Bandièra01 1180x150: Comuna de Tolosa

Opinion

Sadol de tot: estat francés en Occitània, l’androna

Terric Lausa

Terric Lausa

Faguèt d'estudis d'occitan a l'Universitat de Montpelhièr. Militant occitanista e aimador de la frairança occitano-catalana.

Mai d’informacions
La màger part dels occitans se satisfan d’èsser franceses. Per eles tornar metre en question lor apartenéncia a l’estat-nacion França es un non-sens: França seriá una e indivisibla - seriá eternala - seriá l’alfa e l’omèga de tota causa. En aquò, son victimas de l’alienacion que la colonizacion de la nòstra tèrra a importat. Òc, victimas perqué, sens aver agut la possibilitat d’èsser assabentats de l’istòria e de la lenga nòstra, an adoptat lo punt de vista dels colonizaires: “Occitània existís pas, i a sonque lo miegjorn”.
 
Fòrça occitanistas, sens èsser pregondament afogats al sistèma francés lo tòrnan pas metre en causa vertadierament. N’i a que pensan que cal reformar lo centralisme francés, que cal emplegar de metòds amistoses cap a França en discutir en tota cortesiá e en demorar dubèrts e pedagogics amb un govèrn òrb e sord dempuèi mantuns sègles. Aqueste actitud amb aqueste estat a balhat coma resulta que sèm venguts moribonds. Sèm encara aqui, de segur, mas dins quin estat de santat?
 
Discutir, parlar, explicar, negociar, abançar, recuolar, virolejar, s’enfadar e se torar far amics amb l’estat francés servís a pas res. Perdèm nòstre temps e los franceses ne ganhan. E quand nos balhan quicòm son sonque quatre micas de pan sec microscopicas. L’estat francés se fot de nosautres, nos insulta, nos rauba, nos desonòra. Nosautres nos podem acusar d’aver doblidar de parlar la nòstra quita lenga, mas la fauta es pas gaire nòstra. L’institucion responsabla de nos aver transformat en pòble-esclau es l’estat francés, denominator comun dels malastres de la nòstra tèrra, de la nòstra lenga, del nòstre pòble.
 
L’estat francés, per natura, es imperialista e totalitari. La lei non permet pas de ne sortir. França a organizat la siá constitucion e lo siu sistèma politic e legal per fin de rendre impossible e fòra-lei tota mesa en causa de son existéncia. D’un costat, tenem lo dreit de nos declarar separatistas e independentistas, mas de l’autre costat, coma la constitucion prevei pas cap de possibilitat qu’un territòri se dessepare, aquesta libertat de pensada servís per pas res. Es la democratura a la francesa.
 
Un estat que nos repècta pas dins la nòstra lenga, la nòstra istòria, la nòstra cultura merita pas lo nòstre respècte. Lo respècte viu sonque s’es partatjat.  Los arguments de sempre que i sèm acostumats (“França a balhat l’educacion, la libertat, la republica al país, etc, etc”) son colhonadas de las bravas e messorgas totalas. La modernitat es arribada dins totes los países d’Euròpa al meteis moment quin que siá lo regime politic. La democratura republicana a sonque seguit lo movement general. Occitània deu pas res a l’estat francés.
 
Sovent lo monde parlan dels nòstres soldats mòrts a las guèrras per França e qu’en lor nom, nos caldriá calhar e pas ges criticar França. Mon grand mairal fuguèt nafrat pendent la guèrra de 14-18 per una baïoneta alemanda que li trenquèt lo ventre en dos. Passèt tota la rèsta de la siá vida a s’ensarrar la pansa dins una faissa de teissut per pas que las tripas li traverssèsson la pèl. Coma invalid de guèrra, França li donava una pension que li permetiá de se crompar dos paquets de cigarretas cada mes. Jamai disiá pas que s’èra batut per França. Èra partit a la guèrra perqué los gendarmas l’èran venguts quèrre. Parlava dels alemands coma dels sius “fraires de misèria”. Se batèt pas per França: voliá sonque tornar viu a l’ostal. 

França fa parlar los mòrts occitans amb una facilitat vergonhosa. Mas malurosament los nòstres mòrts pòdon pas respondre, coma o cantava en Claudi Martí: “Ara, de tèrra plen la boca, pòdon pas pus mandar son crit”. Poguèsson parlar, qui sap çò qué nos dirián?

Occitània non traparà pas jamai cap de responsa amb l’estat francés, sonque problèmas. Cresi pas brica a una evolucion institucionala francesa que seriá positiva per Occitània. Se fuguèsse aquò possible ja se seriá fait dempuèi un moment. Tota evolucion positiva per la nòstra dignitat occitana se pòt far sonque en la prendre a l’estat francés. S’opausar a l’imperialisme estatal francés dins l’encastre d’un procèssus politic democratic es lo solet mejan per donar una vertadièra lisibilitat a  l’occitanisme politic. Començar de considerar França coma un adversari politic es la clau per far sortir Occitània de l’androna francesa.

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris

Faidit Comuns
9.

#8

Aquesta remarca vòstra a pas cap de sens.
Considerar l'estat francés coma un adversari politic vòl pas dire se trencar de la realitat.

Coma portaire d'una carta d'identitat francesa, los occitans pagam las nòstras talhas a l'estat francés. L'estat francés nos es donc deveire de las prestacions classicas que son las d'un estat, levat que dins las prestacions classicas d'un estat cap a una populacion, França "doblida" de balhar una educacion occitana, una ràdio-TV occitana, una vida publica dins la nòstra lenga.

Nosautres pagam l'estat francés e l'estat francés balha pas lo minimum qu'un estat deu balhar als ciutadans.

Me fasètz rire e plorar amb aqueste argument tra que conegut "deishatz de tocar eras subvencions deth maishant estat francés que vos estrenha mes de qui minjatz ena man". Rire perqué es una absurditat politico-fiscala, e plorar perqué es la marca d'una exagonalizacion e colonizacion de la ment vòstra.

"París que vau plan ua missa", es aquò, non ?

  • 7
  • 1
Arrecast
8.

Alavetz, siatz hidèu aras vòstas idèias e deishatz de tocar eras subvencions deth maishant estat francés que vos estrenha mes de qui minjatz ena man...

  • 0
  • 7
Estèla Malhana
7.

# 2 Ai d'amics d'Auvèrnhe que parlon d'èli coma dau "Miegjorn levat lo quart".
Après fau dire, que en considerar l'Auvernha lingüistica, ambé dedins una gròssa part de Losèra (Gevaudan) e mai bòna partida d'Ardècha (Vivarés), se dison dau Miegjorn en plen !

  • 4
  • 0
garric
6.

L'alienacion, sètz en plen dedins, incapable de vos traire de vòstra dialectica Occitània / Estat francés, ni d'actualizar vòstre logicièl de las annadas setanta. A l'ora d'ara, Occitània se dèu pensar coma una entitat emergenta dins la mondializacion. L'Estat francés, s'en fotem !

  • 0
  • 4
Nouguier Patrick Nimes
5.

Ben d'acòrdi amb aquela vision.
Amai si es una democràcia a la m'as colhonat quand t'ai vist, França es una democràcia e si volèm conquistar de dreches, si volèm bastir un païs, cresi pas que i aja d'autras dralhas que de bastir o renfortir lo moviment politic Occitan e se far portar a d'eleccions.
Dins la rubrica opinion del jornalet Josèp Loís Sans Socasau ditz: " Tà lutar contra era crisi mos calerà èster rigorosi, estructurats e trabalhadors."
Per far desembocar l'androna francesa de segur nos caldrà aver aquelas qualitats.

  • 4
  • 0

Escriu un comentari sus aqueste article