Aqueste dissabte 7 de setembre, foguèrem qualques occitanistas que participèrem a la Via Catalana de Tolosa, un d’aqueles annèxes organizats dins tot lo Mond per sosténer la Via Catalana principala, aquela cadena umana independentista que se farà l’11 de setembre dins lo Principtat de Catalonha.
 
Tolosa foguèt lo sol ponch d’Occitània amb una Via Catalana. I vegèri d’amics que ja coneissiái e  rescontrèri de companhs novèls, totes fòrça simpatics e agradius. Los occitanistas, aquel jorn, veniam d’Aran, de Comenge, d’Albigés, de Tolosan, del País de Fois, de Provença e de la diaspòra occitana de París. Suspresa: i trobèrem pauc d’occitanistas de la vila de Tolosa, que pasmens semblan nombroses e plan organizats dins aquela ciutat.
 
Los organizaires, los de la seccion locala de l’Assemblada Nacionala Catalana (ANC), assumiguèron l’occitanitat del luòc e convoquèron l’acte en fasent servir l’occitan al costat del catalan e del francés. Òsca los catalans!
 
(Lo sol repròchi que lor poiriam far als organizaires, es que se presentavan coma de l’“ANC França” e qu’un d’eles, mai que mai, semblèt plan destorbat quand s’avisèt que i aviá d’independentistas occitans descomplexats sus plaça —d’Iniciativa per Occitània o del PNO—. Mas, òu, cal èsser un pauc logic dins la vida: un patriòta catalan que pretend arribar a la libertat de Catalonha, al minim pòt comprene que i a de patriòtas occitans solidaris. Aquò rai. Après aquesta anecdòta vau cavar mai l’aspècte lingüistic.)
 
Malgrat la pluèja subre Tolosa, los 160 participants èran estrambordats. Gaireben totes èran de catalans de Tolosa o dels alentorns. Èran de totas las generacions e podián venir tant de l’immigracion politica qu’aviá fugit lo franquisme a passat temps, coma de l’immigracion pus recenta per de motius professionals. Aqueles catalans d’Occitània, tan diferents entre eles, se retrobavan e se parlavan totes espontanèament en catalan per defendre la liberacion de lor país.
 
Los occitanistas nos parlàvem de segur en occitan e, sens i chifrar gaire, entre catalanistas e occitanistas, conversàvem en catalan e occitan sens dificultat. Pauques individús parlèron tanben francés, italian e anglés dins un ambient general fòrça suau.
 
Los organizaires, mai que mai lo fotograf, donèron totas las instruccions en lenga catalana per tal de ben capitar los movements de la cadena umana. Los que parlavan pas catalan comprenián çò essencial. E rarament, un qu’aviá comprés podiá fornir a la chut-chut una explica suplementària en francés al qu’èra pas segur d’o aver tot encapat. Aital tot se passèt plan. Degun aucèt pas la votz per exigir que tot se diguèsse en francés. Foguèt un polit moment de catalanofonia amb un pecic d’occitanofonia, dins aqueste país d’Occitània ont lo francés a envasit los camps abituals de comunicacion.
 
Fa de ben, per tot occitanista, de se recargar las batariás del moral e de s’emplenar d’estrambòrd en frequentant aquel catalanisme dinamic.
 
Ara, aquela mena d’exemple deu butar los defensors de la lenga d’òc a escampar melhor la paraula en occitan sus la plaça publica.
 
Es clar qu’es pas simple de parlar sempre en occitan davant totes. Pretendrai pas que ieu o fau remarcablament: assagi d’o far e encara me cal progressar (los sociolingüistas militants son pas totalament desbarrassats de l’alienacion diglossica).
 
Cal cercar una estrategia organizada per la presa de paraula en occitan. Fa qualques ans, nòstre companh occitanista Olivièr Mantèl-Flahault se lancèt amb un grand coratge dins d’operacions individualas ont parlava occitan de longa, amb totes. E afortissi que se caldrà inspirar de son exemple remirable dins una estrategia pus collectiva.
 
Mas ja, ara meteis, avèm la possibilitat de far valer la paraula en occitan dins de moments e de luòcs privilegiats, organizats per los occitanistas. Regularament tenèm de fèstas, de rescontres, de debats, de conferéncias e de reünions amb caractèr occitanista. Cal considerar aqueles luòcs coma de santuaris per l’usatge oral sistematizat de la lenga d’òc. Que los poiriam comparar un chic amb los santuaris reservats a d’espècias animalas o vegetalas en perilh d’extincion.
 
Dins de tals santuaris, es pas question d’exclure los que parlan pas occitan. Al contrari los i cal convidar e los cal immergir dins un banh de lenga occitana. Dins de tals santuarais, subretot cal pas començar d’aver l’actitud seguenta, ont una persona parla ben en occitan sens que degun se’n tròbe mal e, d’un còp, pasmens, passa a la lenga dominanta per dire quicòm coma aquò:
 
Non, aquò es catastrofic. Un luòc occitanista, per definicion, es dedicat a l’usatge de l’occitan. I a pas d’autre luòc dins la societat per o far! Tot non-occitanofòn que se retròba dins un tal luòc sap ont va, accèpta tacitament de trobar de mond que parlan occitan de longa. Es la melhora publicitat per li donar enveja de se metre a parlar l’occitan el tanben, ja qu’òm li demòstra qu’es ben una lenga viva. Exclusi pas la possibilitat de li donar qualque explica pontuala en francés, italian o espanhòl, en particular se i a un cas d’urgéncia. Mas senon li cal parlar occitan de longa, aimablament, cortesament, amb un esperit positiu e sens ges de complèxe. Cal far coma s’arribèsse en Polonha e que deguèsse ausir de polonés de contunh... e que trobèsse aquò normal. E vos garentissi qu’a aquel non-occitanofòn, una tala immersion en lenga occitana li agradarà.
 
L’occitanisme pòt generalizar aquesta mena de practica sus lo còp, sens esperar mai, car la màger part dels occitanistas, uèi, son capables de téner de convèrsas en occitan. Après serà possible de programar d’estrategias pus audaciosas coma las campanhas de paraula en occitan en public e, sustot, coma los nuclèus d’occitanofòns actius organizats en familhas, rets e vesinanças.