Variacions foneticas en provençau culte

Domergue Sumien · Questions de lenga occitana

< precedent | seguent >

Diluns, 17.4.2017 03h00

Variacions foneticas en provençau culte

11 comentaris

(4 vòtes)

En cargament

Alex Janssen

URL corta

Etiquetas
fonetica, lenga, provençal, sumien, sumienfonetica

Lo provençau coneis doas varietats cultas que son fòrça similaras.

— Lo provençau estandard, basat sus l’òbra de Robèrt Lafont, notat usualament en grafia classica.

— La koinè mistralenca, una varietat literària parcialiament estandardizada, basada sus l’òbra de Frederic Mistral e notada usualament en grafia mistralenca.

En generau la pronóncia es identica entre lei doas varietatas. Lei variacions de pronóncia passan quasi inapercebudas mai se pòdon resumir ansin.

Cau notar una causa importanta: la grafia classica es capabla d’englobar lei dos tipes de pronóncia sota una maniera d’escriure unica.

letras	pronóncia preferida en provençau estandard	pronóncia preferida en koinè mistralenca	exemple en grafia classica e en transcripcion fonetica	exemple en grafia mistralenca
*-an* *-on* (atòns, en fin de vèrb)	*-an* [ɔⁿ] *-on* [uⁿ] (distints)	*-an* [uⁿ] *-on* [uⁿ] (identics)	*parlan* [ˈpaʀlɔⁿ (ˈpaʀluⁿ)] *dison* [ˈdizuⁿ]	‘parlon’ ‘dison’
*-as* *-es* (atòn, en fin de vèrb)	*-as* [ɔs (es)] *-es* [es] (distints)	*-as* [es] *-es* [es] (identics)	*parlas* [ˈpaʀlɔs (paʀles)] *dises* [ˈdizes]	‘parles’ ‘dises’
ch	[tʃ]	[ts]	*pichon* [piˈtʃuⁿ (piˈtsuⁿ)]	‘pichoun’
*e, é* (tonics, dins certanei mots; e en particular dins lei sillabas en, em, ei)	[e]	[ɛ]	*Provença* [pʀuˈveⁿsɔ (pʀuˈvɛⁿsɔ)] *sembla* [ˈseⁿblɔ (ˈsɛⁿblɔ)] *créisser* [ˈkʀejse (ˈkʀɛjse)] *soleu* [suˈlew (suˈlɛw)]	‘Prouvènço’ ‘sèmblo’ ‘crèisse’ ‘soulèu’
è (tonic, dins certanei mots)	[ɛ]	[e]	*prètz* [ˈpʀɛs (ˈpʀes)]	‘pres’
e (davant lh, nh)	[e]	[e, i]	*Marselha* [maʀˈsejɔ (maʀˈsijɔ)] *ensenhar* [eⁿseˈɲa (eⁿsiˈɲa)]	‘Marsiho’ ‘ensigna’
*-ei* (atòn, plurau finau)	[ej, i]	[i]	*lei* [lej, li] *totei* [ˈtutej, ˈtuti]	‘li’ ‘tóuti’
*-eis* (atòn, plurau finau)	[ejz, iz]	[iz]	*leis* [lejz, liz] *toteis* [ˈtutejz, ˈtutiz]	‘lis’ ‘tóutis’
*-ia* (finau, après accent)	[jɔ]	[i]	*gràcia* [ˈgʀasjɔ (ˈgʀasi)]	‘gràci’
iu *ieu*	iu [iw] *ieu* [jew] (distints)	iu [jew] *ieu* [jew] (identics)	*viu* [ˈviw (ˈvjew)] *Andrieu* [aⁿˈdʀjew]	‘viéu’ ‘Andriéu’
j, g (+ e, i) tj, tg (+ e, i)	[dʒ]	[dz]	*roge* [ˈʀudʒe (ˈʀudze)] *roja* [ˈʀudʒɔ (ˈʀudzɔ)] *viatge* [ˈvjadʒe (ˈvjadze)] *viatjar* [vjaˈdʒa (vjaˈdza)]	‘rouge’ ‘roujo’ ‘viage’ ‘viaja’
nh gn	nh [ɲ] gn [ⁿn] (distints)	nh [ɲ] gn [ɲ] (identics)	*banhar* [baˈɲa] *magnetic* [maⁿneˈti (maɲeˈti)]	‘bagna’ ‘magneti’
o (dins certanei mots)	[u]	[uw]	*oblidar* [ubliˈda (uwbliˈda)] *espotir* [espuˈti (espuwˈti)]	‘óublida’ ‘espóuti’
-o (finau, après accent)	[u]	[ɔ]	*nharro* [ˈɲaʀu (ˈɲaʀɔ)]	‘gnarro’
*-ol* (finau, après accent)	[u]	[ɔ]	*apòstol* [aˈpɔstu (aˈpɔstɔ)]	‘aposto’
*-oa* (finau, amb accent)	[ˈuɔ]	[ˈɔ]	*coa* [ˈkuɔ (ˈkɔ)] *doas* [ˈduɔs (ˈdɔs)]	‘co’ ‘dos’
*-oa* (finau, après accent)	[wɔ]	[ɔ]	*Gènoa* [ˈdʒɛnwɔ (ˈdzɛnɔ)] *Còrdoa* [ˈkɔʀdwɔ (ˈkɔʀdɔ)]	‘Gèno’ ‘Cordo’
ue	[ɥe]	[ɥe, jœ]	*luenh* [ˈlɥeⁿ (ˈljœⁿ)]	‘luen, liuen’
*cc, ct, pt, x*, etc. (certanei consonantas en contacte)	pronóncia completa	pronóncia evolutiva	*eleccion* [elekˈsjuⁿ (elejˈsjuⁿ)] *occitan* [uksiˈtaⁿ (uwsiˈtaⁿ)] *doctor* [dukˈtuʀ (duwˈtuʀ)] *optica* [upˈtikɔ (uwˈtikɔ)] *exemple* [egˈzeⁿple (ejˈzɛⁿple)]	‘eleicioun’ ‘óucitan’ ‘dóutour’ ‘óutico’ ‘eisèmple’

Es clar que i a un molon d’autrei variacions foneticas en provençau. Aicí indicam mai que mai aquelei qu’afèctan lo provençau culte.

I a de variacions que detalham pas dins aqueste tablèu mai que son tanben respectablas. Per exemple:

— La terminason ‑ion que pòt passar de [ˈjuⁿ] a [ˈjeⁿ]: question [kesˈtjuⁿ, kesˈtjeⁿ]. Lo provençau estandard e la koinè mistralenca preferisson totei dos lo tipe [ˈjuⁿ]: question [kesˈtjuⁿ].

— La diftongason frequenta de ò [ɔ] en [wɔ, wa, we]: fòrt [ˈfɔʀ, ˈfwɔʀ, ˈfwaʀ, ˈfweʀ]. Lo provençau estandard e la koinè mistralenca preferisson totei dos lo tipe [ɔ]: fòrt [ˈfɔʀ].

— Lei terminasons ‑tge, ‑che que passan de [dʒe, tʃe] a [dʒi, tʃi]: viatge [ˈvjadʒe, ˈvjadʒi], pròche [ˈpʀɔtʃe, ˈpʀɔtʃi]. Lo provençau estandard e la koinè mistralenca preferisson totei dos lo tipe [dʒe], [tʃe]: viatge [ˈvjadʒe], pròche [ˈpʀɔtʃe].

I a tanben de variacions pus prefondas qu’entraïnan de cambiaments d’ortografia. Siá son de variacions de tipe sosdialectau coma: parle (= parli) o dison (= dién). Siá son de variacions degudas a l’influéncia excessiva dau francés coma maquina (= machina* = ‘machino’) o viatge (= voiatge* = ‘vouiage’).