Diluns, 29.9.2014 03h00
Primiera expansion africana
Lei tipes d’umanoïdes precedissent leis umans, coma leis australopitècs, apareguèron en Africa.
En descendent deis australopitècs, lei primiers umans apareguèron en Africa fa 2,5 milions d’ans amb lo tipe Homo habilis.
Ne descendon d’autrei tipes umans amb de filiacions pauc claras, coma Homo rudolfensis, Homo ergaster, Homo erectus e fin finala, l’espècia umana actuala Homo sapiens. Lei tres darriers tipes, ergaster, erectus e sapiens, sortiguèron d’Africa per s’installar en Eurasia. La primiera sortida deis umans en defòra d’Africa comencèt amb Homo ergaster fa 1,8 milion d’ans.
Segonda expansion africana: la demografia
Lo tipe actuau de l’umanitat, Homo sapiens, existís dempuei 200 000 ans aperaquí.
Leis umans modèrnes, dins lo Mond entier, resultan en granda partida d’una segonda expansion de populacions originàrias d’Africa.
Per un mecanisme que sabèm pas explicar completament, de grops importants d’umans modèrnes sortiguèron d’Africa fa 125 000 ans dins un primier assai, e fa 85 000 ans de maniera definitiva. Puei, entre 85 000 e 40 000 ans enrèire, leis umans de tipe african s’installèron pauc a cha pauc en Asia e Euròpa. I absorbiguèron lentament, pendent de millennis, de populacions diferentas coma lei neandertalians d’Eurasia, lei denisovians de Siberia, l’òme de Solo d’Indonesia, etc.
Sembla probable, ara, que lei populacions de tipe non african (neandertalians, denisovians, òme de Solo, etc.) èran de brancas particularas d’Homo sapiens, descendent deis Homo erectus ja installats en Eurasia. Èran tant intelligents e tan capables coma leis umans modèrnes de tipe african (en tot cas, ne podèm èsser gaireben segurs a prepaus dei neandertalians). Aquelei tipes non africans desapareguèron non pas per exterminacion, ni per inferioritat intellectuala o fisica; coneguèron un lent absorbiment dins lei populacions modèrnas de tipe african que tenián benlèu una demografia pus dinamica.
Tanben leis umans modèrnes de tipe african s’installèron en Austràlia e Oceania abans 40 000. L’arribada en America es pus tardiva.
Ansin donc, totei lei populacions dau Mond an d’originas africanas mai o mens dirèctas. Lo racisme antiafrican es non solament un escàndol morau, es tanben una absurditat per rapòrt a la coneissença.
Segonda expansion africana: la lingüistica
L’expansion demografica dei populacions d’origina africana auriá tanben favorizat, en parallèl, l’expansion de lors lengas. D’unei que i a supausan que lei diferentei familhas de lengas actualas, dins lo Mond entier, remontarián a d’originas africanas (sens exclure un mescladís amb de rèstas lingüisticas dei populacions non africanas).
En acòrdi amb aquela ipotèsi, lei regions dau Mond amb una granda diversitat de lengas aurián un poblament african pus ancian.
Africa, presa dins sa globalitat, a efectivament de lengas extrèmament divèrsas que pertanhon a de familhas fòrça ancianas. Amb malei penas, s’es pogut determinar quatre familhas de lengas primordialas en Africa: 1º lo khoisan, 2º lo nigèrocongolés (o nigèrokordofanian), 3º lo nilosaharian, 4º l’afroasiatic (o camitosemitic). Es probable que d’autrei familhas existissián dins l’Africa preïstorica mai se faguèron absorbir. Sola la familha afroasiatica desbòrda un pauc d’Africa, vèrs l’Asia de l’oèst (amb sa branca semitica).
En defòra d’Africa, lei familhas de lengas son divèrsas, segur, mai semblan mens diferenciadas (entre aquelei familhas de lengas, comptam la familha indoeuropèa, qu’engendrèt puei la branca italica, qu’engendrèt puei lo latin e lei lengas romanicas coma l’occitan). Se fa d’ipotèsis de mai en mai acceptablas sus de parentats preïstoricas que rassemblarián certanei vielhei familhas de lengas d’Euròpa, d’Asia e d’America sus una granda escala geografica. Per exemple:
— L’indoeuropèu auriá de parentats possiblas amb d’autrei familhas coma l’oralic (finés, ongrés, etc.), l’altaïc (turc, mongòl, tongoz), lo grop japonés-corean-aino, lo nivkh de Siberia, lo chokchi-kamchadal de Siberia e l’equimoalèuta d’America dau Nòrd (inuit e alèuta). Tot aquel ensemble ipotetic es apelat eurasiatic. Eu meteis auriá d’afinitats encara pus alonhadas dins lo passat amb l’afroasiatic, qu’es present en Africa e qu’avèm ja mençonat. Per còntra, l’afroasiatic e leis autrei familhas africanas (khoisan, nigèrocongolés, nilosaharian) an pas tant d’afinitats entre elei.
— L’ienisseian, una pichona familha de lengas de Siberia, a una parentat de mai en mai versemblabla amb lo na-dene, una familha de lengas d’America dau Nòrd.
Tresena expansion africana Lei dificultats terriblas d’Africa existisson sustot dempuei lo sègle XIX. Mai cau pas creire qu’Africa seriá totjorn un continent feble, endarrierat e caotic. Abans 1800, Africa aguèt una istòria lònga e complèxa amb de fasas de glòria e de fasas de dificultats, coma dins leis autrei continents. L’afebliment prefond d’Africa es un fenomèn ultrarecent, dempuei dos sègles solament, e ren permet d’afirmar que restarà totjorn coma aquò dins lo futur (
vejatz: Christopher EHRET, 2002, The Civilizations of Africa: a History to 1800, University of Virginia Press).
Jornalet ven de nos informar que la demografia africana retròba un dinamisme remarcable. Segon un estudi de l’UNICÈF,
en 2050, mai dau 40% deis enfants dau Mond naisseràn en Africa. L’ÒNU e divèrs organismes
indican qu’Africa retrobarà un pes demografic considerable dins l’umanitat futura.
— En 1950, Africa èra lo tresen continent en populacion amb solament lo 9% de la populacion mondiala, luenh après Asia (55%), Euròpa (22%) e America (13%). Oceania n’èra a 1%.
— En 2000, Africa atenhiá ja lo 13%, ex aequo amb America (14%) e Euròpa (12%). Restava luenh encara darrier Asia (61%). Oceania n’èra a 1%.
— Uei en 2014, Africa comença a despassar America e Euròpa.
— En 2050, Africa aurà probable lo 25% de la populacion mondiala, restarà encara darrier Asia (54%) mai se trobarà fòrça luenh davant America (13%) e Euròpa (7%). Oceania serà a 1%.
— Vèrs 2100, Africa aurà benlèu lo 39% de la populacion mondiala e serà arribada fòrça près d’Asia (43%). En dessota trobarem America (12%), Euròpa (6%) e Oceania (1%).
Aquestei previsions fan pensar inevitablament ai quichadas dei populacions africanas de la Preïstòria. Ara pretendi pas que dins lo futur, d’ondadas novèlas d’africans sortiràn d’Africa per colonizar la rèsta dau Mond. Sabi pas coma se passarà.
Es impossible de fornir una explicacion scientifica a aqueu ròtle especiau e repetitiu que lo continent african tenguèt, ten e tendrà dins la configuracion de l’umanitat. Es un mistèri trebolant.
Nòstra lenga occitana es pichona e recenta dins aquela perspectiva istorica. Totei lei lengas d’Euròpa an de racinas gaire prefondas en comparason amb aquelei d’Africa. Agachem aqueu continent african amb umilitat.
23 comentaris
(16 vòtes)
En cargament
23 comentaris
Mandar
