Lo 2 de julhet passat, l’istorian de la cosina Vicent Marquès assistiguèt, dempuèi Valéncia, al Fòrum Èuroregional celebrat a la vila occitana de Castèlnòu d’Arri, fòrça près de Carcassona. Aquel eveniment, entitolat ongan “Patrimòni e creacion” e organizat pel CIRDÒC (Centre Interregional de Desvolopament de l’Occitan) es possible gràcias a la collaboracion de divèrses actors culturals de las regions de Lengadòc-Rosselhon, Miègjorn-Pirenèus, Catalonha e las Illas Balears, e se troba que lo País Valencian i participa pas institucionalment perque lo Partit Popular excluguèt la participacion valenciana a l’Institut Ramon Llull e a quina autra entitat que siá que defenda la lenga. Lo Fòrum es un desir recipròc de descobèrta e desvolopament de la cultura pròpria e de la de l’autre, perque sèm de vesins fòrça propdans, malgrat que, de còps, desconeguts. Mas volèm conéisser las nòstras respectivas lengas, perque l’occitan e lo catalan son la basa d’un eiretatge partejat e d’una identitat comuna per totes los abitants d’aquel espaci cultural. I aguèt de musica, de teatre, de gastronomia, d’educacion, de creacion audiovisuala, de literatura, de taulas rondas, de conferéncias, d’espectacles, de cançons, de talhièrs, de cinèma, etc.
 
Lo dimenge 3 de julhet i aguèt una taula ronda coordinada per Mirelha Braç, amb la participacion de Gerard Nogués (sosdirector de la Fondacion Institut Catalan de la Cosina e Cultura Gastronomica), Vicent Marquès, autor de libres sus l’ istòria de la cosina catalana e occitana, e Roberto Colomero (president de l’Espaci Occitan dels Alps-Valadas).
 
Après mercejar l’invitacion al Fòrum, Gerard Nogués soslinhèt que dempuèi l’Institut Catalan de la Cosina i a la volontat d’impulsar la candidatura de la cosina catalana a l’Unèsco perque posca èsser declarada patrimòni cultural immaterial, e un autre projècte n’es la conservacion e salvagarda de la cosina e de l’alimentacion, qu’a la tòca de collectar lo còrpus del patrimòni culinari catalan, qu’una part es ja estada publicada dins un libre que compta mai de 1300 recèptas tradicionalas collectadas solament en Catalonha, se l’òbra abastèsse la totalitat dels Païses Catalans la quantitat se duplicariá. A partir d’aquel còrpus fòrça cosinièrs innovan e crèan, e per aquela rason l’Institut s’a prepausat de far un programa escolar pels produches de qualitat e de proximitat. Los circuits locales son fòrça importants per preservar lo nòstre patrimòni. L’intencion de l’Institut es lo protegir, lo daissar pas immobil mas ne promòure sa conservacion a partir de l’evolucion en i incorporant de concèptes culinaris novèls, qu’an d’efièches positius sus la cosina tradicionala. Malastrosament, la transmission intergeneracionala de las coneissenças culinàrias s’es trencada, e es per aquela rason se cerca la complicitat dels restaurants, e tanben lor agradariá que la cosina s’ensenhèsse dins las escòlas, los collègis e licèus, o que la promoguèsson las entitats localas. Vòlon tanben combinar tradicion e innovacion amb de produches ecologics de qualitat e proximitat e prepausan que los restaurants ajan dins la carta de plats de cosina tradicionala catalana, faches amb de produches locals. Çò que voldrián, en definitiva, es que i aguèsse un engatjament d’onestetat e de trabalh ben fach, que seriá de profiech per totes.
 
Puèi, Vicent Marquès expliquèt que fasiá mai de quaranta ans que se consacrava a la recèrca culinària e escriviá de libres d’istòria de la cosina catalana e occitana, perque, de receptaris n’i a un fum, mas s’es pas jamai fach res sus l’istòria de la cosina populara. Diguèt qu’amb l’ostal d’edicion Cossetània el aviá publicat un libre de còcas saladas (Les millors coques catalanes) qu’anava per sa segonda edicion, e que li anavan publicar en seguida un libre de còcas doças. Parlèt amb un pauc de pessimisme sus la cosina tradicionala e diguèt que las femnas, qu’èran las que basicament cosinavan abans, intrèron al mercat de trabalh i a longtemps e an quitat de cosinar. Los sistèmas de produccion e de consomacion de las societats actualas fan malaisia o impossibla la realizacion de las recèptas de la cosina tradicionala, que requerisson de temps e, a causa qu’ara degun a pas de temps per cosinar, s’impausa es lo produch rapid, precosinat industrialament per las multinacionalas e las indústrias de l’”alimentacion”. Fin finala, anoncièt que veniá de preparar dos libres, un sus la cosina vegana e un autre sus la cosina vegetariana, los dos a basa de recèptas tradicionalas catalanas e occitanas. Son de libres que se poirián tradusir a l’occitan, mas, per qu’aquò siá possible, abans las cal publicar en catalan, e après, l’Institut Ramon Llull ne pagariá la traduccion.
 
Fin finala, Roberto Colomero expliquèt, en francés e en occitan, lo projècte de las organizacions entrepresarialas e culturalas de las Valadas. Basicament, i aviá cinc ponches a tractar:
 
            1. Inventoriar las matèrias primièras dels produches agroalimentaris occitans.
            2. Elaboracion de menuts locals.
            3. Cors de practicas en laboratòris dietetics e en restaurants.
            4. Elaboracion del menut.
            5. Transnacionalitat de l’experiéncia.
 
Remarquèt lo besonh de restacar los produches locals, la cosina de qualitat e l’agricultura ecologica, e manifestèt tanben que caliá restacar la lenga occitana a la cosina, a la musica, a l’ensenhament e al cinèma. Cal emplegar la cosina tradicionala occitana, çò diguèt, per la divulgacion de la lenga.
 
Dins lo debat que seguiguèt, Vicent Marquès i apondèt qu’abans se manjava pas tant de carn nimai tant de peis coma çò qualques unes creson a l’ora d’ara, perque i aviá fòrça misèria e, per aquela rason, èra fòrça malaisit que i aguèsse de problèmas d’obesitat perque tot depend de la quantitat. Diguèt tanben que se donava la circonstància que, dins la mesura qu’òm daissa tombar la cosina tradicionala, lo mond venon pus grasses, e aquò es a causa del fach que consomam de mai en mai de produches industrials, elaborats amb tota mena de graisses bon mercat. De son costat Gerard Nogués remarquèt qu’èra convenent de soslinhar l’importància de la cosina tradicionala dins la santat e i apondèt qu’es sanitosa e nutritiva.
 
E aquò es tot. Aprenguèrem de causas e, après, anèrem passejar en vila e manjar de caçolet, qu’es lo plat tipic de la region.