Bandièra01 1180x150: Comuna de Tolosa

Opinion

Lenga, nacion e independentisme: se ne parlas pas, d’autres ne parlan per tu

Lo Pargue de la Tòrsa, Ais de  Provença
Lo Pargue de la Tòrsa, Ais de Provença
Parli gaire de ma vida personala. Aqueste còp fau una excepcion. Vos cònti una anecdòta qu’illustra ben l’enjòc primordiau de l’usatge de l’occitan en public.
 
Pendent la prima passada, après una jornada de trabalh, prenguèri mon enfant a la gardariá e s’aneriam passejar au Pargue de la Tòrsa, a Ais.
 
Li dison lo Pargue de la Tòrsa perque la ribieròta de la Tòrsa passa au mitan. Es un espaci verd grandaràs e fòrça ben esquipat de nòstra vila d’Ais de Provença. En mai dau riu que canta, i trobatz de tepa doça, d’arbres que vos pòrtan d’ombra, de trajèctes per córrer, d’aisinas de musculacion, un terren de rugbi, d’anets amb de peissons dins una lòna, de fònts, d’enfants, d’esportius amators, d’atlètas professionaus, de joines, de vielhs. Es un pichon paradís. E i a de terrens de jòc per lei pichons.
 
Mon enfant i jogava. L’encoratjavi qu’escalava tot solet un ret de còrdas semirigidas, liadas amb un tobogan e un tunèl d’alumini. Fasiá de progrès esbleugissents. Èra un moment extraordinari... De segur, l’encoratjavi en occitan. Que li parli sistematicament en occitan a mon mainatge.
 
(Li parli en occitan provençau normatiu lafontian, se volètz saupre lo detalh; mai se li aguèsse parlat en occitan gascon de Shalòssa, o en occitan auvernhat creissentés de la Montanha Borbonesa, aquò auriá pas cambiat l’istòria...)
 
Alora: un òme vielh se teniá a un mètre de ieu e acompanhava un autre enfantonet; èran lo papet e lo felen. Elei se parlavan en francés. L’òme vielh, en m’ausissent parlar occitan, m’espinchava de mai en mai. Aviá enveja de me dire quauque ren, o sentiáu, mai balançava... Fin finala poguèt pus tenir e m’arrambèt ansin, en sorisent, fòrça aimable, e en francés.
 
“Fa una estona que vos ausissi. Que parlatz una lenga qu’es ni d’italian, ni d’espanhòu. E sabi pas devinar çò qu’es.”
 
“Òc, parli provençau.” Li respondèri aquò a tot astre bòn astre, en li sorisent, e poguèri pas detalhar mai, que deviáu agachar sustot mon enfant, que tombèsse pas.
 
L’òme vielh cambièt còp sec de fàcia. Semblèt estomagat per ma respònsa. Puei retrobèt una mena de sorire, mai foguèt un sorire carnassier aqueste còp. Me regardèt fixament coma una sèrp ipnotizaira, e me demandèt:
 
“Alora, donc, siatz un independentista provençau?”
 
“...Òc, aquò’s aquò”, çò respondèri, en li sorisent ferme.
 
L’òme vielh quinquèt pas, arrestèt de sorire e partiguèt sus lo còp. E ieu tornèri encoratjar mon niston qu’escalava.
 
De segur, quand li diguèri d’òc a l’òme vielh, li auriáu pogut detalhar que siáu per l’independéncia d’Occitània tota, Provença inclusa. Fòrça legeires o sabon. E mon occitanisme descomplexat s’es desvolopat a partir de ma consciéncia provençala. Mai de còps as pas temps d’explicar aquela de mena de detalh.
 
Es pas lo primier còp que vivi aquela mena d’experiéncia. E totei leis occitanistas, aumens un còp dins sa vida, an viscut de moments coma aqueu.
 
E mai se siatz un occitanista non independentista —coma es encara lo cas de la majoritat deis occitanistas—, avètz viscut un jorn o l’autre lo besonh de vos explicar davant quauqu’un que vos acusa d’independentisme. Solament perque parlatz occitan.
 
Aquò revèrta l’estructura prefonda de l’estat francés. Fa regnar una ideologia subrepoderosa qu’es ostila a l’occitan e que condiciona certanei comportaments.
 
Cèrtas, una majoritat de gents que vos ausisson parlar occitan mòstran pas de reaccion particulara dins una vila occitana coma Ais de Provença... o coma Bordèu, Clarmont-Ferrand, Gap, Pau, Montpelhier, Lemòtges o Tolon... Dins tota vila occitana, avèm una populacion mesclada que parla un molon de lengas estrangieras. Ansin fòrça gents vos remarcan gaire se parlatz occitan.
 
Sola una minoritat de personas identifican l’occitan quand l’ausisson, e en generau an de reaccions positivas. Ara: parli ben de la vila, dins lei vilatges e lei borgadetas reconeisson l’occitan mai sovent.
 
Una autra minoritat de personas, quand ausisson d’occitan, devinan qu’es una lenga romanica mai la sabon pas identificar. Es lo cas de mon interlocutor dau Pargue de la Tòrsa.
 
Mai l’ensenhament mai fondamentau es d’una autra traca. Una minoritat de personas, coma l’òme de la Tòrsa, tre que realizan que quauqu’un parla occitan, an una reaccion ostila: practican lo chauvinisme francés d’exclusion. Veson l’usatge innocent de la lenga occitana coma una menaça còntra l’unitat de l’estat francés.
 
L’òme vielh en question se demandèt pas se l’occitanisme es devesit entre independentistas e non-independentistas. Per eu, parlar provençau amb son enfant èra necessàriament un acte independentista.
 
Cresi que ma respònsa laconica, “Òc, aquò’s aquò”, foguèt redobtablament eficaça.
 
S’aquel òme m’aguèsse arrambat quand aviáu dètz e sèt ans, quand aviáu pas encara de consciéncia clara, es probable que me seriáu perdut en justificacions: “Que non, es pas çò que cresètz...”
 
Un occitanista non-independentista, dins una tala situacion, tanben se justificariá: “Parli occitan mai me senti francés, la Republica es compatibla amb la diversitat lingüistica, siam de bravei gents, sabètz...”
 
A un moment, cau arrestar de se justificar.
 
— Parlar occitan en Occitània es la causa mai naturala dau mond.  
 
— Analisar l’ostilitat irremediabla de l’estat francés còntra nòstra lenga, e resistir a l’estigmatizacion politica que ne deriva, es vitau.
 
— Èsser per l’independéncia d’Occitània, e o assumir en public, es una posicion racionala.
 
Leis atacas de l’estat francés còntra l’occitan an aumentat brutalament sota Sarkozy e Hollande e ara sota Macron. En particular, subissèm una eradicacion sistematica de l’occitan a l’escòla. E mai se repetissèm que siam de bravei ciutadans, l’estat francés nos eradica sens pietat. Òc, l’independentisme es una posicion racionala.

 
 
 
 

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

Lissandre VARENNE
13.

#12

hahaha, e ta sòrre escriu dinc quana lenga? Enganaire, coneisses pas res de nòstra lenga, e çò que notes aicí es la prononciacion de l'extrèm-nòrd del departament de Losera o a l'entorn del Velai e del Cantau. Siás un palhassa que si pensa saupre quaucòm del Gevaudan après avère legit tres linhas dinc un armanac, basta pas d'escriure dinc ta grafia patesejanta per far autentic, sabes res.

As de causas d'aprene encara pichòt, vai charrar emb lo monde, vai legir d'estudis serioses per fin d'èstre un palhassa, aquò t'o levarem pas, mès un pauc mai assabentat.

P.S: dija Guiral Mars-Broc-Gallois-Caluc as 50 identitats, baila-mi ton nom oficiau, que m'agradariá de ne charrar sens escaisne, coma de civilizats.

  • 5
  • 0
Guiral
12.

#7 Lissandre Varena se pretend del Giboudon mas escriou dins uno antro lengo

S quaucòm de normau coma vitau segur.

gibounadés : ticon de nourma


  • 0
  • 12
Guiral
11.

Ié sufisié de dire que parlavo prouvençau, e à la questioun "vous êtes séparatiste ?" respondre "quete liame ?"

La maje-part di gènt que parlon prouvençau soun pas separatisto.

  • 8
  • 4
Mèfi! 31
10.

S'aviatz respondut que parlàvatz patoés, l'òme auriá pas pensat "independentista".

  • 3
  • 3
Guiral
9.

Amm' acò chau pas s'espanta de l'atitudo di rectours d'Acadèmio.
Se parles de naciou i gents nourmaus acò lour fai pour.
Lour parles de patrimòni precious e parlou la lingo.

La lingo e lou naciounalisme sou duoi causos diferento e parcialomen enemigos.

  • 6
  • 10

Escriu un comentari sus aqueste article