Lo tornado es un movement d’aire que fa un revolum en forma d’espirala amb una rapiditat extraordinària.
 
Lo fenomèn es abituau solament dins certanei zònas de la planeta coma leis estats Units, la partida tropicala de l’Ocean Atlantic e la còsta occidentala d’Africa. Es pas un fenomèn frequent en Euròpa. Per tant, pendent lòngtemps, lei lengas europèas aguèron pas de besonh d’un mot particular per designar aquela causa. L’occitan a pas de tradicion fòrta ni evidenta per ne parlar amb un mot adeqüat.
 
Lei lengas europèas que trobèron un tèrme precís per aqueu fenomèn foguèron d’en primier l’anglés e l’espanhòu. Es pas a l’azard car son de lengas d’expansion coloniala, ben presentas dins lei zònas ont lei tornados son frequents. De parlants de l’anglés e de l’espanhòu aguèron besonh de trobar un mot precís.
 
En espanhòu, tre lo sègle XVI, d’unei que i a utilizèron probable lo nom femenin la tronada, que significa “tempèsta de tròns” e qu’a una forma e un sens fòrça similars a l’occitan la tronada. En espanhòu la tronada ven de el trueno coma en occitan la tronada ven de lo tròn.
 
Puei en anglés apareguèt au sègle XVI lo nom the tornado per designar lo revolum violent d’aire. Se supausa que ven de l’espanhòu la tronada amb l’influéncia dau mot espanhòu tornado que significa “tornat, vengut un autre còp, revengut”.
 
A partir de l’anglés, lo modèl thetornado s’es espandit dins l’ensemble dei lengas d’Euròpa per parlar tanben dau revolum violent d’aire. L’espanhòu a représ lo mot a l’anglés e ditz el tornado; e parier se ditz en catalan el tornado, en italian il tornado, en alemand der Tornado, etc.
 
En francés, lo modèl internacionau the tornado arriba a la tornade, amb una desparicion de la ‑o finala e un cambiament de genre vèrs lo femenin. Es una evolucion ultraparticulara dau francés.
 
En occitan, que podèm far?
 
I a pas de solucion evidenta per designar lo revolum violent d’aire car l’occitan a jamai agut d’expansion coloniala, donc s’es jamai parlat massissament en Africa, en America o dins lei zònas tropicalas de l’Atlantic (e mai se d’occitans an agut viatjat dins aquelei zònas). Donc en occitan devèm trobar un mot novèu, un neologisme... La melhora solucion, per lo revolum violent d’aire, es de chausir lo nom masculin lo tornado segon lo modèl internacionau.
 
D’unei que i a prepausan de dire en occitan la tornada, nom femenin, perque aquò sembla lo modèl francés la tornade. Mai aquò seriá pas una bòna solucion. En realitat, l’occitan ja utiliza un vielh mot, la tornada, qu’a de significacions ben diferentas: es un tipe de trajècte que reven a son ponch iniciau o ben es un element repetitiu de poesia. En occitan, la tornada es jamai un revolum violent d’aire.