La hèita: lo 4 d’agost, l’organizacion Amnesty International publica un tèxte que bota en evidéncia lo biaish drin dangerós per la populacion civila dambe lo quau l’armada ucrainiana dispausa sas unitats de defensa, es a díser au bèth miei de parçans poblats. Balha dètz e nau exemples on èran instaladas basas e desplegadas armas dens sectors residenciaus.
 
I avoc dejà l’exemple d’un centre comerciau d’un barri popular de Kyiv qu’estoc bombardat e, uns jorns mès tard, estoc reconeishut qu’èra una basa de defensa antiaeriana.
 
Aqueste tèxte estoc criticat peu govèrn ucrainian e peu president Zelenski purmèr. Dens son parladís quotidian, digoc qu’ “es una temptativa d’amnistiar un país terrorista”, que plaça “la victima e l’agressor sus un pè d’egalitat”.
 
De son costat, la branca ucrainiana de l’organizacion protestèc contra lo rapòrt qu’a “volgut a tota fòrça empachar d’estar publicat” e tanben “qu’a refusat de revirar en ucrainian”. Oksana Pokalchoc, sa responsabla, desmissionèc.
 
Dens un comunicat seguent, l’organizacion presentèc sons “degrèus pergonds d’aver causadas destressa e colèra” mes “en tot manténguer sas conclusions.”
 
Mes es pas tot. La premsa francesa tanben se hascoc lo reclam de l’indignacion presidenciala.
   
Aquò es pas susprenent. Nos torna mandar dens un deus vielhs demònis de la premsa francesa: son maniqueisme que’u pega a la pèth e sa manca d’aubi o de discerniment.
 
Amnesty a publicat 25 rapòrts que denóncian l’armada russa e sons excesses dens aquesta guèrra. Sufís pas que d’un sol que bota en lutz los mancaments de l’armada ucrainiana per que sia acusada d’estar l’avocat de Moscòu.
 
Cau a tota fòrça qu’i aja un complètament Maishant e un complètament Bon. Cau a tota fòrça qu’aquò se semble un film american. Totun, solide, dens aquesta ahar i a un agressor e un atacat, i a monde que patissen, que son quasi totis ucrainians, mes cau pas hèr créser qu’un pòble e lo poder que’u mia, tot coma son armada, es la medisha causa.
 
Dens un moment de crisi coma lo d’una guèrra, la causa jmès mauaisida es de demorar lo cap fred e de poder espiar los eveniments dambe clartat. Es pas aisit. La tension es hauta e cada mot pòt estar interpretat d’un biaish marrit.
 
S’i a ucrainians qu’an los nèrvis tibats pr’amor que lor vila es estada bombardada e qu’an devut huéger, aquò se compreng aisidament.
 
Mes de la part de jornalistas parisencs deus quaus lo mestièr es …, coma ac definissèva George Orwell, “d’escríver causas que quauqu’un vòu pas véser publicadas”, aquò se compreng mens.