21 d’octòbre de 1975. ’Na desena de jorns avant son assassinat, Pier Paolo Pasolini es convidat au liceu Palmieri de Lecce (Polha, Itàlia) per la Direccion Generala de l’Instruccion Publica a parlar coma daus professors mai daus estudiants de l’escòla e daus dialectes ^[1]. Perque ne’n parlar dins quela rubrica? Perque Pasolini l’i desvelopa un argumentari que junh las criticas de nòstra societat daus altermondialistas mai daus ecologistas.
 
Pasolini nos descrich la situacion daus dialetti italians: una practica sociala residuala dempuei que la societat de consomacion s’es desvelopada a partir de las annadas sieissenta. Un fenomen que coneissem tanben en Occitània: mai d’una familha lemosina transmetet la lenga aus pitits d’acianta queu periòde e se plantet après. Pasolini parla d’un genocidi culturau perpetra per quela novela forma de capitalisme e que l’escòla mai la television ne’n son los bras armats – l’escòla que vòu far de nòstres dròlles daus bon consomators, daus trabalhadors adaptats au merchat e la television que vend a las grandas firmas dau temps de cerveu disponible.
 
Per Felicetti Ricci, traductor en francés de l’entreten, lo prepaus de Pasolini se condensa dins quelas linhas finalas: “[…] D’acianta ier, lo problema dau rapòrt dau dialecte e de la cultura populara emb la cultura daus ensenhaires, emb la cultura de la classa dominanta, era de dos tipes: o era de caracter arqueologic, filologic, conservator (recuelh de chants), o ben aviá un caracter progressista au sens retoric  dau mot, presupausava la realitat imudabla de las classas popularas, un rapòrt dialectic entre cultura populara e cultura borgesa. Auei, tras nòstras presas de paraula, sem me sembla surtits de quelas doas possibilitats en pausant un mòde noveu, qu’es precisament lo vers loquau as començat de far signe, qu’es a dire pas èsser arqueològ, au sens conservator qu’es tanben lo bon sens dau terme, ni progressista, au sens retoric dau mot, mas prener consciéncia que lo dialecte es pus çò qu’era i aviá dietz ans en reir, mas un dialecte parlat per lo Calabrés a Turin. O ben lo problema dialectau de Corleone ^[2]. Prener consciéncia que los fenomens dialectaus son completament diferents, prener consciéncia que son en un certan sens revolucionaris, e los jòunes que ne’n parlas, qu’utilizan lo  dialecte, zo fan, perque a ilhs tanben lor es’ribat d’esprovar, pas per tots d’un biais extremament lucid, mas existencialament, la necessitat de luchar contra queu noveu faissisme qu’es la centralizacion, la centralizacion lingüistica e culturala de la societat de consomacion […].”
 
Per prepausar una alternativa a la merchandizacion dau monde, los altermondialistas e los ecologistas deven prener en compte l’aspècte culturau de queu combat. Relocalizar l’economia mai relocalizar la cultura, fàcia a de la gent coma lo senator Plancade que vòu parlar anglés, coma tot lo monde e que sa petita-filha parle chinés, que siá mondializada e pas occitana ^[3].
 
 
 
 
_____  
^[1] L’entreten serà publiat tres còps en Itàlia jos lo titre “Volgar’eloquio” - la lenga vulgara - e ven d’èsser tradusit en francés. Volgar’eloquio, a cura di Antonio Piromalli e Domenico Scafoglio, Athena, Napoli,1976
 
 
^[2] Los jòunes de Corleone en Sicilia parlan un meschant italian entre ilhs e an vergonha de parlar lor dialetti. La langue vulgaire, Editions La Lenteur, 2013.
 
 
^[3] Declaracion facha en comission au senat: http://www.senat.fr/compte-rendu-commissions/20110620/cult.html#toc4
 
 
Sit web dediat a l’entreten: http://www.antoniopiromalli.it/rass_Pasolini_index.htm