Opinion
Lo nom de Clarmont-Ferrand
Entre las grandas vilas occitanas, Clarmont-Ferrand a conegut una fluctuacion estonanta sus la fixacion de son nom: Clarmont-Ferrand, Clarmont, Clarmont d’Auvèrnhe(o ...d’Auvèrnha). Cossí s’explica?
Lo tipe Clarmont-Ferrand
Lo tipe long Clarmont-Ferrand se referís au fait que la vila es lo resultat de la fusion, en 1630, de doas ancianas ciutats vesinas, Clarmont e Montferrand. Aquela union, es lo rei francés Loís XIII que l’impausèt a travèrs de l’Edicte de Tròias.
Las doas vilas originàrias avián d’originas plan distintas.
Clarmont èra la ciutat pus anciana. Existissiá tanlèu lo temps de l’independéncia de la populacion galla daus arvèrnes e, sepòt, èra en forma d’abitacions escampilhadas: s’apelava Nemessos en gal. Prenguèt la forma d’una vila pus classica a l’epòca romana e aguèt nom Augustonemetum en latin classic, puei Arverni en latin pus tardiu (“la ciutat daus arvèrnes”). Pus tard, lo latin popular engendrèt la lenga occitana vèrs lo sègle VIII. Dau sègle IX enlai, un nom novèl se faguèt pus frequent: Clarmont en occitan (o Claromonte, Clarus Mons en latin medieval). Aquel “clar mont” es l’allusion a un suc visible o solelhant dins la vila.
La vila vesina de Montferrand apareguèt au sègle XI. Son nom significa benlèu “mont de Ferrand”, en referéncia probabla a un senhor.
Longtemps, Clarmont foguèt la vila daus evesques mentre que Montferrand èra la ciutat rivala en mans daus comtes d’Auvèrnhe.
Amb la fusion de Clarmont e Montferrand, lo nom de l’entitat novèla auriá pogut venir Clarmont‑Montferrand* mas aquò auriá creat una repeticion inestetica de la sillaba mont. Donc suprimiguèron la repeticion de la sillaba mont en ne gardar sonque una; en lingüistica aquel procediment s’apèla una aplologia. E coma aquò se creèt lo nom de Clarmont-Ferrand.
Lo tipe Clarmont
Piare Bonaud, l’inventor de la grafia bonaudiana, demanda que se dija solament Clarmont (dins son sistèma grafic, el escriu ‘Clharmou’). Dins sa vision de las chausas, afirma que i a mai d’una vila que s’apèlan Clarmont e que solas las vilas petitas deurián portar un element de precision, coma per exemple Clarmont d’Erau en Lengadòc, mentre que la capitala auvernhata, qu’es pro celèbra, se deuriá limitar a la forma corta Clarmont sens ges de precision après. Aquela posicion de Bonaud me sembla contestabla car negligís una chausa importanta: lo nom Clarmont-Ferrand fai referéncia a las doas vilas istoricas de Clarmont e Montferrand; l’element Ferrand lai es pas una simpla precision.
En avent escartat l’argument de Bonaud, pasmens, es verai que lo tipe brèu Clarmont es frequent, corrècte nieus, mas lo chaudriá emplejar dins las condicions seguentas:
Lo tipe Clarmont d’Auvèrnhe
Lo tipe long Clarmont d’Auvèrnhe (o ...d’Auvèrnha) es rar dins l’usatge auvernhat. Legissèm Clarmont d’Auvèrnha dins l’òbra literària de Joan Bodon, especialament dins son roman Lo Libre dels Grands Jorns. Pr’aquò chal mençonar que Bodon utiliza tanben la forma Clarmont-Ferrand.
Lo tipe Clarmont d’Auvèrnhe seriá admissible dins certanas condicions:
Detalhs divèrs
Que chausir entre Clarmont d’Auvèrnhee Clarmont d’Auvèrnha? La region a dos noms, lo masculin Auvèrnhe mai lo femenin Auvèrnha, plan atestats. Auvèrnhees de mai en mai preferit per de rasons istoricas. O explicarai dins un article ulterior.
En luòc de Montferrand e Clarmont-Ferrand, quauques autors escrivon Montfarrand* e Clarmont-Farrand*. O fan perque dins lo parlar local, la vocala e se pronóncia coma una a quand es davant rr (o davant r + consonanta). Aquel fenomèn es pas tipic de Clarmont-Ferrand e se retròba dins divèrs parlars de diferents dialèctes; es frequent en provençal e lengadocian. Un exemple conegut es terrible prononciat “tarrible”. L’ortografia classica, fixada per Alibèrt, ditz clarament que chal notar e dins aquel cas, maugrat las oscillacions foneticas localas, donc: Montferrand, Clarmont-Ferrand, terrible...
La grafia bonaudiana remplaça Clarmont per ‘Clharmou’. Sovent en auvernhat, cl [kl] deven [kʎ] (‘klh’) e, en parallèl, gl [gl] deven [gʎ] (‘glh’). Trobam d’evolucions localas segondàrias: [kʎ] deven [ç] vèrs Clarmont-Ferrand ([ç] es lo son de las letras alemandas ch dins ich, durch, München). La grafia bonaudiana cultiva lo particularisme e nòta ‘clh’ (‘Clharmou’). La nòrma classica preferís las solucions englobantas e preconiza cl (Clarmont). Aquò empacha pas que cl se legischa [kʎ] en auvernhat.
En luòc de Clarmont-Ferrand, d’autors an escrit ClarMontFarrand*. Eventualament podèm semenar aquelas majusculas interioras dins de noms de marcas comercialas coma iPhone o YouTube. Mas s’accèpta pas aquela fantasiá tipografica dins los toponims.
Formas recomandablas
Donc en bon occitan, podèm utilizar tres tipes.
Lo tipe Clarmont-Ferrand
Lo tipe long Clarmont-Ferrand se referís au fait que la vila es lo resultat de la fusion, en 1630, de doas ancianas ciutats vesinas, Clarmont e Montferrand. Aquela union, es lo rei francés Loís XIII que l’impausèt a travèrs de l’Edicte de Tròias.
Las doas vilas originàrias avián d’originas plan distintas.
Clarmont èra la ciutat pus anciana. Existissiá tanlèu lo temps de l’independéncia de la populacion galla daus arvèrnes e, sepòt, èra en forma d’abitacions escampilhadas: s’apelava Nemessos en gal. Prenguèt la forma d’una vila pus classica a l’epòca romana e aguèt nom Augustonemetum en latin classic, puei Arverni en latin pus tardiu (“la ciutat daus arvèrnes”). Pus tard, lo latin popular engendrèt la lenga occitana vèrs lo sègle VIII. Dau sègle IX enlai, un nom novèl se faguèt pus frequent: Clarmont en occitan (o Claromonte, Clarus Mons en latin medieval). Aquel “clar mont” es l’allusion a un suc visible o solelhant dins la vila.
La vila vesina de Montferrand apareguèt au sègle XI. Son nom significa benlèu “mont de Ferrand”, en referéncia probabla a un senhor.
Longtemps, Clarmont foguèt la vila daus evesques mentre que Montferrand èra la ciutat rivala en mans daus comtes d’Auvèrnhe.
Amb la fusion de Clarmont e Montferrand, lo nom de l’entitat novèla auriá pogut venir Clarmont‑Montferrand* mas aquò auriá creat una repeticion inestetica de la sillaba mont. Donc suprimiguèron la repeticion de la sillaba mont en ne gardar sonque una; en lingüistica aquel procediment s’apèla una aplologia. E coma aquò se creèt lo nom de Clarmont-Ferrand.
Lo tipe Clarmont
Piare Bonaud, l’inventor de la grafia bonaudiana, demanda que se dija solament Clarmont (dins son sistèma grafic, el escriu ‘Clharmou’). Dins sa vision de las chausas, afirma que i a mai d’una vila que s’apèlan Clarmont e que solas las vilas petitas deurián portar un element de precision, coma per exemple Clarmont d’Erau en Lengadòc, mentre que la capitala auvernhata, qu’es pro celèbra, se deuriá limitar a la forma corta Clarmont sens ges de precision après. Aquela posicion de Bonaud me sembla contestabla car negligís una chausa importanta: lo nom Clarmont-Ferrand fai referéncia a las doas vilas istoricas de Clarmont e Montferrand; l’element Ferrand lai es pas una simpla precision.
En avent escartat l’argument de Bonaud, pasmens, es verai que lo tipe brèu Clarmont es frequent, corrècte nieus, mas lo chaudriá emplejar dins las condicions seguentas:
— Per se referir a la ciutat anciana de Clarmont abans sa fusion amb Montferrand.
— Per se referir uei lo jorn au vielh nuclèu urban de Clarmont, que se distinguís encara dau quartèir de Montferrand.
— Per servir de nom abreujat a tota la vila de Clarmont-Ferrand. En aquel cas, Clarmont es una abreviacion dau registre informal e familiar mentre que Clarmont-Ferrand conven mielhs aus registres nèutres, formals e oficials.
— Per se referir uei lo jorn au vielh nuclèu urban de Clarmont, que se distinguís encara dau quartèir de Montferrand.
— Per servir de nom abreujat a tota la vila de Clarmont-Ferrand. En aquel cas, Clarmont es una abreviacion dau registre informal e familiar mentre que Clarmont-Ferrand conven mielhs aus registres nèutres, formals e oficials.
Lo tipe Clarmont d’Auvèrnhe
Lo tipe long Clarmont d’Auvèrnhe (o ...d’Auvèrnha) es rar dins l’usatge auvernhat. Legissèm Clarmont d’Auvèrnha dins l’òbra literària de Joan Bodon, especialament dins son roman Lo Libre dels Grands Jorns. Pr’aquò chal mençonar que Bodon utiliza tanben la forma Clarmont-Ferrand.
Lo tipe Clarmont d’Auvèrnhe seriá admissible dins certanas condicions:
— Per se referir a la vila anciana de Clarmont, abans sa fusion amb Montferrand, quand volèm insistir sus son caractèr auvernhat.
— Per se referir a tota la vila actuala de Clarmont-Ferrand, mas dins un registre literari o poetic.
— Per se referir a tota la vila actuala de Clarmont-Ferrand, mas dins un registre literari o poetic.
Detalhs divèrs
Que chausir entre Clarmont d’Auvèrnhee Clarmont d’Auvèrnha? La region a dos noms, lo masculin Auvèrnhe mai lo femenin Auvèrnha, plan atestats. Auvèrnhees de mai en mai preferit per de rasons istoricas. O explicarai dins un article ulterior.
En luòc de Montferrand e Clarmont-Ferrand, quauques autors escrivon Montfarrand* e Clarmont-Farrand*. O fan perque dins lo parlar local, la vocala e se pronóncia coma una a quand es davant rr (o davant r + consonanta). Aquel fenomèn es pas tipic de Clarmont-Ferrand e se retròba dins divèrs parlars de diferents dialèctes; es frequent en provençal e lengadocian. Un exemple conegut es terrible prononciat “tarrible”. L’ortografia classica, fixada per Alibèrt, ditz clarament que chal notar e dins aquel cas, maugrat las oscillacions foneticas localas, donc: Montferrand, Clarmont-Ferrand, terrible...
La grafia bonaudiana remplaça Clarmont per ‘Clharmou’. Sovent en auvernhat, cl [kl] deven [kʎ] (‘klh’) e, en parallèl, gl [gl] deven [gʎ] (‘glh’). Trobam d’evolucions localas segondàrias: [kʎ] deven [ç] vèrs Clarmont-Ferrand ([ç] es lo son de las letras alemandas ch dins ich, durch, München). La grafia bonaudiana cultiva lo particularisme e nòta ‘clh’ (‘Clharmou’). La nòrma classica preferís las solucions englobantas e preconiza cl (Clarmont). Aquò empacha pas que cl se legischa [kʎ] en auvernhat.
En luòc de Clarmont-Ferrand, d’autors an escrit ClarMontFarrand*. Eventualament podèm semenar aquelas majusculas interioras dins de noms de marcas comercialas coma iPhone o YouTube. Mas s’accèpta pas aquela fantasiá tipografica dins los toponims.
Formas recomandablas
Donc en bon occitan, podèm utilizar tres tipes.
— Clarmont-Ferrandes la forma per defaut, adeqüata per los registres nèutres, formals e oficials, qu’evòca la fusion de las vilas originàrias de Clarmont e Montferrand.
— Clarmont es una forma brèva e informala.
— Clarmont d’Auvèrnhe o Clarmont d’Auvèrnha se limitan a un registre literari.
— Clarmont es una forma brèva e informala.
— Clarmont d’Auvèrnhe o Clarmont d’Auvèrnha se limitan a un registre literari.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
#1 'Auvèrnhe' e 'arvèrne' an la mesma racina.
#3 'Nieus' aicí es un sinonim de 'e mai', 'quitament'.
"nieus"... qu'es aco!!
La prononciacion [kʎ] de "cl" (coma [gʎ] de "gl") me sembla plan correnta en nòrd-occitan. Lo "cl" lemosin se prononcia entau. Mercés per quel article, plan interessant sus lo nom d'una vila importanta en Occitània que l'usatge dau nom occitan es pusleu instable.
Me languissi de ne saber mai a prepaus del mot "Auvèrnhe": i a un rapòrt ambe lo vèrnhe (l'arbre) ? Si que non, polit article a prepaus d'una ciutat e d'una region que l'occitanisme sembla oblidar cap e tot.
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari