Los aramèus, crestians d’Orient, en monde aüra musulman doncas (qué qué sigue la lenga: arabi, turc per la màger part...), son a mand de desaparéisser completament tant al nivèl linguistic, coma religiós de lors tèrras qu’i vivon despí de sègles senon al mens dos millenaris. Mai que mai los assirians, de fach lo pauc d’assirians que vivon ren dins un estat que los apare, coma Liban (estat que laissa una plaça institucionala a cada religion, crestians, musulmans (shiites, sunites) e druses.
Una mapa mòstra la reculaia de la lenga e dal cristianisme assirian/ nestorian:
— lo neoaramèu occidental (o dich tanben siriac occidental), parlat per qualques miliers de locutors de tres vilatges sirians de l’Antiliban (e dins la diaspòra de las vilas sirianas e libanesas en America dal sud),
— lo neoaramèu central parlat per qualques centenas de miliers de locutors vilatges del Tur Abdin (sudèst de Turquia: dialècte sonat “toròio”) e de sa diaspòra. Tanben, en Siria dins lo gouvernorat de Hassaké e en diaspòra particularament en Suècia,
— lo neoaramèu oriental (neossiriac, siriac vulgar, soreth), a de miliers de locutors dins nòrd d’Irac, Armenia, Georgia e Azerbaijan que parlan de dialèctes siriacs sovent influenciadas per las lengas estatalas e dins la diaspòra (Euròpa, Americas, Austràlia).
Cal signalar que ja per lo passat, totplen an sufèrt en Turquia d’un dals numeroses neteatges etnicoreligiós sonat Genodici Assirian. De refugiats an poscut quitar lor país per Occitània coma lo paire de Henri Jibrayel a Marselha.
A l’entraia dal sègle 20, los dialèctes siriacs èran parlats per quasi 400 000 personas escampilhaas geograficament. I son tanben dins de pichonas comunitats en Liban (veire las danças), en Iran.
De saber qu’una minoritat de judius parlan encara aramèu, coma dal temps de Jèsus per exemple escotar:
Lor bandiera d’unitat es:
Aüra, l’imperialisme linguistic arabi o turc per la màger part, e religiós musulman pertot a tocat de plen foet las comunitats de lenga sirica (coma los curdes e los curdes de religion iesidis). La maire d’una collèga assiriana de Turquia a vist desaparéisser sa melhora amiga d’enfança, raubaia per un musulman dins las annaias 1970. E plus jamai l’a tornaia vista. Es una risca qu’existe tostemps e qu’es conoissua per aquela comunitat. E la mema causa per los indoïstas de Bangladesh o aquels subrevivents de Pakistan que cada annaia recensan de miliers de lors filhas raubaias e mariaias islamicament. Ren de nòu per malastre sota lo solèlh. Avèm descubèrt parier amb Bòco Aram en Nigeria que mariava de fòrça de jovenas a de combatents musulmans radicals dins las annaias en 2014.
L’usança de la lenga s’es reduch. La fòrta emigracion que tòca los crestians d’Orient a permés una relativa proteccion, doncas de subrevita e de visibilitat.
De notar que dins lo conflicte sirian, las Fòrças democraticas sirianasFDS an lor drapèl trilingüe arabi, curd e assirian. Coma tres nacions reconoissuas. E ne’n es membre per exemple Gewargis (Jòrdi) Hanna dal Conselh militar siriac.
Mas pluslèu que de far un inventari, coma avio fach per los armenians, vist que l’islamisme radical li platz ren la música, anam vos far descubrir qualques estèlas assirianas que cantan en aramèu.
a Sant-Jòri (prèp de Tolosa) ne coneissi que lo parlan, tanben a Tolosa.
Los de Sant-Jòri son arribats dins lo selhatge del general Agha Petros (un de lors caps militari pendent la 1èra guèrra mondiala que s'establiguèt a Sant-Jòri), puèi i ajèt d'autres qu'arribèron de Siria dins las annadas 1970 ; los de tolosa son arribats pus recentament a causa de la situacion en Iraq.
Lo justament famós Jèsus, filh de Maria e de Dieu sol sap qué, parlava aramèu amb lo pòble e los sieus apòstols presents a son entorn. Lo fait que i aja encara un ponherat de crestians dins aquesta lenga demòra donc particularament simbolic. Me sembla…
4 comentaris
(7 vòtes)
En cargament
4 comentaris
Mandar
