Soi tornat a Jerusalèm.
 
Aquò poderé estar la purmèra frasa d’una cançon, d’un poèma o lo títol d’un roman. En hèit, soi anat participar a un encontre esperanto a Aqaba en Jordania sus tèma de la patz dens l’Orient mejan. Èra pas que lo quatau còp que’m trobavi en Israèl e, a cada viatge, ne sortissi dambe una impression diferenta.
 
Vos vòli purmèr rassegurar, aquò’s pas un tèxte de propaganda sionista, coneishi plan los problèmas qu’encontran los Palestinians de Gaza e de Cisjordania (non pas los de Nazaret o Betlèm per contra) e sabi plan que la responsabilitat n’incombís màgerment a l’Estat ebrèu e a sa politica imperialista. Es pas d’aquò que volerí parlar aquí.
 
L’impression qu’avoc aqueste còp es la d’un país fòrtament cosmopolita, en contra de çò que podèm pensar, dambe una uniformitat etnica de la quala sèm fòrça luènh. Nòsta ostalaria a Tel Aviv se trobava dens un barri d’immigrats, màgerment Negres de Somalia e d’Etiopia, ont l’amaric èra present sus las afichas e las ensenhas de botigas quasi exclusivament. Calèva cercar ende trobar un mot d’ebrèu, a despart deus noms de carrèras.
 
Am trobat d’autes barris on èra l’indonesian que senhorejava.
 
E justament, las placas deus noms de carrèras son en tres lengas. Cau saber qu’Israèl a tres lengas oficialas, que son l’ebrèu modèrne, l’arabe literari e l’anglés. Sèm dejà luenh deu monolinguisme francés.
 
Mès un fenomèn s’es recentament accentuat, es lo de l’immigracion russofòna. Sustot per causas economicas, una part bèra de populacion de Russia mes tanben d’Ucraïna es venguda en Israèl dens las annadas passadas. Son pas totis jusius e daubuns m’an parlat de vilatges au miei deu país dambe una glèisa ortodòxa au lòc d’una sinagòga. Lor preséncia es mès qu’evidenta.
 
Un vielh esperantista que coneishi dempuèi longtemps de Kiev me condèc son “alia”, a la demanda de sa hilha que desirava un avénguer mès bon ende sons dròlles. Cau díser que lo salari de basa en Ucraïna atenh pas uèi lo dia que los 60 euros per mes ...
 
S’es doncas retrobat a Tel Aviv e le caloc aprénguer l’ebrèu. Me digoc qu’èra tròp vielh ende s’i escàder e deishèc l’ahar. Per çò de la vita vitanta, reconeishoc que l’usatge deu rus l’èra pro e que fòrça monde parlava pas que dens aquesta lenga.
 
Vertat que vesoi aficas electoralas de Netanyahu en rus. La situacion es tala qu’ara, los escritèus navèths son en 4 lengas (véser imatge), çò que vòu díser 4 alfabets diferents!


 
Quan arribatz a Jerusalèm, sabètz pas totjorn se cau mercejar un vendeire per “todà” en ebrèu o “shúkran” en arabe, mès sovent un “spassiba” pòt anar se l’emplegada es saura. Se que non, podètz tanben díser “thanks”, que l’anglés es pas considerat coma lenga estrangièra per aquiu.
 
Tot aqueste polit monde trabalhan amassa, viven a costat los uns deus autes, se parlan o s’ignoran, a còps se maridan entre eths. Tot se guasta sovent puèi, mercés aus politicians, que son, eths, per contra, una raça a despart de l’umanitat...