Ai fach un sòmi… Èri carrat davans la television e agachavi las novèlas de 20 oras: lo jornalista presentèt los títols en dialècte champanhòl, puèi mandèt un reportatge que l’ausiguèrem en picard, tornarmai lo jornalista desvolopèt una informacion estrangièra que l’enviat especial expliquèt en peitavin, fin finala, la metèo arribèt e la femna parlèt en galò! Lo filme de la serada èra doblat en normand e cada personatge èra doblat amb un dialècte d’oïl diferent! Mas èra pas qu’un sòmi, adoncas, pausi la question als occitanistas que refusan l’idèa d’un occitan de cultura e de comunicacion “normalizat”, saique, de que ne dirián s’aquò arribava vertadièrament? Soi segur que farián de sauts de cabrits endemoniats!
 
Segur que çò que vau dire agradarà pas en totes, mas quand legissi d’articles que i a escriches dins de parlars localistas, de còps que i a es una empacha de las gròssas, demanda un esfòrç que pas fòrça mond capable de legir l’occitan ne son capables, e pensi que los escriveires atal se fan plaser, e s’afichan coma gascons, bearneses, provençals, etc., puslèu qu’occitans; vau far un bricon de provocacion en comparar aquò amb los costums tradicionals que vos marcavan localament coma un unifòrme! Vos afortissi que la preséncia del gascon, massissa dins las publicacions occitanistas, a pas totjorn un efièch positiu suls legeires; lo dialectalisme cultivat es contraproductiu, ieu soi de parlar velaiés, es a dire de Velai, la prononciacion pot èsser tant estranha, e mai lo vocabulari, que la comunicacion amb d’autres marcha pas fòrça! De tot biais, lo jorn —que vendrà lèu— que los darrièrs locutors auràn passat, ensenharem lo defuntat dialècte, escriurem de romans e d’articles dins lo parlar desparegut?
 
Es un fach averat que los parlars lengadocians son quasiment compreses pertot e que son la clau d’una lenga normalizada, afortir lo contrari seriá de marrida fe.
 
La causida se farà entre èsser de franceses un pauc diferents mas qu’accèptan que lo francés siá la lenga de comunicacion dels païses occitans, e èsser de ciutadans franceses de lenga e de cultura occitana. Alre, e que fasèm d’aqueles que se vòlon integrar en Occitània, mas qu’an pus ges de raiç, o que venon d’endacòm mai? Li anam porgir de parlars localistas? L’exemple del romanch es terrible, cada valada ensenha lo sieu pròpri parlar, fai que l’alemand progrèssa!
 
En Alsàcia, lo dialècte es totjorn estat lenga de la vida vidanta, e lo naut-alemand la lenga de cultura, parièr en Soïssa; fin finala sembla fòrça la situacion francesa, lo dialècte d’occitan a l’ostal o entre occitanistas, lo francés en defòra; ieu o vòli plan se los occitans se n’acomòdan! Mas ara caldrà pas comptar amb la reüssida d’una television en occitan, de sitcòms en occitan, de novèlas en occitan coerentas. E parli pas de la literatura, serà de portada universala? 
 
Los bascos an resolgut lo problèma, los galeses tanben, e los catalans; an una lenga mejana, noirida d’apòrts convergents de cada dialècte, per la premsa, la TV, l’escòla; e baste que l’occitan contunhèsse de viure a mai s’es pus aquel del papet; deu èsser una lenga d’avenir, que las joinas generacions ne fagan çò que ne voldràn, disi ieu; mèfi la nostalgia neofelibrenca, “escrive que per vosautres pastres e gents dei mas” çò disiá Mistral, mas èra d’un autre temps. Per quant a l’argument “parlan pas coma nosautres, es pas d’occitan vertadièr”, deu pas èsser retengut, que pas cap de francés parla parièr, de tot biais cadun parla de son biais mas accèpta la lenga “oficiala” pas ’rai? Un occitan “normalizat” es la soleta solucion per redonar la dignitat a nòstra lenga e sa credibilitat! Mas per que tot aquo capite, li cal un estatut e una oficialitat, de segur.