Opinion
Variacions foneticas en provençau culte
Lo provençau coneis doas varietats cultas que son fòrça similaras.
En generau la pronóncia es identica entre lei doas varietatas. Lei variacions de pronóncia passan quasi inapercebudas mai se pòdon resumir ansin.
Cau notar una causa importanta: la grafia classica es capabla d’englobar lei dos tipes de pronóncia sota una maniera d’escriure unica.
Es clar que i a un molon d’autrei variacions foneticas en provençau. Aicí indicam mai que mai aquelei qu’afèctan lo provençau culte.
I a de variacions que detalham pas dins aqueste tablèu mai que son tanben respectablas. Per exemple:
I a tanben de variacions pus prefondas qu’entraïnan de cambiaments d’ortografia. Siá son de variacions de tipe sosdialectau coma: parle (= parli) o dison (= dién). Siá son de variacions degudas a l’influéncia excessiva dau francés comamaquina (= machina* = ‘machino’) o viatge (= voiatge* = ‘vouiage’).
— Lo provençau estandard, basat sus l’òbra de Robèrt Lafont, notat usualament en grafia classica.
— La koinè mistralenca, una varietat literària parcialiament estandardizada, basada sus l’òbra de Frederic Mistral e notada usualament en grafia mistralenca.
— La koinè mistralenca, una varietat literària parcialiament estandardizada, basada sus l’òbra de Frederic Mistral e notada usualament en grafia mistralenca.
En generau la pronóncia es identica entre lei doas varietatas. Lei variacions de pronóncia passan quasi inapercebudas mai se pòdon resumir ansin.
Cau notar una causa importanta: la grafia classica es capabla d’englobar lei dos tipes de pronóncia sota una maniera d’escriure unica.
| letras | pronóncia preferida en provençau estandard | pronóncia preferida en koinè mistralenca | exemple en grafia classica e en transcripcion fonetica | exemple en grafia mistralenca |
| -an -on (atòns, en fin de vèrb) | -an [ɔⁿ] -on [uⁿ] (distints) | -an [uⁿ] -on [uⁿ] (identics) | parlan [ˈpaʀlɔⁿ (ˈpaʀluⁿ)] dison [ˈdizuⁿ] | ‘parlon’ ‘dison’ |
| -as -es (atòn, en fin de vèrb) | -as [ɔs (es)] -es [es] (distints) | -as [es] -es [es] (identics) | parlas [ˈpaʀlɔs (paʀles)] dises [ˈdizes] | ‘parles’ ‘dises’ |
| ch | [tʃ] | [ts] | pichon [piˈtʃuⁿ (piˈtsuⁿ)] | ‘pichoun’ |
| e, é (tonics, dins certanei mots; e en particular dins lei sillabas en, em, ei) | [e] | [ɛ] | Provença [pʀuˈveⁿsɔ (pʀuˈvɛⁿsɔ)] sembla [ˈseⁿblɔ (ˈsɛⁿblɔ)] créisser [ˈkʀejse (ˈkʀɛjse)] soleu [suˈlew (suˈlɛw)] | ‘Prouvènço’ ‘sèmblo’ ‘crèisse’ ‘soulèu’ |
| è (tonic, dins certanei mots) | [ɛ] | [e] | prètz [ˈpʀɛs (ˈpʀes)] | ‘pres’ |
| e (davant lh, nh) | [e] | [e, i] | Marselha [maʀˈsejɔ (maʀˈsijɔ)] ensenhar [eⁿseˈɲa (eⁿsiˈɲa)] | ‘Marsiho’ ‘ensigna’ |
| -ei (atòn, plurau finau) | [ej, i] | [i] | lei [lej, li] totei [ˈtutej, ˈtuti] | ‘li’ ‘tóuti’ |
| -eis (atòn, plurau finau) | [ejz, iz] | [iz] | leis [lejz, liz] toteis [ˈtutejz, ˈtutiz] | ‘lis’ ‘tóutis’ |
| -ia (finau, après accent) | [jɔ] | [i] | gràcia [ˈgʀasjɔ (ˈgʀasi)] | ‘gràci’ |
| iu ieu | iu [iw] ieu [jew] (distints) | iu [jew] ieu [jew] (identics) | viu [ˈviw (ˈvjew)] Andrieu [aⁿˈdʀjew] | ‘viéu’ ‘Andriéu’ |
| j, g (+ e, i) tj, tg (+ e, i) | [dʒ] | [dz] | roge [ˈʀudʒe (ˈʀudze)] roja [ˈʀudʒɔ (ˈʀudzɔ)] viatge [ˈvjadʒe (ˈvjadze)] viatjar [vjaˈdʒa (vjaˈdza)] | ‘rouge’ ‘roujo’ ‘viage’ ‘viaja’ |
| nh gn | nh [ɲ] gn [ⁿn] (distints) | nh [ɲ] gn [ɲ] (identics) | banhar [baˈɲa] magnetic [maⁿneˈti (maɲeˈti)] | ‘bagna’ ‘magneti’ |
| o (dins certanei mots) | [u] | [uw] | oblidar [ubliˈda (uwbliˈda)] espotir [espuˈti (espuwˈti)] | ‘óublida’ ‘espóuti’ |
| -o (finau, après accent) | [u] | [ɔ] | nharro [ˈɲaʀu (ˈɲaʀɔ)] | ‘gnarro’ |
| -ol (finau, après accent) | [u] | [ɔ] | apòstol [aˈpɔstu (aˈpɔstɔ)] | ‘aposto’ |
| -oa (finau, amb accent) | [ˈuɔ] | [ˈɔ] | coa [ˈkuɔ (ˈkɔ)] doas [ˈduɔs (ˈdɔs)] | ‘co’ ‘dos’ |
| -oa (finau, après accent) | [wɔ] | [ɔ] | Gènoa [ˈdʒɛnwɔ (ˈdzɛnɔ)] Còrdoa [ˈkɔʀdwɔ (ˈkɔʀdɔ)] | ‘Gèno’ ‘Cordo’ |
| ue | [ɥe] | [ɥe, jœ] | luenh [ˈlɥeⁿ (ˈljœⁿ)] | ‘luen, liuen’ |
| cc, ct, pt, x, etc. (certanei consonantas en contacte) | pronóncia completa | pronóncia evolutiva | eleccion [elekˈsjuⁿ (elejˈsjuⁿ)] occitan [uksiˈtaⁿ (uwsiˈtaⁿ)] doctor [dukˈtuʀ (duwˈtuʀ)] optica [upˈtikɔ (uwˈtikɔ)] exemple [egˈzeⁿple (ejˈzɛⁿple)] | ‘eleicioun’ ‘óucitan’ ‘dóutour’ ‘óutico’ ‘eisèmple’ |
Es clar que i a un molon d’autrei variacions foneticas en provençau. Aicí indicam mai que mai aquelei qu’afèctan lo provençau culte.
I a de variacions que detalham pas dins aqueste tablèu mai que son tanben respectablas. Per exemple:
— La terminason ‑ion que pòt passar de [ˈjuⁿ] a [ˈjeⁿ]: question [kesˈtjuⁿ, kesˈtjeⁿ]. Lo provençau estandard e la koinè mistralenca preferisson totei dos lo tipe [ˈjuⁿ]: question [kesˈtjuⁿ].
— La diftongason frequenta de ò [ɔ] en [wɔ, wa, we]: fòrt[ˈfɔʀ, ˈfwɔʀ, ˈfwaʀ, ˈfweʀ]. Lo provençau estandard e la koinè mistralenca preferisson totei dos lo tipe [ɔ]: fòrt[ˈfɔʀ].
— Lei terminasons ‑tge, ‑che que passan de [dʒe, tʃe] a [dʒi, tʃi]: viatge[ˈvjadʒe, ˈvjadʒi], pròche [ˈpʀɔtʃe, ˈpʀɔtʃi]. Lo provençau estandard e la koinè mistralenca preferisson totei dos lo tipe [dʒe], [tʃe]: viatge[ˈvjadʒe], pròche [ˈpʀɔtʃe].
— La diftongason frequenta de ò [ɔ] en [wɔ, wa, we]: fòrt[ˈfɔʀ, ˈfwɔʀ, ˈfwaʀ, ˈfweʀ]. Lo provençau estandard e la koinè mistralenca preferisson totei dos lo tipe [ɔ]: fòrt[ˈfɔʀ].
— Lei terminasons ‑tge, ‑che que passan de [dʒe, tʃe] a [dʒi, tʃi]: viatge[ˈvjadʒe, ˈvjadʒi], pròche [ˈpʀɔtʃe, ˈpʀɔtʃi]. Lo provençau estandard e la koinè mistralenca preferisson totei dos lo tipe [dʒe], [tʃe]: viatge[ˈvjadʒe], pròche [ˈpʀɔtʃe].
I a tanben de variacions pus prefondas qu’entraïnan de cambiaments d’ortografia. Siá son de variacions de tipe sosdialectau coma: parle (= parli) o dison (= dién). Siá son de variacions degudas a l’influéncia excessiva dau francés comamaquina (= machina* = ‘machino’) o viatge (= voiatge* = ‘vouiage’).
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Prononciacion deu lengadocian : confrontacion de l’ideologia a l’ALF
Per justificar la grafia alibertina au lòc de l’adaptar a la realitat, los ideològues occitanistas pretenden de causas que pòden se damandar ont les son anadas cúlher.
LA PRONONCIACION DEU J EN LENGADOCIAN
Domèrgue Sumien cossidèra que la prononciacion [ʒ] deu j es »localizada » e [dʒ] es en »occitan estandard generau ». E jo, en partent de l’ALF, èi la carta aquí junta, que nòs mòcha clarament que la prononciacion [dʒ] es absoludament minoritària en lengadocian ; a díser lo vrai aquò’s avant tot una prononciacion provençala, mediterranèia se vòletz.
En realitat, aparei que lo lengadocian es partatjat en
- [ʒ] entà Tolosa, Fois e Carcassona e dens l’èst deu Roèrgue ;
- [ts] en Naut-Agenés, Carcin, oèst deu Roèrgue, Albigés e Orlhagués ;
- [ts/dz/z] en Brageiragués e Sarladés ;
- [tʃ] en Montpelhierenc ;
- [dʒ] (en jaune) entà Besièrs, Narbona, dens lo Gavaudan e l’Aubrac.
Curiosament, pr’un còp, ni Carcassona ni Tolosa sèrven de referéncia, mès pulèu la Provença ! Sui pas segur, taplan, que s’expliqui per l’origina provençala de Domèrgue Sumien, mès belèu per de rasons de fonetica istorica (?) o de catalanisme. Lo [ʒ], eth, sembla espudit a causa de sa gasconitat…
http://losarmoneir.unblog.fr/2017/05/03/prononciacion-deu-lengadocian-confrontacion-de-lideologia-a-lalf/
#9 Òc-ben es una bona idèia ! Coneissiá queste site mas lai aviá pas gis pensat... Gramací Massime !
#6 Adieu Donacian!
Podetz 'visar tanben lo sit hhttp://thesaurus.unice.fr/
#6 Trobaretz una sèria de bònei mapas lingüisticas, amb lei vilas de Provença, a la fin dau libre seguent: MARTIN Guiu, & MOLIN Bernat (1998 [2007]) = MARTIN Guy, & MOULIN Bernard, Grammaire provençale et cartes linguistiques, Ais de Provença: Comitat Sestian [Sextian] d’Estudis Occitans / Centre Regionau d’Estudis Occitans-Provença / Édisud
#6 Trobaretz una sèria bònei de mapas lingüisticas, amb lei vilas de Provença, a la fin dau libre seguent: MARTIN Guiu, & MOLIN Bernat (1998 [2007]) = MARTIN Guy, & MOULIN Bernard, Grammaire provençale et cartes linguistiques, Ais de Provença: Comitat Sestian [Sextian] d’Estudis Occitans / Centre Regionau d’Estudis Occitans-Provença / Édisud
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari