Diluns, 1.5.2017 03h00
L’occitan estandard general se basa sus las tendéncias majoritàrias del dialècte lengadocian: reten pas certans traches periferics del sosdialècte sud-lengadocian que se parla vèrs los Pirenèus, Tolosa, Carcassona e Narbona.
Aquò o explica lo grand lingüista Pèire Bèc dins son Manuel pratique d’occitan moderne (1973) e dins son article “Per una dinamica novèla de la lenga de referéncia: dialectalitat de basa e diasistèma occitan” (Annales de l’Institut d’Études Occitanes, 1972). Aquelas doas referéncias de Bèc, de 1972 e 1973, marcan la naissença dels estudis scientifics sus l’occitan estandard.
Lo sud-lengadocian es pas estigmatizat ça que la. Es reconegut per sa valor. Possedís qualques abituds de pronóncia que se sarran del gascon e del catalan e que son distintas de las tendéncias majoritàrias del lengadocian. Aquelas variacions sud-lengadocianas se pòdon admetre dins un usatge culte e pus localizat de l’occitan estandard. Certans escrivans e certans lingüistas i son fòrça estacats.
Lo concèpte internacional de lenga pluricentrica —que l’ai pas brica inventat ieu, mas que lo defendi dempuèi pro d’ans— esperlonga aquestas idèas de Pèire Bèc e encoratja aqueste tipe de solucion non rigida. E mai s’es necessari de definir clarament un occitan estandard general, una certana variacion rèsta acceptabla dedins l’estandard a l’escala dels grands dialèctes cultivats (gascon, lemosin, auvernhat, vivaroalpenc, niçard, provençal) e quitament a l’escala sosdialectala dins lo cas sud-lengadocian.
| letras | pronóncia en occitan estandard general | pronóncia en sud-lengadocian
(variacion localizada e acceptabla dins l’estandard) |
iss après vocala
-is après vocala, en fin de mot | [js] (‘yss’)
Per exemple:
nàisser [ˈnajse]
conéisser [kuˈnejse]
peis [ˈpejs]
Fois [ˈfujs] | [jʃ] (‘ysh’)
Per exemple:
nàisser [ˈnajʃe]
conéisser [kuˈnejʃe]
peis [ˈpejʃ]
Fois [ˈfujʃ] |
j
g davant e, i | [dʒ] (‘dj’)
Per exemple:
jorn [ˈdʒur]
roge [ˈrrudʒe] | [ʒ] (‘zh’)
Per exemple:
jorn [ˈʒur]
roge [ˈrruʒe] |
tj
tg davant e, i | [dʒ] (‘dj’)
Per exemple:
viatge [ˈbjadʒe]
viatjar [bjaˈdʒa] | [dʒ] (‘dj’)
Per exemple:
viatge [ˈbjadʒe]
viatjar [bjaˈdʒa] |
n davant j, ge, gi
| [n]
Per exemple:
manjar [manˈdʒa]
dimenge [diˈmendʒe] | [ɲ] (‘nh’)
Per exemple:
manjar [maɲˈʒa]
dimenge [diˈmeɲʒe] |
| -m final, en general | [n]
Per exemple:
maritim [mariˈtin]
ipopotam [ipupuˈtan]
Guilhèm [giˈʎɛn] | [m]
Per exemple:
maritim [mariˈtim]
ipopotam [ipupuˈtam]
Guilhèm [giˈʎɛm] |
| -m final, dins un vèrb a la 1a persona del plural | [n]
Per exemple:
parlam [parˈlan]
sabèm [saˈβɛn] | [n]
Per exemple:
parlam [parˈlan]
sabèm [saˈβɛn] |
| uè tonic | [ˈɥɛ] (‘uè’)
Per exemple:
luènh [ˈlɥɛn] | [ˈɥɛ –>ˈɛ] (‘uè –> è’)
Per exemple:
luènh [ˈlɥɛn –> ˈlɛn] |
| uò tonic | uò [ˈɥɔ]
Per exemple:
fuòc [ˈfɥɔk]
luòc [ˈlɥɔk] | uò [ˈɥɔ] –> (ò) [ˈɔ]
Per exemple:
fuòc [ˈfɥɔk] –> (fòc) [ˈfɔk]
luòc [ˈlɥɔk] –> (lòc) [ˈlɔk] |
| ch | ch [tʃ] (‘tsh’)
Per exemple:
agachar [aɣaˈtʃa]
ochanta [uˈtʃantɔ]
fach [ˈfatʃ]
nuèch [ˈnɥɛtʃ]
cencha [ˈsentʃɔ]
ponch [ˈpuntʃ]
lucha [ˈlytʃɔ] | it [jt] (‘yt’), t [t]
Per exemple:
agaitar [aɣajˈta]
oitanta [ujˈtantɔ]
fait [ˈfajt]
nuèit [ˈnɥɛjt –> ˈnɛjt]
cinta [ˈsintɔ]
punt [ˈpyn] (abans [ˈpynt])
luta [ˈlytɔ] |
La màger part d’aquestes cambiaments fonetics entraïnan pas cap de cambiament dins l’ortografia.
Las solas excepcions son los dos darrièrs fenomèns del tablèu, ont lo cambiament fonetic entraïna un cambiament d’ortografia:
uò –> (ò)
ch –> it, t
Aital vesèm que la variacion sud-lengadociana rèsta fòrça leugièra a l’escrich e que menaça pas gaire l’aspècte unitari de l’occitan estandard. Las autras variacions regionalas de l’estandard son un chic mai prigondas, mai ausiblas e mai visiblas (gascon, lemosin, auvernhat, vivaroalpenc, niçard, provençal).
En particular, es important de mesclar pas los tipes en
ch e en
it (o
t). Cal saber qu’an una reparticion geografica dintre lo dialècte lengadocian. Se disètz
fach, vos cal dire
nuèch e
ponch. Se disètz
fait, vos cal dire
nuèit e
punt.
(Sabi ben que i a de parlars de transicion que mesclan los tipes
ch e
it, mas aquela mescla es pro localizada, es pas brica representativa de las tendéncias de l’ensemble de la lenga. Donc, la mescla de
ch e
it se pòt pas reténer dins un usatge estandard.)
Lo tipe en
it (o
t) (
fait,
nuèit,
punt...) se rescontra tanben dins una autra varietat de lengadocian: lo sud-vivarés.
Remarca Lo primièr fenomèn del tablèu, la pronóncia de
iss o
-is que passa de [js] a [jʃ], entraïna pas de combiament d’ortografia dedins lo lengadocian. Lo sud-lengadocian garda ben l’ortografia generala
iss o
-is tot en adoptant la pronóncia diferenciada [jʃ]. Es una solucion per manténer lo maxim d’unitat ortografica dins lo lengadocian. Aital o an decidit Alibèrt, Bèc, Lafont e totes los grands mèstres.
· lengadocian nàisser [ˈnajse (ˈnajʃe)]
· lengadocian peis [ˈpejs (ˈpejʃ)]
En gascon, i a un fenomèn fonetic similar mas, aqueste còp, entraïna un cambiament ortografic. Çò que s’escriu en lengadocian
iss o
‑is s’escriu en gascon
ish e se pronóncia [ʃ].
· gascon nàisher [ˈnaʃe]
· gascon peish [ˈpeʃ].
Comentaris
25 de mai 12.02h
#30 Me parlatz d'un ton condescendent e agressiu per alinhar vòstres arguments inconsistents. S'aguèssetz un pauc de rigor intellectuala, auriatz comprés que i a una diferéncia entre doas causas:
1º l'occitan estandard pluricentric (ont los faches locals son inevitablament seleccionats, reduches, armonizats e simplificats),
2ª los parlars locals (ont efectivament las realizacions de 'j' son plan mai complèxas e variadas que dins l'estandard).
Valora aquest comentari:
1
0
17 de mai 18.11h
Prononciacion deu lengadocian : confrontacion de l’ideologia a l’ALF
Per justificar la grafia alibertina au lòc de l’adaptar a la realitat, los ideològues occitanistas pretenden de causas que pòden se damandar ont les son anadas cúlher.
LA PRONONCIACION DEU J EN LENGADOCIAN
Domèrgue Sumien cossidèra que la prononciacion [ʒ] deu j es »localizada » e [dʒ] es en »occitan estandard generau ». E jo, en partent de l’ALF, èi la carta aquí junta, que nòs mòcha clarament que... Legir la seguida
Valora aquest comentari:
7
5
10 de mai 11.03h
#28
O podèm pas tot espepissar coma cal. Pasmens, l'èrra apicala es istoricament majoritària en gascon e en lengadocian occidental (es pas una teoria coma disètz, podètz consultar l'Atlàs Lingüistic del Gascon e del Lengadocian per o verificar). Cal pas aver paur tanpauc de tornar legir l'article qu'aviá fait Domergue Sumien e qu'es un bon resumit per la lenga sancèra: http://opi... Legir la seguida
Valora aquest comentari:
2
0
9 de mai 16.08h
#27
Benlèu, benlèu pas, qu'aquesta érra "a la francesa" s'encontrava a-n-aquela epòca justament puslèu al sud del departament, ont, me pensi, l'occitan deviá èstre plan mai parlat (e de luènh !) qu'a Tolosa, per exemple, ont l'Atlàs documentèt pas que la érra apicala. Lo problèma de las teorias, a mon vejaire, es que las cal demostrar.
Valora aquest comentari:
0
0
9 de mai 09.26h
#25
Ai parlat de l'èrra apicala mas aquò's pas qu'un exemple per ieu (se poiriá parlar tanben de l'evolucion del tractament dels fonèmas vocalics).
La lenga nòstra quitèt de se transmetre dins las familhas apuèi 1945 (segon los diferents estudis). Soi pas brica estonat que d'unas personas entrevistadas de l'Altàs Lingüistic del Lengadocian Occidental aguèsson fait l'èrra dorsala del moment dels enregistraments. Ja vòl dire que la prononciacion començava de revertar al francés .... Legir la seguida
Valora aquest comentari:
0
0
4 de mai 18.49h
#21
Coma me tafurava aquela question, ai balhat una ulhada a l'Atlas lingüistic e etnografic del Lengadòc occidental per véser çò que disiá sul sicut de l'èrra apicala : a l'epòca ont fosquèron realizadas las enquistas de l'Atlas, dins las annadas seissanta mai que mai, la èrra dorsala èra ja plan atestada en Arièja, país qu'En Carbona n'es originari.
Cresi pas que l'òm pòsca dire que la prononciacion de Felip Carbona siásque "francizada" ; al mens, per ieu, que fau partida ... Legir la seguida
Valora aquest comentari:
0
0
4 de mai 07.57h
#23 Quiò, que n'i a un sarròt d'exemples atau a noste tanben :( Mes ne son pas los linguïstes, o pretenduts lingüistes a còps, qui van apréner a parlar aus de la tasca. Sustot en endrets on sovent n'an pas jamèi fotut los pès ! Sovent, los 'militants' que hèn mei de mau que de ben quan vòlen impausar aqueth estandart. Benlèu qui s'i escaderàn totun, quan tots los locutors e sian morts.
Valora aquest comentari:
0
0
3 de mai 19.04h
#14 Efectivament l’estandardizacion a tot hòrt que pòt desconnectar dauvuns locutors deu lor parçan.
Quauque temps a que parlèi dab monde de Dacs, pas deus joenòts, qui s’èran avisats qu’èran à pèrde’s lo "patuès". Alavetz que’u volón tornar apréner. Badonc qu’aprenón lo biarnés estandard de Per Noste, hòrt pròche… mes totun un chicòt diferent.
Arron d’aquò, un d’aquestes aprenents lanusquets que demandèva excusa tot còp qu’empleguèva espontanèament ua ... Legir la seguida
Valora aquest comentari:
3
0
3 de mai 18.11h
#17 Avètz la gramatica lengadociana de Gustave Theron 1900 fargada a partir de la lenga de Seta. E lo site de Joan-Frederic Brun ( http://www.montpelhierloccitana.eu/) ont i a quauques paginas consacradas au parlar e a l'istòria de la lenga occitana a Seta.
E puòi i a los fabuloses Armanacs Setòris (particularament los de la debuta dau sègle XX) e mai las publicacions dau Ceucle occitan de Seta que vos bailaràn quauques e... Legir la seguida
Valora aquest comentari:
1
0
Comenta
Lo comentari es estat mandat corrèctament
31 comentaris
En cargament
31 comentaris
Mandar
