pi Las Tèrras Nòvas de Provença (futura Contea de Niça) durant fins al sègle 18. Tot aguent de litiges amb Gènoa sus los limits de Sebòrga, limit lo mai oriental dal Comtat de Provença mes sota pression.
En lo 1697 Victor Amadèu II de Savoia per reglar lo problèma d’airal d’influéncia que los genoveses son sempre de cercar niera, desira comprar lo territòri de Sebòrga. Malgrat la pression genovesa sus lo papa Innocenci XII la crompa es facha en lo 1729.
Serà la reforma administrativa de 1815 dal Reialme de Pimont-Savòia-Sardenha qu’enterinarà solament la separacion de Sebòrga de la màger part de la Contea de Niça.
D'aquí, aurà lo meme destin que la Contea de Niça dins lo reialme fins a la separacion de 1860. La votacion se faguent sus las basas de la darriera version de la circonscripcion de la Contea de Niça, tot en ajustar totun Mentan e Recabruna (independentas de facto en Union de las vilas liuras de Mentan e Recabruna e de jure dal Principat de Mónego)...
Lo Principat, creat pi 103 ans après l'Anexion de la Contea de Niça, en lo 1963 per Giorgio 1er, s'inspirant de l'istòria de Mónego, a quarques quilomètres d'aquí...
Precisions:
[1] Atencion de non mesclar lenga e politica. Que l’airal de la lenga liguriana, o genovés al sens larg, va fins a Ventimilha.
E atencion de non mesclar ligur e ligurian. Lo pòble pre roman ligur èra installat dins una bòna part de l’espaci d’Occitània, fins als Pirenèus. Mistral que s’i es interessat ditz que foguèron caçats d’Hispania. D’autors latins parlan de lor preséncia fins al sud de Léger.
Sovent es dicha qu’es una influença ligura los toponimes en -asc, -osc,-òsc per exemple en Occitània: Manòsca, Tarascon, Venasca, Artinhòsc (var. Artinhòu), Flaiòsc, Greasca en Provença, Lantosca, Gordolasca, Vilhòsc, Nevascha en Gavotina fins en Pirenèus dal sud coma Benasca o Uesca en Aragon.
Benlèu que lo sufix -asc totplen emplegat en Gavotina maritima per designar l’origina d’una persona, es d’origina ligura: L’Escarea > escareasc(-a/-s/-ai), Esa > esasc(-a/-s/-as), Pelha > pelhasc (-a/-s/-ai), A Torbia > turbiasc (-a/-es/-e)...
Mas los ligurs romanizats per la fòrça, pi per lo comerci per los mai resistents, quitèron lor lenga per lo latin de las colonias que devendrà mai tardi a l’oèst de la val Ròia lo proto occitan.
Una tendéncia cripto imperialista costat italian usa dal term de “ligur” per ligurian (lo genovés al sens larg), lenga neo romana coma l’occitan. Coma se lo ligurian fossa eretier dal ligur, çò qu’es faus.
E tanben, una volentat de far dal mentonasc, fins al niçard per los mai maximalistas, una varianta dal “ligur intemelian” (eventualament occitanizat) se pòt legir pron facilament.
E atencion de non mesclar politica e religion. Las circonscripcions religiosas son fixas, per lo moment.
Mónego relevant de l’evesque de Niça fins a la fin dal sègle 19 exemple.
[2] Lo Principat de Seborga es mencionat coma vilatge dal “contado di Nizza” de la mapa dals Estats dal Rei de Pimont-Savòia-Sardenha de 1779.
[3] Lo Marquesat de Doçaiga, menat despí dal 1276 per los Dòria, descendents d’Ardoin dals Vescòmtes de Narbona (replegat a Gènoa après l’invasion musulmana de Narbona après la Crosaia) que la familha serà nomenaia d’Àuria, faguèt part de la Contea de Niça despí lo 1526 fins a la reforma territoriala Savoiarda de la Contea de Niça (devengüa Circondari de Niça) en 1815.
Mas Sebòrga integra ren lo Marquesat, coma es indicat sus lo lògo daval:
Veguèm primier las tendéncias globalas.
Aquel airal geografic entre las valaias de Ròia e Nèrvia va devenir un dals luecs de rescòntre entre potenças politicas istoricas: lo Comtat de Provença e la Republica de Gènoa. Lo Comtat de Ventimilha es al mitan, aguent de possessions e dreches lo mai a l’oèst en Gavotina dins las valaias dals Palhons (Luceram, Drap cf. las recèrcas de Bernat Fruchier), l’auta e meana Vesubiá (Val de Lantosca), dins Beura, Ròia e Nèrvia. Lo flume costier Tàgia marca lo limit èst dal comtat e lo còl de Tenda es lo limit nòrd.
Despí lo sègle 12en los Còmtes de Ventimilha son agressats per Gènoa que pròva d’invasir las vilas costieras. Veire las mapas bèlas sus chateaudesainte-agnes.fr.
Lo Còmte de Ventimilha es ajuat per lo Còmte de Provença Raimond Berenguier V, mas en lo 1222 Gènoa pilha Ventimilha.
Guilhermin de Ventimilha cèda en lo 1258 al Còmte de Provença Carles d’Anjau las sieus possessions de Gòrbs, Castelar, Sant Anhe, Tenda e Briga e los dreches qu’a sus lo val de Lantosca en escambi de tèrras autra part. Pauc après, Bonifaci de Ventimilha li cèda Sespel coma se disia avans (aüra Suspèr), Briei e Saorj.
Lo Comtat de Provença, va s’esténder en una part granda nòrd de la val Ròia.
Lo ponch d’avançaia provençal mai a l’èst estent Pinha (Pigna) e cal esperar 1426 per que Briga reconoisse l’autoritat dal Còmte de Savòia, integrant alora los diferents luecs de la terra brigasca fins als vilars de Reaud, Vërdégia...). Lo ponch d’avançaia genovés a l’oèst estent Mónego (près directament a Pelha dal Comtat de Provença). Lo Comtat de Tenda resistent encara un temps.
Mas a partir dal 1526, Las Tèrras Nòvas de Provença van s’esténder al sud èst en integrar los vilatges de l’auta val Nèrvia que son dal Marquesat de Doçaiga: Bligal, Duçaiga[3], L’Ísora, Pë Rinaud.
E tornam directament a Sebòrga. Limitròfa dal territòri dal futur Marquesat de Doçaiga, part de la Contea de Niça.
Après la segonda mitat dal sègle 12, Ventimilha pretende que Sebòrga se restaca a la comuna. Comença un afar juridic amb l’abat de Lerins e en lo 1177 es emesa la senténcia de l’evèsque de Ventimilha e dals cònsols ventimilheses que reconoisson la donacion dal còmte Guiu, segon l’acte fach.
Mas en lo 1181 la Republica de Gènoa que velhava e avia de pretensions sus Niça declarèt tot d’un còup “assegurar la proteccion de las illas de Lerins e doncas tanben de Sebòrga”. Calia li pensar. Tot es bòn coma pretèxt per aver de mai.
Lo ròtle de Grimaud II (Grimaldo) (vers 1170 – après 1257), membre dal Conselh de Gènoa, consul de Gènoa tot en èstre viguier de Provença, ambassador de Gènoa, governaire de Niça (serà la soca dals senhors de Mónego), es un personatge pivòt illustrator dals ans siguents. Un personatge de familhas nòblas que comptaràn coma los Lascaris-Ventimilha de Tenda.
Malgrat lors declaracions genovesas, Sebòrga continua de depénder politicament e administrativament dal Comtat de Provença pi Las Tèrras Nòvas de Provença (futura Contea de Niça) durant fins al sègle 18. Tot aguent de litiges amb Gènoa sus los limits de Sebòrga, limit lo mai oriental dal Comtat de Provença mes sota pression.
En lo 1697 Victor Amadèu II de Savoia per reglar lo problèma d’airal d’influéncia que los genoveses son sempre de cercar niera, desira comprar lo territòri de Sebòrga. Malgrat la pression genovesa sus lo papa Innocenci XII la crompa es facha en lo 1729.
Serà la reforma administrativa de 1815 dal Reialme de Pimont-Savòia-Sardenha qu’enterinarà solament la separacion de Sebòrga de la màger part de la Contea de Niça.
D'aquí, aurà lo meme destin que la Contea de Niça dins lo reialme fins a la separacion de 1860. La votacion se faguent sus las basas de la darriera version de la circonscripcion de la Contea de Niça, tot en ajustar totun Mentan e Recabruna (independentas de facto en Union de las vilas liuras de Mentan e Recabruna e de jure dal Principat de Mónego)...
Lo Principat, creat pi 103 ans après l'Anexion de la Contea de Niça, en lo 1963 per Giorgio 1er, s'inspirant de l'istòria de Mónego, a quarques quilomètres d'aquí...
Precisions:
[1] Atencion de non mesclar lenga e politica. Que l’airal de la lenga liguriana, o genovés al sens larg, va fins a Ventimilha.
E atencion de non mesclar ligur e ligurian. Lo pòble pre roman ligur èra installat dins una bòna part de l’espaci d’Occitània, fins als Pirenèus. Mistral que s’i es interessat ditz que foguèron caçats d’Hispania. D’autors latins parlan de lor preséncia fins al sud de Léger.
Sovent es dicha qu’es una influença ligura los toponimes en -asc, -osc,-òsc per exemple en Occitània: Manòsca, Tarascon, Venasca, Artinhòsc (var. Artinhòu), Flaiòsc, Greasca en Provença, Lantosca, Gordolasca, Vilhòsc, Nevascha en Gavotina fins en Pirenèus dal sud coma Benasca o Uesca en Aragon.
Benlèu que lo sufix -asc totplen emplegat en Gavotina maritima per designar l’origina d’una persona, es d’origina ligura: L’Escarea > escareasc(-a/-s/-ai), Esa > esasc(-a/-s/-as), Pelha > pelhasc (-a/-s/-ai), A Torbia > turbiasc (-a/-es/-e)...
Mas los ligurs romanizats per la fòrça, pi per lo comerci per los mai resistents, quitèron lor lenga per lo latin de las colonias que devendrà mai tardi a l’oèst de la val Ròia lo proto occitan.
Una tendéncia cripto imperialista costat italian usa dal term de “ligur” per ligurian (lo genovés al sens larg), lenga neo romana coma l’occitan. Coma se lo ligurian fossa eretier dal ligur, çò qu’es faus.
E tanben, una volentat de far dal mentonasc, fins al niçard per los mai maximalistas, una varianta dal “ligur intemelian” (eventualament occitanizat) se pòt legir pron facilament.
E atencion de non mesclar politica e religion. Las circonscripcions religiosas son fixas, per lo moment.
Mónego relevant de l’evesque de Niça fins a la fin dal sègle 19 exemple.
[2] Lo Principat de Seborga es mencionat coma vilatge dal “contado di Nizza” de la mapa dals Estats dal Rei de Pimont-Savòia-Sardenha de 1779.
[3] Lo Marquesat de Doçaiga, menat despí dal 1276 per los Dòria, descendents d’Ardoin dals Vescòmtes de Narbona (replegat a Gènoa après l’invasion musulmana de Narbona après la Crosaia) que la familha serà nomenaia d’Àuria, faguèt part de la Contea de Niça despí lo 1526 fins a la reforma territoriala Savoiarda de la Contea de Niça (devengüa Circondari de Niça) en 1815.
Mas Sebòrga integra ren lo Marquesat, coma es indicat sus lo lògo daval:
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
(lig) A Seborca > (òc) La Sebòrga / Sebòrga ̶A̶ ̶S̶e̶b̶ò̶r̶g̶a = meitat ligur, meitat occitan... Non ?
La mapa https://goo.gl/images/hQy7Ev
Lo Sacre Empèri Roman mai non s'apelet Germanic.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari