Opinion
La diferéncia entre gn e nh
Nòstra lenga coneis una diferéncia entre los grops de letras gn e nh. Lo grop nh es ben conegut per las personas que cultivan l’occitan. Per contra lo grop gn o es mens.
La pronóncia de gn en occitan
En lengadocian, gn se pronóncia classicament [nn].
En gascon, gn se pronóncia classicament [nn] o [gn].
En provençal, niçard, vivaroalpenc, auvernhat e lemosin, gn se pronóncia classicament [ⁿn] o eventualament [n].
Vaicí qualques exemples detalhats de la pronóncia.
En començament de mot, gn- val [n]. Mas es fòrça rar dins aquela posicion.
En resumissent, l’occitan destria:
Dins d’autras lengas romanicas
Que se passa dins d’autras lengas romanicas?
La distincion classica de l’occitan (entre gn e nh) se tròba de manièra pro similara en catalan (entre gn e ny), en espanhòl (entre gn e ñ) e en portugués (entre gn e nh).
La distincion classica de l’occitan (entre gn e nh) existís pas en francés e en italian ont i a quasi sempre de formas amb lo grop gn que se pronóncia [ɲ]. L’occitan destria classicament magnetic (amb gn) e montanha (amb nh). Lo francés coneis solament gn dins magnétique e montagne. L’italian coneis solament gn dins magnetico e montagna.
La distincion entre gn e nh, malgrat los peses del francés e de l’italian
A causa de la dominacion del francés e de l’italian, i a lo risc de remplaçar gn per nh dins qualques mots. O cal evitar totjorn al nivèl escrich; e tanben se possible al nivèl de la pronóncia. Per exemple, signe, ignorar, magnetic son preferibles a sinhe*, inhorar*, manhetic*.
Lista d’exemples
Vaicí d’exemples de mots que vòlon gn en occitan en luòc de nh.
Qualques cases particulars
Se fa una distincion de sens entre signar (escriure una marca) e se senhar (far lo signe de crotz).
Se fa una distincion de sens entre lo signe e losenhal(losenhau). Lo mot senhal a de derivats coma senhalizar, senhalizacion, senhaletica...
Se fa una distincion de sens entre una insígnia (emblèma pichon, badge, pins; evitatz lo francisme un insinhe*) e una ensenha (indici, drapèl, indica de botiga o d’aubèrja).
Se fa una distincion de sens entre estagnar (circular pas, avançar pas) e estanhar (trempar, embeure).
Per contra, si que cal preferir nh dins lo nom d’arbre e de flor la manhòlia perque ven del nom del botanista occitan Pèire Manhòl (1638-1715). Las formas amb gn coma le magnolia e Pierre Magnol son francesas. Lo latin scientific deuriá dire manholia en luòc de magnolia*. Lo catalan, per solidaritat amb l’occitan, deuriá dire la manyòlia en luòc de la magnòlia*.
La pronóncia de gn en occitan
En lengadocian, gn se pronóncia classicament [nn].
En gascon, gn se pronóncia classicament [nn] o [gn].
En provençal, niçard, vivaroalpenc, auvernhat e lemosin, gn se pronóncia classicament [ⁿn] o eventualament [n].
Vaicí qualques exemples detalhats de la pronóncia.
magnetic
= lg. [manneˈtik]
= gasc. [manneˈtik, magneˈtik]
= prov. [maⁿneˈti]
= niç. [maⁿneˈtik]
= viv. [maⁿneˈtik]
= auv. [maⁿneˈtji]
= lem. [maⁿneˈti]
ignorar
= lg. [innuˈra]
= gasc. [innuˈra, ignuˈra]
= prov. [iⁿnuˈra]
= niç. [iⁿnuˈra]
= viv. [iⁿnuˈrar]
= auv. [iⁿnuˈra]
= lem. [iⁿnuˈra]
diagnostic
= lg. [djannusˈtik]
= gasc. [djannusˈtik, djagnusˈtik]
= prov. [djaⁿnusˈti]
= niç. [djaⁿnusˈtik]
= viv. [djaⁿnusˈtik]
= auv. [djaⁿnusˈtji]
= lem. [djaⁿnusˈti]
sagnar
= lg. [sanˈna]
= gasc. [sanˈna, sagˈna]
= prov. [saⁿˈna]
= niç. [saⁿˈna]
= viv. [saⁿˈna]
= auv. [saⁿˈna]
= lem. [saⁿˈna]
= lg. [manneˈtik]
= gasc. [manneˈtik, magneˈtik]
= prov. [maⁿneˈti]
= niç. [maⁿneˈtik]
= viv. [maⁿneˈtik]
= auv. [maⁿneˈtji]
= lem. [maⁿneˈti]
ignorar
= lg. [innuˈra]
= gasc. [innuˈra, ignuˈra]
= prov. [iⁿnuˈra]
= niç. [iⁿnuˈra]
= viv. [iⁿnuˈrar]
= auv. [iⁿnuˈra]
= lem. [iⁿnuˈra]
diagnostic
= lg. [djannusˈtik]
= gasc. [djannusˈtik, djagnusˈtik]
= prov. [djaⁿnusˈti]
= niç. [djaⁿnusˈtik]
= viv. [djaⁿnusˈtik]
= auv. [djaⁿnusˈtji]
= lem. [djaⁿnusˈti]
sagnar
= lg. [sanˈna]
= gasc. [sanˈna, sagˈna]
= prov. [saⁿˈna]
= niç. [saⁿˈna]
= viv. [saⁿˈna]
= auv. [saⁿˈna]
= lem. [saⁿˈna]
Remarca — Aqueste darrièr vèrb, sagnar, accèpta totun de vièlhas variacions regionalas. En niçard, vivaroalpenc, auvernhat e lemosin se ditz sagnar o sanhar... En provençal se ditz sagnar o saunar. Lo provençal literari mistralenc utiliza solament saunar e ignòra sagnar. Mas en provençal popular, lo tipe sagnar[saⁿˈna] es perfièchament atestat.
En començament de mot, gn- val [n]. Mas es fòrça rar dins aquela posicion.
gnostic
= lg. [nusˈtik]
= gasc. [nusˈtik]
= prov. [nusˈti]
= niç. [nusˈtik]
= viv. [nusˈtik]
= auv. [nusˈtji]
= lem. [nusˈti]
= lg. [nusˈtik]
= gasc. [nusˈtik]
= prov. [nusˈti]
= niç. [nusˈtik]
= viv. [nusˈtik]
= auv. [nusˈtji]
= lem. [nusˈti]
En resumissent, l’occitan destria:
— gn que val [nn] (o regionalament [ⁿn], [gn]...)
— nh que val [ɲ].
— nh que val [ɲ].
Dins d’autras lengas romanicas
Que se passa dins d’autras lengas romanicas?
La distincion classica de l’occitan (entre gn e nh) se tròba de manièra pro similara en catalan (entre gn e ny), en espanhòl (entre gn e ñ) e en portugués (entre gn e nh).
La distincion classica de l’occitan (entre gn e nh) existís pas en francés e en italian ont i a quasi sempre de formas amb lo grop gn que se pronóncia [ɲ]. L’occitan destria classicament magnetic (amb gn) e montanha (amb nh). Lo francés coneis solament gn dins magnétique e montagne. L’italian coneis solament gn dins magnetico e montagna.
Remarca — Qualques mots franceses , fòrça pauc nombroses, coneisson per lo grop gn la pronóncia excepcionala [gn] en luòc de la pronóncia abituala [ɲ], per exemple dins le diagnostic.
La distincion entre gn e nh, malgrat los peses del francés e de l’italian
A causa de la dominacion del francés e de l’italian, i a lo risc de remplaçar gn per nh dins qualques mots. O cal evitar totjorn al nivèl escrich; e tanben se possible al nivèl de la pronóncia. Per exemple, signe, ignorar, magnetic son preferibles a sinhe*, inhorar*, manhetic*.
Lista d’exemples
Vaicí d’exemples de mots que vòlon gn en occitan en luòc de nh.
agnat ~ agnata
Agnès
agnostic ~ -ica
assignacion
assignar
benigne ~ benigna
cognat ~ cognata
cognicion
cognitiu ~ -iva
consigna
consignacion
consignar
cosignar
cosignatari ~ -ària
designacion
designar
diagnòsi
diagnostic ~ -ica
diagnosticar
dignament
digne ~ digna
dignificacion
dignificar
dignitat
estagnacion
estagnant ~ -anta
estagnar
gnòme
gnòsi
gnostic ~ -ica
gnosticisme
Ignaci
ignar ~ ignara
ignicion
ignicòla
ignifug ~ ignifuga
ignifugar
ignòble ~ ignòbla
ignomínia
ignorància
ignorant ~ -anta
ignorar
impugnable ~ -abla
impugnacion
impugnar
indignacion
indignar
indigne ~ indigna
inexpugnable ~ -abla
insigne ~ insigna (adjectiu) (remarcable)
insígnia (nom femenin) (emblèma)
insignificant ~ -anta
lignita (nom femenin)
magnanim ~ magnanima
magnanimitat
magnat ~ magnata
magnèsi (en francés magnésium)
magnetic ~ -ica
magnetisme
magnetizacion
magnetizar
magnetofòn
magnetoscòpi
magnetosfèra
magnific ~ -ica
magnificar
magnificat
magnificéncia
magnitud
maligne ~ maligna
prognat ~ prognata
prognatisme
pugnaç ~ pugnaça
pugnacitat
regnar (o renhar)
règne (o rènhe)
sagnar (prov. sagnar/saunar, niç. viv. auv. lem. sagnar/sanhar)
signar
signatari ~ -ària
signatura
signe
significacion
significar
significatiu ~ -iva
Agnès
agnostic ~ -ica
assignacion
assignar
benigne ~ benigna
cognat ~ cognata
cognicion
cognitiu ~ -iva
consigna
consignacion
consignar
cosignar
cosignatari ~ -ària
designacion
designar
diagnòsi
diagnostic ~ -ica
diagnosticar
dignament
digne ~ digna
dignificacion
dignificar
dignitat
estagnacion
estagnant ~ -anta
estagnar
gnòme
gnòsi
gnostic ~ -ica
gnosticisme
Ignaci
ignar ~ ignara
ignicion
ignicòla
ignifug ~ ignifuga
ignifugar
ignòble ~ ignòbla
ignomínia
ignorància
ignorant ~ -anta
ignorar
impugnable ~ -abla
impugnacion
impugnar
indignacion
indignar
indigne ~ indigna
inexpugnable ~ -abla
insigne ~ insigna (adjectiu) (remarcable)
insígnia (nom femenin) (emblèma)
insignificant ~ -anta
lignita (nom femenin)
magnanim ~ magnanima
magnanimitat
magnat ~ magnata
magnèsi (en francés magnésium)
magnetic ~ -ica
magnetisme
magnetizacion
magnetizar
magnetofòn
magnetoscòpi
magnetosfèra
magnific ~ -ica
magnificar
magnificat
magnificéncia
magnitud
maligne ~ maligna
prognat ~ prognata
prognatisme
pugnaç ~ pugnaça
pugnacitat
regnar (o renhar)
règne (o rènhe)
sagnar (prov. sagnar/saunar, niç. viv. auv. lem. sagnar/sanhar)
signar
signatari ~ -ària
signatura
signe
significacion
significar
significatiu ~ -iva
Qualques cases particulars
Se fa una distincion de sens entre signar (escriure una marca) e se senhar (far lo signe de crotz).
Se fa una distincion de sens entre lo signe e losenhal(losenhau). Lo mot senhal a de derivats coma senhalizar, senhalizacion, senhaletica...
Se fa una distincion de sens entre una insígnia (emblèma pichon, badge, pins; evitatz lo francisme un insinhe*) e una ensenha (indici, drapèl, indica de botiga o d’aubèrja).
Se fa una distincion de sens entre estagnar (circular pas, avançar pas) e estanhar (trempar, embeure).
Per contra, si que cal preferir nh dins lo nom d’arbre e de flor la manhòlia perque ven del nom del botanista occitan Pèire Manhòl (1638-1715). Las formas amb gn coma le magnolia e Pierre Magnol son francesas. Lo latin scientific deuriá dire manholia en luòc de magnolia*. Lo catalan, per solidaritat amb l’occitan, deuriá dire la manyòlia en luòc de la magnòlia*.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#6 Avètz plan rason en respècte de nòrmas establidas que i'a.
Pr'aquò, convendre/atz qu'en granda vila, i'a pas de dialècte quimicament blos, nimai(s) de francés quimicament blos.
A Tolosa, las geminadas del francés en francés se realizan gaireben totas en çò fòrça mond, coma doas consonantas assimiladas, e pas sonque las N, L, R, ... biais de díser ortografista de per ipercorreccion ?
Le "mais" englobant se ditz indif(f)erentament mai, mèi, mas, mès..
Se trentalha entre ela e era, e s'ibrida, quicòm coma erla... "ella" sembla general e etimologic, non?
Moralitat
La grafia me baila le blos
#3
*fonccion: fonCion
*lengua: lenga (lengua es de gascon)
*reconoissència: recoNoissEnça
*sapient: sabent
*çò's: çò es
*ellas: elas
#4 recoNoissença (JAMAI DOAS ennas !), MAI o mens (jamai de S, a priori), aFar (jamai de dobla èfa en occitan)
L'articulacion non-destibada de las consonantas es una condicion de la reconnoissència fonetica, en comunicacion e en dictada. La reconnoissència dels parlars destibats populars d'ont que sian, es un affar d'entrainament. Sembla qu'i auja un estandard fonetic de fait, inevitable en mitan dobèrt, amai tintat d'un GPS dialectal mais o mens sensible.
Excellent article que sostend la tripla fonccion de la grafia d'una lengua: fonetica, etimologica, e gramaticala, amb un fonetisme relatiu dins le lexic ancian, dit popular, e un etimologisme relatiu dins le lexic tardiu, dit culte. Es un afar de bona reconoissència per tot legeire, sia fonetica, sia visuala, sapient que la grafia es pas neutra sus la fonacion, çò's la pronóncia.
Tipicament, les grafèmes occitans NH e LH son restacats al lexic vièlh, e inexistents en latin.
Las causidas graficas dels dus registres son desparièiras e pas tostemps coërentas entre ellas.
Aquí jatz la dificultat grafica e fonetica de l'occitan.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari