Bandièra01 1180x150: Comuna de Tolosa

Opinion

Lo sens istoric d’Occitània

I a agut pron de polemicas sus l’usatge dau nom d’Occitània a causa de sa confiscacion inacceptabla per la region de Lengadòc-Rosselhon-Miegjorn-Pirenèus.
 
La sola posicion acceptabla e digna, per tot occitanista, es de defendre l’usatge dau nom d’Occitània per lo territòri entier de la lenga occitana, “deis Aups ai Pirenèus” (coma disiá Mistral), de Baiona au Borg Sant Dalmatz, de Montluçon a Vielha...
 
En seguida de çò qu’an ja explicat d’autrei collègas, prepausi aicí quauqueis arguments definitius que s’apiejan sus lei realitats lingüisticas e istoricas.
 
(1) Lo nom d’Occitània apareguèt a la fin dau sègle XIII, probable en 1271 segon lo grand lingüista Anthony Lodge, d’en primier dins de tèxts escrichs en latin. En latin s’escriu exactament Occitania amb l’accent tonic sus ta, e d’aquí ven en occitan la forma Occitània.
 
(2) Occitània es un derivat de l’expression lenga d’òc ont gardèron l’element òc en apondent la terminason –itània, qu’es tipica de pron de noms de país d’origina latina. D’erudits dau sègle XIII fabriquèron lo nom d’Occ-itània sus lo modèl d’Aqu-itània o ben de Maur-itània, Lus-itània, Br-itània, etc.
 
(3) L’expression lenga d’òc (en latin lingua de oc), qu’a inspirat Occitània, ten sa primiera aparicion coneguda dins un tèxt dins leis ans 1290, donc après l’aparicion textuala d’Occitània en 1271. Aquò significa que lo tèrme lenga d’òc apareguèt logicament, en realitat, abans l’aparicion dau tèrme Occitània en 1271. Mai avèm pas encara retrobat de tèxts anteriors a aquela data. Leis especialistas mençonan lei datas d’atestacions verificablas dins de tèxts disponibles, mai aquò significa pas que son lei datas realas d’invencion dei tèrmes, que son necessàriament un pauc pus ancianas.
 
(4) I a dos contèxts principaus ont leis expressions lenga d’òc, occitan e Occitània emergiguèron a la fin dau sègle XIII e au començament dau sègle XIV.
 
— D’un caire, serviguèron per comparar tres lengas romanicas amb un usatge literari prestigiós, segon lei manieras de dire d’òc. L’escrivan italian Dante Alighieri, dins leis ans 1290-1300 parlèt ansin de la lenga d’òc (l’occitan), de la lenga de si (en italian) e de la lenga d’oïl (oïl en francés ancian, oui en francés modèrne).
 
— D’autre caire, dins lei tèxts administratius en latin dau Reiaume de França, serviguèron per destriar lei tèrras de lenga occitana recentament dominadas au sud e lei tèrras de lenga francesa au nòrd.
 
(5) Aqueleis usatges primiers de la nocion d’Occitània èran donc liats logicament au concèpte de lenga occitana o de lenga d’òc, dins son integralitat. Pas un d’aquelei tèxts primitius dau sègle XIII afirma que la nocion d’Occitània seriá limitada a un territòri pus pichon que lo de tota la lenga d’òc. Lo sens primitiu d’Occitània es ben tot lo territòri lingüistic.
 
(6) Un usatge restrictiu se desvolopèt pus tard, a la fin de l’Edat Mejana e encara mai pendent lo Regim Ancian, ai sègles XVI, XVII e XVIII. La region centrala d’Occitània, que s’apelava originàriament lo Comtat de Tolosa, prenguèt lo nom ambigú de Lengadòc en occitan, de Languedoc en francés e d’Occitania en latin administratiu. Aquel usatge restrictiu per Occitania caracterizava sustot lo latin, pas tant lo francés o l’occitan. Èra una innovacion semantica e èra una rompedura amb l’usatge originari que tocava tot lo territòri de la lenga. Aquò èra una maniera de dire que l’ancian Comtat de Tolosa èra la pus gròssa region parlant la lenga d’òc se trobant sota l’administracion dirècta dau rei de França, immediatament après la guèrra albigesa. Car leis autrei regions occitanas intrèron sota l’administracion reiala dirècta ben pus tardivament en generau.
 
(7) Au sègle XIX, lo movement de promocion de la cultura occitana tornèt metre en circulacion lei tèrmes occitan e Occitània dins lo sens originari, en fasent coïncidir lo tèrme Occitània amb la totalitat de la lenga occitana. Son leis usatges ben comprés de Rainoard, Fabre d’Olivet e Ròchaguda tre lei primiers decennis dau sègle XIX. Es en lenga francesa e en lenga occitana que la clarificacion dei sens se faguèt (car, au sègle XIX, lo latin aviá perdut son ròtle dominant coma lenga intellectuala). En francés faguèron ansin la clara diferéncia de sens entre Languedoc (una partida) e Occitanie (lo tot); e en parallèl, en occitan faguèron la distincion limpida entre Lengadòc (una partida) e Occitània (lo tot).
 
(8) La definicion d’Occitània (Óucitanìo) dins lo diccionari de Frederic Mistral (Lo Tresaur dau Felibritge, 1879-1886), es ambigua. Dona lo sens larg d’en primier, puei sens restrictiu. Aquò illustra lo movement de restauracion dau sens larg qu’es en cors a aquela epòca. E aquò indica tanben que Mistral, de segur, preferissiá lo sens larg:
 
“ÓUCITANÌO, ÓUCITANIÉ (m.), OUCCITANÌO (l. g.), (b. lat. Occitania 1370), s.f. Occitanie, nom par lequel les lettrés désignent quelquefois le Midi de la France et en particulier le Languedoc.”
 
(9) Donc aquò o cau ben comprene: au sègle XIX, e encara mai ai sègles XX e XXI, totei lei diccionaris de noms pròpris que tractan lo nom d’“Occitània” lo definisson desenant dins son sens originari, en englobant totei lei tèrras de lenga occitana. Lei diccionaris catalans editats per Enciclopèdia Catalana destrian Llenguadoc (partida) e Occitània (tot). Lei diccionaris francés editats per Larousse, Hachette o Robert destrian Languedoc (partida) e Occitanie (tot). Lei diccionaris anglés editats per Oxford o Webster destrian Languedoc (partida) e Occitanie (tot). Es incontestable. Es l’usatge. Es la realitat.
 
(10) La demanda recenta, en 2016, de confiscar lo nom istoric d’Occitània per la sola region de Tolosa e Montpelhièr es donc una contradiccion amb la pus prefonda tradicion istorica, amb l’usatge originari dau tèrme Occitània au sègle XIII e amb l’usatge clarament restaurat d’aqueu tèrme ai sègles XIX, XX e XXI.
 
(11) Sabèm pas encara se l’estat francés centrau acceptarà aquel usatge administratiu e restrictiu. Se l’accèpta, es probable que lei diccionaris de noms pròpris mençonaràn, dins lo futur pròche, un sens doble per Occitània (Occitanie, Occitania): un sens larg e istoric d’un caire, un sens estrech e administratiu d’autre caire.
 
(12) La responsabilitat dau movement occitanista es de far prevaler l’usatge larg coma sol usatge legitim, en nom de l’egalitat de tractament de totei leis occitans, en nom de l’equitat entre totei lei regions e totei lei dialèctes.
 
(13) Una dei rasons per promòure lei tèrmes occitan per la lenga e Occitània per lo territòri d’aquela lenga, tre lo sègle XIX (e encara mai au sègle XX), justament, èra de refortir l’egalitat entre lei dialèctes e d’evitar un tèrme ambigú qu’auriá pogut privilegiar una partida.
 



_________
Article complementari: “Lo nom d’Occitània” I - II - III - IV

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

Gèli Grande Lairac en Agenés
42.

#37
Car Passa que t'ai vist, quand parli de calcul politic contra la Caròla Delga, vos rasseguri es pas pel Leadership de l'Occitanisme ni d'un eventual Partit Socialista Occitan. Non tot aquò se fa al dintre de la socialistalha franc-maçona e sèm plan d'acòrdi l'occitanisme es un pretexte.

  • 22
  • 1
Mèstre Marca-Mau Sepa-a-Seja
41.

Article L712-4 du code de la propriété intellectuelle :

Pendant le délai mentionné à l'article L. 712-3, opposition à la demande d'enregistrement peut être faite auprès du directeur de l'Institut national de la propriété industrielle par :
[...]
3° Une collectivité territoriale au titre du h de l'article L. 711-4 ou au titre d'une atteinte à une indication géographique définie à l'article L. 721-2, dès lors que cette indication comporte le nom de la collectivité concernée ;

  • 1
  • 0
Domergue Sumien Ais de Provença
40.

#39 Siáu completament d'acòrdi amb Matafam.

  • 4
  • 1
Matafam
39.

Nembratz-me quicòm e levatz-me un dobte de ma cabecha : nos batalhem pas gis per « Occitanie » mas ben per « Occitània tota / Occitània la granda », rasseguratz-me !
Avora que lo non de LRMP es quasi sortit, au delai d'èsser per o contra embé quelh nom, nòstre dever e nòstra responsabilitat d'occitanistes 'paraire de la linga d'òc deu èsser, an-uèi, de'n promèir l'informacion de las populacions (en defòra 'mai en dedinc d'aquela nèva region) per que sàbian ço qu'es veraiment « Occitània granda, la vertadèira » que ben sovent la coneisson pas gaire o pas gis...
Me pense que será pas aisat, mas nos chau pas 'peitar mai per zò fair... davant que siá tròp tard !
Cresètz qu'aquò es possible dins la durada ?

  • 9
  • 0
Matafam
38.

Per o contra, espere mas qu'aquí dins Jornalet lo monde usarán pas aquelh nom d'«Occitanie»...

  • 11
  • 6

Escriu un comentari sus aqueste article