Bandièra01 1180x150: Comuna de Tolosa

Opinion

L’arròp (IX)

Vicent Marqués · La bona taula

Vicent Marqués · La bona taula

Cosinièr e escrivan, presenta dins aquesta tribuna çò de melhor de la cosina populara occitana.

Mai d’informacions
Dins lo sud de Catalonha lo vin bolhit pren de còps la denominacion de vin blanc, un arcaïsme que solament s’es conservat per designar aquela sòrta d’elaboracions. En realitat, lo vin blanc es pas de vin bolhit (ni lo revèrta en res tanpauc) per çò que s’aprèsta coma un vin quin que siá mas amb de rasim fòrça madur, culhit e daissat passir al solelh e a la serena per espaci de tres o quatre setmanas (aquò depend del temps que fa) mas, puèi que pels meteisses parçans d’unes fan tanben bolhir lo most pr’amor de far de vin pels dessèrts, n’i a de luòcs ont apèlan indistintament las doas elaboracions. E semblariá qu’es totjorn estat aital, es pas una mòda d’ara, i a longtemps qu’existís aquela confusion. De las doas manièras òm atenh que lo most aja mai de sucre que lo qu’auriá tanlèu culhit lo rasim, e lo resultat n'es, donc, e en totes dos cases, un vin doç (fòrça doç). Los dos procediments presentan d'avantatges e d'inconvenients a l’ora de far lo vin: per bolhir lo most aurem de dispausar d’un fogal e d’un bèl pairòl, que son pas de besonh pel cas del rasim passit, mas aqueste darrièr avèm ja dich que deu passar qualques jorns a la serena e al solelh e, se plòu, se va poirir e l’aurem d’escampar, s’es pas lo cas que l’aviam al recès. Coma que ne vire, per aquel besonh dins lo sud de Catalonha, i a la costuma d’emplegar lo granache o lo macabèu. Nos caldrà tanben dire qu’al Montsià d’unes l’elabòran amb la tecnica de la mistèla, mas es una practica pauc abituala. La produccion, pertot, es pichona, generalament pel consum familhal, mas a Vinebre (Ribièra d’Èbre) i a la cava Molí de Rué, que, amb la denominacion Sol i Serena, lo comercializa en la version de rasim passit (vin blanc autentic), un liquid qu’ieu descriuriái coma un siròp doç e delicat, de color daurada e gost de mèl clar. Lo vin bolhit, al sieu torn, lo podèm trobar embotelhat dins la cava La Gutina (Naut Empordan), dins una autra d’Agullana (Còsmic Vinyaters, tanben del Naut Empordan), dins la cava Mas Candi, dins la de Finca Parera, dins una autra de Sant Martí Sarroca (totas tres del Naut Penedés), dins lo Mas de la Pansa de la Conca de Barberà e en Can Morral del Molí, en Bas Llobregat. Lo de Sant Martí Sarroca (Diables, de Celler Vinya Oculta) l’aprèsta amb de macabèu: d’en primièr fan bolhir lo most al 50% e lo daissan après fermentar (es una fermentacion fòrça lenta, que finís pas abans un an o mai), lo meton dins las barricas de roire e i demorarà en  un parelh de meses, fins que se tresmude en un vin d’aperaquí onze grases, d’una color d’ambre ardent e assolelhat, fòrça apetissenta. La d’Agullana (Essència, de Còsmic Vinyaters) l’aprèsta amb de carinhana blanca: d’en primièr fan bolhir lo most e, en acabant, i apondon una pichona part de most (sens bolhir) e lo daissan fermentar fins que, quand s'arrèsta lo procès de manièra naturala, ne resulte una liquor de la mina escura e grèva, amb una graduacion d’aperaquí nòu grades. Totes dos son de vins de sibaritas (e la rèsta dels qu’avèm enumerat tanben), son elaborats amb fòrça suènh e i a pas lo mejan de lor trapar cap de defècte. Tanben l’embotelha, amb la dirècta e simpla denominacion de vin bolhit, Celler d’en Jordi de Vilanova del Vallès (Valés Oriental) qu’emplega de xarello: fan bolhir lo most fins que se reduga d'un 40%, lo daissan fermentar, lo meton dins de barricas e, al cap de d’un an, l’embotelhan; es fach sens pretensions de cap sòrta (coma s’es totjorn fach, ça que la, dempuèi lo temps dels romans) e ven après embalat en de botelhas correntas e sens cap d’etiqueta de dessenh, çò que lo fa venir, tot comptat e rebatut, de fòrça bon mercat. Son totes de vins magnifics, denses e velosats, onchoses, solemnes, que calfan la convèrsa e convidan a l’amistat. Ancianament, lo vin blanc (lo de rasim passit) deviá èsser conegut pertot, mas actualament se pòt solament trobar, coma o avèm dich, dins los parçans del sud de Catalonha, del Penedés al Montsià, malgrat que i aja qualque cava d’Alella e de Costers del Segre, que tanben ne fan (lo nomman vin de pansas), e nos caldrà dire tanben que lo granache de la Catalonha Nòrd e l’Empordan s’elabòra amb la meteissa tecnica. Fa partida dels ingredients d’una recèpta de farmacopèa qu’apareis dins los Escrits mèdics d’Arnau de Vilanova:
 
Profechosa causa es per conservacion de santat prene de còps, al començament del manjar, de purèa, la quala es d'aiga facha de céser o de peses; e aquesta es aquela aiga que los savis lausan fòrça. E se fa aital, çò es: que los peses o césers sián preses e trempats per una nuèch dins d'aiga doça, e lo segond jorn sián bolhits dos o tres bolhs, e apuèi sián colats, e qu'aquela coladura siá estujada, e cap a l’ora de manjar que se  prenga d’aquela aiga en pauca quantitat, e s'i ajuste un pauc de vin blanc, e un pauc de polvera d’espiganard, e un pauc de safran, e un pauc de sal en pauca quantitat; e après que se faga aquelas causas bolhir un pauc, e que siá aprestat al començament del manjar, e siá begut, o que se'n faga de sopas, se mai plai a d'unes. Per çò que tal bolhon mondifica[1] las venas capillaras del fetge, e dobrís las vias urinàrias, e per ansin se velha que de pèira se faga pas dins los arnelhs, e encara mai s’amb los peses o césers adès diches es cuèch un pauc de jolverd.
 
 
 
[1] Del latin mundificāre, de mundus amb lo sufixe -ficare, «far net».


abonar los amics de Jornalet

 

 

Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.

Comentaris


I a pas cap de comentari

Escriu un comentari sus aqueste article