Diluns, 1.6.2015 03h00
L’occitanisme avança, mai avança pas pron rapidament. De concèptes de basa de la sociolingüistica nativa rèstan desconeguts per lo movement occitanista maugrat leis esfòrç nombrós que lei sociolingüistas fasèm per lei divulgar. Perqué? Pr’amor que lei diferentei generacions d’occitanistas se transmeton pas pron lei coneissenças —aquò es un problèma que despassa la sociolingüistica e que pertòca tota la cultura occitana—. Quauquei personas fan semblant d’oblidar çò que li avèm divulgat, e mai quand fasèm l’esfòrç de li explicar e reexplicar certanei concèptes de la sociolingüistica 36 còps. O oblidan, probable, perque es ben comòde per aquelei personas de voler pas assumir lei consequéncias dau dur conflicte de lengas qu’opausa occitan e francés (o occitan e italian, o occitan e espanhòu).
Vau assajar de resumir çai sota, en forma de dialògs (inspirats d’experiéncias sovent viscudas), quauqueis idèas de la sociolingüistica aplicadas au cas occitan.
1. Lo conflicte entre lei lengas
Lo faus ingenú — Cau desvolopar lo bilingüisme entre lo francés e l’occitan. Lei doas lengas devon coexistir dins la convivéncia e l’armonia.
Lo sociolingüista — Lo famós “bilingüisme” sociau... Aquò es una quimèra impossibla, doas lengas pòdon jamai coexistir a egalitat dins una societat modèrna. Ren qu’una lenga pòt garentir certanei foncions essencialas coma: la comunicacion per defaut amb un inconegut, d’integracion dins la societat (la “foncion discriminanta”), la referéncia ultima e pus prestigiosa per comunicar. Doas lengas concurrentas pòdon jamai partejar duradissament aquestei foncions dins lo meteis espaci.
Lo faus ingenú — Mai, pòdes pas dire en public que l’occitan deu passar abans lo francés, lei gents auràn paur.
Lo sociolingüista — E pasmens, tròbas normau, tu, que nos digan que lo francés es la lenga de totei, davant l’occitan? Es ansin que lo francés, lei gents l’an considerat indispensable e que l’occitan, l’an considerat accessòri. Es ansin que lo francés s’es mes a remplaçar l’usatge quotidian de l’occitan dempuei un sègle. Quand se pretend que doas lengas coexistisson en armonia, en realitat, una manja totjorn l’autra.
Lo faus ingenú — A? E pasmens, se vòli far viure l’occitan, lo devi ben rendre acceptable. Ieu pòdi pas dire ai gents, qu’ara parlan francés dins son immensa majoritat, que deuràn abandonar lo francés per passar a l’occitan: ansin acceptaràn jamai l’occitan.
Lo sociolingüista — Se tracta pas d’enebir lo francés, se tracta de metre l’occitan en primiera posicion. Se volèm pas assumir aquel objectiu, l’occitan poirà jamai retrobar una plaça de lenga normala dins la societat.
Lo faus ingenú — A? Mai... ieu, sas, siáu per la patz entre lei lengas, entre lei gents e entre lei comunautats. Siáu pas enemic dau francés. E perqué lei lengas poirián pas viure en patz, dins la convivéncia?
Lo sociolingüista — E totun, veses ben que lo francés, eu, s’es impausat per la violéncia e per lo conflicte, amb l’Abat Grégoire, Jules Ferry, la caça dei “patés” a l’escòla, la marginalizacion constanta de l’occitan fins ara meteis (vejam la reforma dau collègi, la cauma de la fam de Dàvid Grosclaude... e mila autreis exemples cada an). Siam pas nosautres, leis occitanistas, que volèm lo conflicte, son lei jacobins que lo vòlon. Siam ben obligats de constatar que i a un conflicte que nos es impausat, e se devèm defendre, creses pas?
Lo faus ingenú — A?
2. Coma transmetre l’occitan en prioritat?
Lo faus ingenú — Per sauvar l’occitan, lo cau ensenhar ais enfants a l’escòla. Nos cau militar a la FÈLCO, nos cau obtenir mai de Calandretas, nos cau montar mai de classas bilingüas, cau aumentar lei pòsts de professors d’occitan.
Lo sociolingüista — As ben rason, de segur. Mai i a una causa ben pus urgenta que la devèm reüssir abans l’escòla. Una lenga se sauva d’en primier per la transmission familiala, de generacion en generacion. Se trabalham pas sus la transmission, l’escòla en occitan aurà totjorn un impacte tròp feble e ben insufisent.
Lo faus ingenú — Siás ben brave, mai pòdes pas negar que d’ensenhar l’occitan a l’escòla, aquò permet ais enfants de descobrir la lenga.
Lo sociolingüista — Segur, d’enfants descobrisson l’occitan gràcias a de cors d’occitan, mai lo parlan pas, o gaire, en defòra dei cors d’occitan. Ara, se cercam primier de crear de nuclèus de gents que parlan occitan a seis enfants, formarem una basa ben pus solida. Un enfant parla d’en primier la lenga de seis parents abans de parlar la lenga de son professor. Se la lenga dei parents es l’occitan, se la lenga dei vesins o d’un ret de relacions es l’occitan, l’enfant parla mai l’occitan que tot çò que poirà aprene amb un professor d’occitan. En mai d’aquò, en creant de nuclèus d’occitanofòns, donarem una publicitat concreta, ausibla e cresabla a la practica de l’occitan. Aquò aurà mai d’impacte que l’occitan a l’escòla.
Lo faus ingenú — A? E la FÈLCO, lei Calandretas, lei classas bilingüas, lei cors opcionaus... Lei laissam tombar? Après tant d’annadas de lucha?
Lo sociolingüista — Que non lei laissam pas tombar. Mai se montam d’en primier de nuclèus de parlants de l’occitan, amb de familhas, de parents, d’enfants e de relacions socialas, fargarem un public d’enfants de mai en mai espés e perenne per aumentar leis escòlas en occitan.
Lo faus ingenú — A?
3. L’occitan locau, l’occitan estandard
Lo faus ingenú — L’occitan estandard fa paur. Per atraire lei gents a l’occitan, li cau presentar d’en primier lei parlars locaus.
Lo sociolingüista — Se pòt cultivar lei dos, l’estandard e lo locau, en foncion dei situacions. L’occitan locau es un excellent ponch de partença per aquelei que i pòdon accedir dins son entorn immediat. Mai per la màger part dei gents, lo contacte amb l’occitan locau a desparegut e donc, un occitan estandard, reproductible, difusable, es la sola solucion realista per retransmetre la lenga a la massa de la populacion.
Lo faus ingenú — A? Se te compreni ben, siás pas còntra l’occitan locau?
Lo sociolingüista — Que non. L’estandard se basa sus çò locau, e mai...
Lo faus ingenú — E pasmens, un occitan estandard, aquò es un concèpte tipicament francés. Volètz far un occitan unifòrme coma ja an impausat un francés unifòrme.
Lo sociolingüista — L’estandardizacion d’una lenga, aquò es pas una idèa francesa, es un fenomèn universau. Totei lei lengas que foncionan normalament, uei, an una varietat estandard. Pòdes pas aprene l’anglés facilament se i a pas un anglés estandard de disponible, pòdes pas difusar lo catalan eficaçament sens un catalan estandard disponible. En occitan es parier: i aurà pas d’occitan de massa sens un occitan estandard disponible. En mai d’aquò, l’occitan estandard pòt integrar de variacions regionalas o dialectalas leugieras, es ben pus sople e mens rigid que lo francés estandard.
Lo faus ingenú — Bòn alora, quora lei lingüistas faretz l’occitan estandard, fin finala? Perque l’occitan estandard, aquò existís pas!
Lo sociolingüista — Mai si, es ja fach en granda partida. L’occitan estandard a començat de se teorizar e de se precisar concretament en 1972 amb lo grand lingüista gascon Pèire Bèc (e mai Loís Alibèrt ne donava un avantgost tre 1935). Es pas encara completament fixat, es verai, mai aumens, ja fonciona cada jorn dins certaneis ensenhaments, dins diferents mèdias e dins diferents autors.
Lo faus ingenú — Mai lei lingüistas son pas capables de se metre d’acòrdi, cada lingüista se fabrica sa pichona nòrma e son pichon estandard dins son canton!
Lo sociolingüista — Entre leis especialistas de l’estandard, n’i a una majoritat que trabalhan pron ben ensems e que van dins lo meteis sens. Leis individualistas forsenats existisson mai son minoritaris, cau pas generalizar.
Lo faus ingenú — A?
4. Sociolingüistica?
Lo faus ingenú — Mai fin finala, pantaias completament, lei gents coma tu siatz desconnectats de la realitat, vos avisatz pas de la situacion sociolingüistica sus lo terren!
Lo sociolingüista — Tot bèu just, tot çò que t’ai dich dins aquesta convèrsa ven deis experiéncias de la sociolingüistica. Son de coneissenças solidas que venon dei situacions de terren dins lo Mond entier. Sovent, i a de gents qu’invòcan la “sociolingüistica” per se donar un aire sabent o “realista”, mai sabon pas çò qu’es la sociolingüistica.
Lo faus ingenú — A?
__________________
Per s’iniciar ai basas de la sociolingüistica occitana:
— Robert LAFONT, 1997, Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie, coll. Sociolinguistique, París: L’Harmattan
— F. Peter KIRSCH, & Georg KREMNITZ, & Brigitte SCHLIEBEN-LANGE, 2002, Petite histoire sociale de la langue occitane: usages, images, littérature, grammaires et dictionnaires, coll. Cap al Sud, 66140 Canet: Trabucaire
12 comentaris
(11 vòtes)
En cargament
12 comentaris
Mandar
