Opinion
Cronicas dei tèrras luenchas (2)
Lo matin glaciau remonta en un còp de vent brutau sus la carn freja de mon èstre. Pòrte un mantèu gris que me protegís l’enaut dau còrs e un berret sonhat que me cuerb lo cap. Finisse ma cigarreta que gete sus lo bòrd de la cauçada. Lei carretas s’afanan au ras dei barris, costejant lo grand Ròse. Mon cavau, Liona, que ma maire me porgiguèt la velha, se ten a mon costat. Esplendid cavau blanc de l’anar de guerrier, a lei patas solidas e un morau d’acier. M’es estat dich que teniá lei fregs mai glaciaus, quand nòstre car mistrau se met subran a bufar.
Leis òmes s’estancan près de l’intrada oèst d’Avinhon, per fin d’intrar dins lo bar que duerb sus la via principala, quita perifèria de la Comtat. Lai van cercar un pauc de calor e de conòrt, après aver esperat a la frontiera per poder penetrar en tèrra comtadina. Cau dire que leis autoritats comtadinas laissan dificilament passar lei francés, que mai d’un còp temptèron aquestei darriers trenta ans de reversar lo poder. Òm cònta que projectavan quitament de bastir un nòu departament, qu’aurián apelat Vauclusa. L’idèa es pron estranha, mai me preocupe gaire de tot aquò.
La Comtat es considerada per seis abitants, e per totei lei tèrras d’Occitània ocupadas per lei francés, coma un bastion de resisténcia. E deve dire que servir l’armada de la Comtat fuguèt quauquarren que me marquèt fòrt. Ma vida es aicí, de ben segur, mai ai besonh de veire l’autra part, coma se caliá que me conortèsse d’aquela bòna fortuna qu’aviáu, de non patir ges d’opression, e de parlar ma lenga l’esperit tranquil.
Aprenguère lo francés au collègi d’Avinhon, es una lenga interessanta. Es calcada sus nòstre tan car occitan e pron jove a dire lo verai. Es una lenga coma leis autras, vaquí tot.
Après aver esperat quauque temps, m’atale sus mon brave cavau, qu’escota fièrament. Montam sus lo Pònt Sant Beneset, qu’aperten despuei 1805 entierament a la Comtat, despuei que fuguèt tornat bastir per lei pichòtei mans comtadinas. Es nòstra nòva fiertat, e aquò permet tanben a l’ensems dau Comtat Venaicin de beneficiar dei talhas que rapòrta. Me siáu levat despuei lòngtemps mon bèu costum comtadin, e es amb mon laissatz-passar flame nòu que lei gardas dau pònt me permeton de passar.
Lòngtemps percorreguère amb mon bèu cavau lei pradas e lei monts d’Occitània. Traversère Lengadòc, passère lei monts crescuts de Cevena, i rescontrère d’òmes de la fervor tan sensibla, e d’autres tan valents. Me gandiguère puei en Auvèrnhe, ont l’èrba verda vos baila un sorire tan grand que lo soleu vos enveja. Passère per Lemosin, correguère lei bòscs e lei sendas floridas. Vegère d’òmes de genolhons, d’autres qu’òm mutilava per aver gausat s’adreiçar pas en francés a un simple gendarma.
Puei tornère montar, per delai aquelei contradas, per jónher lei tèrras planas e sens gaire d’aubres de mon país natau. La veritat es que non ai ges de remembrança d’aquelei tèrras e de son vent marin que me careça la cara. Una odor iodada s’installa e me quita pas mai, mentre que Liona, silenciós, sembla de s’i èstre acostumat.
Traversère de ben bèus vilatges sus la còsta, ont la pesca matinala noirissiá mei grandei fams. De pescadors que se planhon e parlan una lenga tan bèla, ressonanta a l’aurelha.
Puei, un jorn, m’arrestère au vilatge de mei davanciers. Ma maire me n’aviá bailat lo nom, pasmens ja l’ai oblidat. Es un vilatge claus e pasible a l’encòp. S’i vei la mar se breçar au luenh, e quora lo vent s’amaisa, sus lo cingle verge, se pòt ausir sei murmurs cridar au luenh. I a ren que quauqueis ostaus que s’apietosisson sus lo bòrd de la còla. Un pichòt ostau comunau vielhasson se complai en bot de linha, sembla desocupat. Chascun deis ostaus garda sei còntravents ben claus, e lo vilatge sembla mai desèrt que degun deis autrei vilatges de la còsta. Pasmens i a una glèisa que se distinguís fòrtament, quand òm cabussa son èstre dins la carriera granda.
Solet, lei correjas de mon bèu cavau en man, camine vèrs aquel edifici estranh dau cloquier d’una blancor absoluda. Bute la pòrta entrebadada, intre en laissant Liona defòra.
Au dintre, quauquei candelas venon esclarzir l’esplendor de l’edifici e de pinturas requistas se pausan a sei quatre caires. M’avance tranquillament vèrs l’autar dreiçat, m’assete simplament au primier reng. Cluque leis uelhs quauque temps, me repause e pense simplament.
Sabe pas mai vertadierament cu siáu nimai çò que vòle faire de ma vida. Siáu l’èstre trebolat que cèrca lo conòrt en se sabent vencut per de fòrças exterioras. Me’n cau trobar un solet camin, que me caudriá alora seguir.
Subran, una man s’esquilha sus mon espatla e dins un subresaut d’esglasi, me relève.
Un òme drech me regarda simplament. A leis uelhs clars, la pèu ternida e pòrta un abit de prèire. Me convida a m’assetar, me demanda çò que vene faire aquí, dins aquelei contradas descoloradas per lo temps e lei vents venguts de la mar.
“Cèrque mei davanciers. Pòrtan lo nom de Cavailhès…”
D’un aire lent e desesperat, me diguèt simplament:
“Son totei partits. La maire Cavailhès moriguèt i a dotze ans, e totei prenguèron la mar un dimenge de novembre, d’aquò fa dètz ans. Leis enfants e lei felens montèron dins un vaissèu de dos aubres, crompat a Brèst, quauqueis annadas aperabans.”
Sus aquelei mots, lo prèire, que semblava quauque pauc malaut, se levèt tot suau.
En tot reconfortant lo paure òme, sortiguère de l’edifici e tornère prene mon cavau. Alora, au grand galaup, tornère a la Comtat, la tèsta plena de pantais e d’interrogacions.
La Comtat es considerada per seis abitants, e per totei lei tèrras d’Occitània ocupadas per lei francés, coma un bastion de resisténcia. E deve dire que servir l’armada de la Comtat fuguèt quauquarren que me marquèt fòrt. Ma vida es aicí, de ben segur, mai ai besonh de veire l’autra part, coma se caliá que me conortèsse d’aquela bòna fortuna qu’aviáu, de non patir ges d’opression, e de parlar ma lenga l’esperit tranquil.
Aprenguère lo francés au collègi d’Avinhon, es una lenga interessanta. Es calcada sus nòstre tan car occitan e pron jove a dire lo verai. Es una lenga coma leis autras, vaquí tot.
Après aver esperat quauque temps, m’atale sus mon brave cavau, qu’escota fièrament. Montam sus lo Pònt Sant Beneset, qu’aperten despuei 1805 entierament a la Comtat, despuei que fuguèt tornat bastir per lei pichòtei mans comtadinas. Es nòstra nòva fiertat, e aquò permet tanben a l’ensems dau Comtat Venaicin de beneficiar dei talhas que rapòrta. Me siáu levat despuei lòngtemps mon bèu costum comtadin, e es amb mon laissatz-passar flame nòu que lei gardas dau pònt me permeton de passar.
Lòngtemps percorreguère amb mon bèu cavau lei pradas e lei monts d’Occitània. Traversère Lengadòc, passère lei monts crescuts de Cevena, i rescontrère d’òmes de la fervor tan sensibla, e d’autres tan valents. Me gandiguère puei en Auvèrnhe, ont l’èrba verda vos baila un sorire tan grand que lo soleu vos enveja. Passère per Lemosin, correguère lei bòscs e lei sendas floridas. Vegère d’òmes de genolhons, d’autres qu’òm mutilava per aver gausat s’adreiçar pas en francés a un simple gendarma.
Puei tornère montar, per delai aquelei contradas, per jónher lei tèrras planas e sens gaire d’aubres de mon país natau. La veritat es que non ai ges de remembrança d’aquelei tèrras e de son vent marin que me careça la cara. Una odor iodada s’installa e me quita pas mai, mentre que Liona, silenciós, sembla de s’i èstre acostumat.
Traversère de ben bèus vilatges sus la còsta, ont la pesca matinala noirissiá mei grandei fams. De pescadors que se planhon e parlan una lenga tan bèla, ressonanta a l’aurelha.
Puei, un jorn, m’arrestère au vilatge de mei davanciers. Ma maire me n’aviá bailat lo nom, pasmens ja l’ai oblidat. Es un vilatge claus e pasible a l’encòp. S’i vei la mar se breçar au luenh, e quora lo vent s’amaisa, sus lo cingle verge, se pòt ausir sei murmurs cridar au luenh. I a ren que quauqueis ostaus que s’apietosisson sus lo bòrd de la còla. Un pichòt ostau comunau vielhasson se complai en bot de linha, sembla desocupat. Chascun deis ostaus garda sei còntravents ben claus, e lo vilatge sembla mai desèrt que degun deis autrei vilatges de la còsta. Pasmens i a una glèisa que se distinguís fòrtament, quand òm cabussa son èstre dins la carriera granda.
Solet, lei correjas de mon bèu cavau en man, camine vèrs aquel edifici estranh dau cloquier d’una blancor absoluda. Bute la pòrta entrebadada, intre en laissant Liona defòra.
Au dintre, quauquei candelas venon esclarzir l’esplendor de l’edifici e de pinturas requistas se pausan a sei quatre caires. M’avance tranquillament vèrs l’autar dreiçat, m’assete simplament au primier reng. Cluque leis uelhs quauque temps, me repause e pense simplament.
Sabe pas mai vertadierament cu siáu nimai çò que vòle faire de ma vida. Siáu l’èstre trebolat que cèrca lo conòrt en se sabent vencut per de fòrças exterioras. Me’n cau trobar un solet camin, que me caudriá alora seguir.
Subran, una man s’esquilha sus mon espatla e dins un subresaut d’esglasi, me relève.
Un òme drech me regarda simplament. A leis uelhs clars, la pèu ternida e pòrta un abit de prèire. Me convida a m’assetar, me demanda çò que vene faire aquí, dins aquelei contradas descoloradas per lo temps e lei vents venguts de la mar.
“Cèrque mei davanciers. Pòrtan lo nom de Cavailhès…”
“Son totei partits. La maire Cavailhès moriguèt i a dotze ans, e totei prenguèron la mar un dimenge de novembre, d’aquò fa dètz ans. Leis enfants e lei felens montèron dins un vaissèu de dos aubres, crompat a Brèst, quauqueis annadas aperabans.”
Sus aquelei mots, lo prèire, que semblava quauque pauc malaut, se levèt tot suau.
“Mai perqué partiguèron?”
“Degun o sap a de bòn, volián totei rejónher lei Tèrras Luenchas. Èran elei que fasián viure lo vilatge, e uei, rèste plus manco que ieu. Me sente talament solet demest lei ciris amorçats e siáu totjorn lo solet que lei tòrne alumar perpetualament.”
“Degun o sap a de bòn, volián totei rejónher lei Tèrras Luenchas. Èran elei que fasián viure lo vilatge, e uei, rèste plus manco que ieu. Me sente talament solet demest lei ciris amorçats e siáu totjorn lo solet que lei tòrne alumar perpetualament.”
En tot reconfortant lo paure òme, sortiguère de l’edifici e tornère prene mon cavau. Alora, au grand galaup, tornère a la Comtat, la tèsta plena de pantais e d’interrogacions.
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
Òsca, lo poèta!
Interessant. M'agrada,
Coma cada còp, Teò, nos embelinas !
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari