Quand òm vei cossí la politica d’aculturacion nos escana cada jorn un pauc mai; quand se vei lo nombre de locutors occitans demesir un pauc mai cada jorn; quand se constata cada que d’unes dels nòstres compatriòtas an quitament perdut la consciéncia de lor identitat; òm poriá imaginar que i a de qué desesperar. Non pas! Malgrat totas las empachas que nos son fachas, malgrat lo carcan que nos es impausat e la privacion de mejans de comunicacion que nos es infligida, lo pòble occitan contunha de resistir a l’assimilacion. Vist l’arsenal legislatiu que nos fa la contra dins totes los domènis de la vida vidanta, aquesta tenacitat poriá passar per un miracle. E, efectivament, cal aver de fe e de fetge per se daissar pas fagocitar pel monstre.
 
Dieu mercés, las ressorgas del pòble occitan son immensas. Ne vòli per pròva que se fan un fum de causas dins un fum d’endreches per far viure l’occitanitat del país. Malurosament tot çò que se fa es pas sistematicament conegut. D’aquí l’interés per nautres, a l’exemple de Jornalet.com, de multiplicar los mejans de comunicacion en lenga nòstra. D’efièch, me sembla caporal per cada resistent de saber qu’a costat d’el, un pauc pus luènh, a qualques encabladuras o alara a un milierat de quilomètres, d’autres valents, coma el, trabalhan. Non solament aquò’s psicologicament bon pel moral, mas d’escambis d’experiéncias se pòdon establir. De solidaritats se pòdon nosar.
 
Sabi pas mai exactament cossí m’arribèt a las aurelhas, mas un jorn foguèri informat que l’associacion “Lo lector de la Val” que gasanha de cotria amb las vint-e-sèt bibliotècas del Sicoval (dins la banlèga de Tolosa) oganisava un corcors de novèlas literàrias en francés e en occitan. S’aquesta associacion a pres en compte la lenga del país es per çò que de militants de la lenga i son presents dedins desempuèi d’annadas e d’annadas. Aquò’s la pròva que d’accions per la lenga se debanan al milanta cantons d’Occitània. Nòstre dever es de las far conéisser. Mai de locutors serán informats de l’existéncia d’aqueste concors, e mai de concorsans aurem. Mai de concorsans aurem e mai rica serà la garba de las novèlas en occitan.
 
Es la rason que me portèt a participar modèstament a n’aquel “campionat literari”. O regreti pas, luènh d’aquí! Non solament per concorrir cal mandar lo tèxte escrich, mas lo cal tanben enregistrar. Çò que me permetèt de descobrir de visu la calandreta de Castanet Tolosan que fins alara coneissiái pas. Aquí-lai, al moment de l’enregistrament, rencontrèri d’occitanistas de tria. De monde que fins alara aviái pas jamai crosat. Çò que denòta que, emai se o serem pas jamai pron, siem, ça que la, nombroses a trabalhar al quotidian per la lenga; nòstre pus grand tresaur a totes.
 
Se vos parli qu’aquò d’uèi, es que veni de recebre la resulta materiala del concors. Quicòm de tras que preciós. Se presenta jos la forma d’un libre e d’un disc. Lo recuèlh es bilingüe, plan solide. Mai de quatre parts una del volume es en occitan. Tot sapient que totas las novèlas en occitan son pas estadas publicadas, gausi far remarcar als organizators que porián far un esfòrç per arribar a la paritat de las lengas. Compte tengut que la participacion occitana es estada consequenta per aquesta tinada 2014 e que la matèira es presenta, la disparitat entre las doas lenga se justifica pas. Pasmens, devem felicitar los bailes d’aquel concors per la capitada de l’edicion del recuèlh. Es un volume plan presentat e plan manufacturat. Se tracha d’un trabalh de professional que met en valor la lenga occitana.
 
L’occitan es mai que mai mes en valor de mercés a d’escrivans que ieu descobrissi per l’escasença. De gens comolas de gaubi que coneissiái pas e que pr’aquò son d’escrivans complit. Per ne balhar pas que dos, recomandi Brunò Assemat qu’amb “Desfilfargat” nos ofrís un tèxte sensible e emocionant al possible e Alan Vidal qu’amb “Nèblas a Malvesin” nos regaudís d’una novèla literària cargada de saviesa e d’umor dins un estil truculent.
 
Mas benlèu çò pus remarcable e çò pus interessant per la difusion de la lenga nòstra, aquò’s lo disc qu’acompanha lo libre. Es una realizacion de “Lo lector de la Val” mas tanben de “Fèsta d’òc” qu’es de còfa amb la calandreta de Castanet-Tolosan. A ieu m’es estat mandat lo dic en occitan, mas supausi que los escrivans francofònes an degut recebre lo disc en francés. Dins aqueste supòrt audiò, fòra cas particular, cada autor legís son òbra pròpria. Per l’occitan aquò balha pas mens de sèt novèlas enregistradas. Per l’aver fach (amb una resulta puslèu traça) pòdi dire que l’exercici es pas aisit. Téner una diccion perfacha e una intonacion irreprochabla pendent una mièja ora, es pas causas aisida quand òm s’i es pas aprestat e qu’òm es pas del mestièr. Pasmens, la resulta generala es tras que bona. Sus aqueste disc titolat “Còps de teatre sus la virada” son doas oras de bona lenga occitana que son estadas enregistras per sèt personas diferentas. Maitas, se comptam que d’unas novèlas son estadas legidas a mantunas voses.
 
Del còp, aquel disc ven un esplech de primièra per las estacions radiofonicas que disfusison en occitan. Solide que n’i a tres novèlas que fan caduna mièja ora e qu’aquò fa un long per èsser radiofonic. Mas aquò depen de l’orari de difusion. La màger part d’aquestas novèlas son legidas per d’occitanofònes naturals. Aquò fa del disc un utís excepcional de transmission orala de la lenga. Es çò que nos manca lo mai a l’ora d’ara per l’aprendisatge de la lenga: se metre la musica de la lenga dins l’aurelha.
 
Aquel trabalh de creacion, sos actors e sos iniciators, s’amerita d’èsser mai conegut que çò qu’es. Los que ne voldrián saber mai sul concors o crompar libre e disc, se pòdon entresenhar tot consultant lo sit www.lecteurduval.org. O tanplan pòdon escriure a l’adreiça seguenta: info@le....
 
Non! Francament res es pas jamai perdut d’avança.