“Lo Brasil a un passat immens davant se”,’quò disiá lo comedian, poeta, jornalista e traductor brasilian Millôr Fernandes. E sas paraulas, que semblavan de l’ironia, son vengudas una dura realitat pesanta.
 
En efèit, lo Brasil, après lo vam mai o mens progressista daus13 ans dau PT (lo Partido dos Trabalhadores de Lula da Silva e Dilma Rousseff), torna a son esséncia politica caracteristica e istorica dins lo context de l’America Latina, dont, d’après los brasilians, ne fan pas partida. Son esséncia, disiám,’quo-es lo conservatisme.
 
E mai se Dilma Roussef fuguèt relegida en 2014, la perda de vòtes e de popularitat dempuèi lo temps de Luis Inácio (Lula) da Silva, es estada progressiva e implacabla. Non solament demest las classas popularas e mejanas (que començan d’estre fòrça atentas per la crisi economica, totjorn pus fòrta en Brasil), mas, subretot, demest las oligarquias e las classas dirigentas (çò es; los mèdias; los “fazendeiros” v-o “ruralistas”, los famós proprietaris de grandas extensions de tèrras que tuan los pòbles indigènas coma los guarani-kaiowá, los tupinambá v-o los terena; los evangelistas radicaus, qu’an totjorn pus de poder e de pòstes dins las estructuras de l’Estat; e los partits de dreita PSDB e PMDB, dont ne fai partida Michel Temer, lo nòu president non elèit dau Brasil).
 
Las rasons prigondas e realas son tras qu’evidentas: las petiòtas refòrmas socialas, economicas e culturalas dau govèrn de Dilma Rousseff. Darrièrament, n-òm aviá aprovat de leis per la reconeissença de l’identitat de genre de transexuals e travestits; de projeits per accelerar las “demarcacions” oficialas de quauquas tèrras indigènas (qu’un còp reconegudas podrián pas pus l-èstre explotadas economicament); d’investigacions seriosas contra la corrupcion de mantes membres dau PSDB e dau PMDB (dont nombrós “òmes fòrts” d’ambedós partits); etc. Pasmens, l’escande de l’Operacion Lava Jato, qu’a atent Lula da Silva e d’autres membres dau PT, es estat utilizat sens trèva per la dreita brasiliana, activada, articulada e enfolida contra Dilma Rousseff e lo PT per los poderós e istorics mèdias dau poder brasilian; çò es lo grope Rede Globo, e la revista Veja, eritièrs nostalgics de la Dictadura militara brasiliana (1964-1985).’Quò son los mèdias qu’amassèron aqueus milions de manifestants d’enpertot, que cridavan plens d’asirança e rancor contra un partit, lo PT, que trestots considèran l’esquèrra (e mai comunista e bolivariana, pechaire!), mas qu’o es gaire: en efèit, las refòrmas son pas estadas estructuralas. Dins lo ver, la repression contra los indigènas e los abitants de las favelas, jos lo PT, es estada totjorn presenta e dura (mai que mai durant los Jòcs Olimpics e la Copa dau Monde de fotbòl); la destruccion e l’explotacion de l’environament, sistematica e creissenta. Ni per tot, los nombrós chambiaments faits per Dilma, e mai se pas “socialistas” (mas social-democratas), an fait enfolir los poderós, qu’an pas vougut tolerar, nimai negociar, amb un partit dont la politica economica, ça que la, començava de semblar, daus còps, un pauc neo-liberala.
 
Las comparasons son, donc, inevitablas. Lo còp d’estat de 1964 contra João Goulart, militar (coma’quò se fasiá d’abituda “dins lo temps”); e lo nòu còp d’estat de 2016 contra Dilma Rousseff, mediatic e parlamentari, coma’quò se fai dins los temps “modèrnes”. N-òm a pas agut besonh daus militars aqueu vietge, car l’impeachment es previst dins la Constitucion dins de cas extrèmes. Chaliá pas dire qu’aquò-es pas lo cas, dau mens per la dreita. Los contèxtes daus dos còps, emai diferents, o son gaire: fin finala s’inserisson, tornamai, dins un viratge general devers la dreita de l’America dau Sud, dau temps que la “collaboracion” amb los Estats Units ven, misteriosament, mai fòrta (e coneissetz aqueu rapòrt de Wikileaks qu’acusa Temer d’aver collaborat, sovent, amb la CIA?).
 
E las prumèiras mesuras dau govèrn de Temer? De privatizacions. De destitucions. D’arrestaments de demarcacions de las tèrras indigenas e d’ajudas a l’alfabetizacion e a las familhas mai paubras. E l’inclusion d’actes religiós dins d’actes politics (quitament dau Senat). Veiquí lo nòu Brasil.