Qu’èi parlat mei d’un còp, ja, deu caractèr occitan-gascon deu Baish Ador e de la sua conurbacion Baiona-Anglet-Biàrritz. La revendicacion basca qu’i ei recenta, artificiala e chauvina. Non vau pas repetir ací tots los hèits e arguments ja desvolopats, que’us podètz legir dens los mens articles precedents. Qu’ei aisit de consultar los atlàs lingüistics entà constatar l’occitanitat deu Baish Ador (ALG e ALF).
— “Lo punt mei polemic: l’apertenéncia d’un territòri a tau o tau nacion [...]. Lo problèma qu’ei que la teoria de la nacion non ei malastrosament pas la medisha segon las nacions. Per exemple segon catalans qu’ei lingüistica (los País Catalans), mentre que la definicion de la nacion basca qu’ei meilèu territoriala (zazpiak bat «sèt en un»).”
>> Qu’ei un excellent element de reflexion. Que poirem ahíger que la definicion occitana de la nacion ei tanben lingüistica en generau, segon Robèrt Lafont e Francés Fontan. En tot cas, cada nacion que deu respectar las nacions vesias. Los nacionalistas bascos que deven respectar la nacion occitana e, en particular, la cultura gascona deu Baish Ador. Non ei pas legitim de díser qu’ei ua tèrra basca, sens aver hèit nada consultacion prèvia dab lo movement occitanista-gasconista. L’installacion de la revendicacion basca en Baish Ador qu’ei estada possibla en profeitar cinicament deu flaquèr de l’occitanisme e, implicitament, en considerar la cultura occitana-gascona coma un sosproduit segondari de la cultura francesa. Que i a lo ròtle Federiko Krutwig: aqueth intellectuau escur deu nacionalisme basco que pretendèva subordenar tota Gasconha au Bascoat, dens ua grana “Vascònia”, e que negava l’existéncia d’Occitània. Qu’ei clar que los occitans non podèm pas har nada concession a aquera concepcion chauvina e dobtosa de la nacion basca. En contrast, la definicion occitana de la nacion, segon Fontan o Lafont, que pausa lo critèri objectiu e non imperialista de la lenga entà definir Occitània. Quand disèm que lo Baish Ador ei occitan, non hèm pas nat chauvinisme, qu’enonciam simplament la realitat objectiva de la lenga deu país.
— “Arrestatz lo vòste deliri, seriosament... Non èi pas jamei vist nada crotz occitana a Biàrritz qui ei ua vila basca, punt finau. (tèxt originari en francés)
>> Aqueste argument praube e violent, redigit en francés quand lo son autor ei capable d’escríver en occitan, que s’autoanulla per la sua indigéncia intellectuala. L’expression autoritària “punt finau” que muisha ua incapacitat d’argumentar suu hons. L’autor d’aqueth argument qu’accèpta visiblament la dominacion deu francés, qu’ei terrorizat e fascinat per la fòrça deu movement basquista e non assumish pas la sua dignitat personala d’occitan-gascon. Segon aqueth comentator, que’s caleré sométer aus mei hòrts, au francistas, puish aus basquistas... E donc que caleré orientar la violéncia exclusivament contra l’occitanisme-gasconisme qui ei lo mei flac dens aqueste ahar (en psicologia, aquera agressivitat contra lo sons hrairs qu’ei lo caïnisme).
— “Mes d’ont parlatz? Ont vivètz? Ètz solide que coneishètz la situacion locala?”
>> Que coneishi lo país e quauques abitants.
— “Non cau pas conéisher de rèsta la situacion sociolingüistica deu parçan per díser peguesas atau.”
>> Un vertadèr especialista de la situacion sociolingüistica deu Baish Ador, se’n hóssetz, non emplegaré pas lo vòste lengatge violent se volosse estar credible e ausible dens lo debat. Que daré arguments dab calma. Qu’ei plan classic e amusant de véser, atau, coma certanas personas qui non saben pas arren de la sociolingüistica invòcan lo mot sociolingüistica entà’s dar un aire seriós. Lo sociolingüista Lluís Aracil qu’ac denoncièc tre los ans 1970. Qu’i èm acostumats... E ara donc, a prepaus deu terren concret, s’èi dit quauque inexactitud? Que non. Èi dit simpament que l’occitan gascon ei la lenga tradicionala deu Baish Ador, realitat objectiva que degun non contèsta pas. Èi dit tanben que la revendiacion basca e profieita deu flaquèr deus occitanistas, auta realitat observabla que degun non contèsta pas.
— “Biàrritz qu’èra sustot gascon dempuish lo sègle 17, ara qu’es sustot francés dab bascofòns qui son dètz còps mei nombrós que non pas los gasconofòns.”
>> E situatz ua transicion ipotetica deu basco a l’occitan au sègle 17, a Biàrritz? Que’m semblatz drin imprudent. Los documents qu’indican un usatge de l’occitan hèra mei ancian. Mes rai, imaginem ua estona que l’ipotèsi vòsta e hosse exacta, lo sègle 17 que representaré ua data pro anciana entà afirmar l’occitanitat de Biàrritz (per comparason, los movements catalans, eths, qu’admeten la pèrda de la vila de Binèfar pr’amor que passèc a la lenga aragonesa au sègle 17...). Tà tornar a la situacion actuala, au nòste sègle 21, se i a ua data deu passatge deu gascon au basco? Que non. Aquera data non existish pas pr’amor que lo gascon e’s parla encara a Biàrritz, uei lo dia. Ua basquizacion emblematica qu’ei en cors, vertat qu’ei, mes non ei pas acabada. Que i a sustot ua francizacion. Tant que demoraràn usatges vius o revendicats de lenga occitana en Baish Ador, lo Baish Ador que restarà occitan. L’arribada militanta d’ua faussa identitat basca au sègle 20 non elimina pas lo hèit que l’occitan gascon i demòra la lenga autoctòna.
— “Que’m demandi perqué lo ligam deu sit d’Ací Gasconha qui das ei quasi tot francés. Que pausa questions suu prètzhèit vertadèr de l’associacion.”
>> Qu’ei de dòu har que lo sit d’ua associacion occitanista e sia sustot en francés. Mes qu’ei lo problèma generau d’un sarròt d’associacions occitanistas. La valenta associacion Ací Gasconha, qui defend l’occitanitat deu Baish Ador, non ei pas ua excepcion dens l’occitanisme. Se calosse exclúser tots los occitanistas qui hèn servir excessivament lo francés abans l’occitan, non restarén pas fòrça gents... No’s pòt pas contestar la legitimitat ni lo trabalh tenaç d’Ací Gasconha entà que las gents e parlen gascon en Baish Ador.
— “Los d’Ací Gasconha que s’estàn a Baiona... qu’ei un classic, mesclar Biàrritz e Baiona... [...] Los d’Ací Gasconha qu’an un locau qui despartishen dab bascos a Anglet ara. Non i a pas nada associacion gascona a Biàrritz, çò’m par.”
>> Aquò non ei pas un argument credible. Baiona, Biàrritz e Anglet que forman ua conurbacion continua, compacta e solida, qu’ac sabètz hèra plan. No’s pòt pas afirmar qu’ua associacion ei absenta a Biàrritz pr’amor que lo son locau ei a Baiona o Anglet. Non ei pas seriós. La conurbacion de Baiona-Anglet-Biàrritz que mesura solament dètz quilomètres quand la sola vila de Marselha e mesura vint quilomètres. No’m digóssetz pas que Biàrritz ei “separat” d’Anglet e Baiona...
— “Que caleré relativizar lo «territorialisme», ua lenga non ei pas solament un territòri e qu’ei clar qu’èm de mei en mei dens un periòde de desterritorializacion relativa lingüistica, quand non negarí pas que lo territòri ei tostemps important. Mes los limits que son clarament cambiadís au hiu deu temps, ara que’s poiré partejar lo territòri a Biàrritz coma a Baiona dab lo basco, puish que lo basco i a ganhat territòri, aumens dens lo sentiment d’identitat [...].”
>> Que i a quate problèmas interessants dens aqueste argument.
1) La sociolingüistica classica e canonica qu’a demostrat qu’ua planificacion lingüistica eficaça ei liada a un territòri, non pas per rasons “nacionalistas” escuras, mes simplament per rasons d’equitat e de non-arbitrarietat. B’ei necessari de conéisher lo territòri d’ua lenga entà promòver aquera lenga de manèra justa, sens impausar-la a las populacions d’ua auta lenga.
2) En Baish Ador, l’ignorància (o meilèu lo refús de reconeishença) de la lenga autoctòna occitana qu’a butat lo basquisme a manipular los hèits e a espandir lo basco en territòri non basco. Aquò non pòt pas estar la basa d’ua planificacion lingüistica equitabla e etica.
3) Que soi completament d’acòrdi tà promòver duas lengas autoctònas quand son vertadèrament autoctònas. B’ei lo cas de l’occitan e dau ligur a Mónegue ont coexistishen dempuish sègles. Non ei pas lo cas deu basco en Baish Ador.
4) Siam clars: non pretendi pas empachar lo mond de conéisher lo basco en Baish Ador s’ac vòlen. Per contra, que denóncii aquera manipulacion qui presenta lo basco coma la lenga de basa deu Baish Ador.
— “Manifestacions comunas tà l’occitan e tau basco que n’i a agut e que n’i aurà encara. Mes non pensi pas que los uns ac ajan d’organizar taus autes.”
>> Que soi d’acòrdi. Lo ròtle deus bascos non ei pas d’organizar manifestacions tà l’occitan. Per contra los bascos de las Ikastola que podèvan dialogar dab los occitans entà har ua accion comuna a Biàrritz, puish que saben qu’ei ua vila occitana. Question de cortesia e de respècte.
— “Los bascos qu’ajudèn entà apitar ua Calandreta au Bocau. Resultat : los «occitans» non s’i escasón pas pr’amor de la hrèita de parents motivats (1 familha sonque venguda de Bearn, 0 de las Lanas e Baish Ador), quand 20 mainats bocalés estón inscriuts a l’Ikastola entà aprene lo basco. Que’us podèm arcastar hèras causas aus bascos, mes non pas d’ajudar coma cau los gascons quand aquests e vòlen defénder la lor cultura ... e VOLÓSSEN defénder-la!!! Ací qu’avètz lo chepic màger.”
>> Que soi d’acòrdi dab la constatacion dolorosa deus hèits. L’occitanisme-gasconisme qu’a un problèma cronic de mobilizacion, d’influéncia e d’impacte. Especialament en comparason dab lo basquisme... Be coneishi coma vos quauques bascos qui aiman la nòsta cultura occitana e qui la vòlen ajudar sincèrament. Aqueths bascos occitanofils be son hòrt simpatics. Mes non amagan pas lo problèma estructurau deu basquisme, qui’s basa sus ua concepcion expansionista de la nacion basca dempuish la pensada escura de Federiko Krutwig.
#45 Personne ne nie que le basque est (trop) visible dans le Bas Adour. La question est de savoir si on défend l'occitan gascon du Bas-Adour, en sachant que c'est seule vraie la langue locale. Apparemment, défendre la gascon là où il est autochtone, ça vous pose un problème... Il y a une dimension éthique qui vous échappe complètement.
#43 anglòi : sabi pas dens quina d'Anglet vivetz ende poder preténder que çò qu'afirma Michel es faus, o dens quin univèrs parallèle.
es pas complicat : a Baiona, se pòt víver quasi au 100% en basco, es díder crompar lo pan, comandar son cafè, anar a la librària o a la bibliotèca, devisar damb lo menudèir o l'emplegat municipau, lo serviciau dau restaurant, escotar la radiò o véder la tele, anar véder un concert a Biarritz e parlar damb los emplegats en basco... quasi 100% si... Legir la seguida
#35 dens aqueth diari, e especiaument dens los comentaris deus articles de Sumien, se pòt insultar de biaish anonime e en frances sivosplatz, e vrenhar 25 poces roges ; per contre los comentaris que s'opausan au monde curiós que Sumien pintra per còps, aqueths son rogits autanlèu, o per còps suprimits...
lo hialatsocialisme es un univèrs curiós, quiòc, e un chic espaurugant.
d'ont tenetz aqueras informacions, Pedrò ? me coneishetz benlèu end'escarnir d'aqueth biaish publicament ?
Ne parlam pas de deishar lo Baish Ador, mes de har pròva de luciditat entà avalorar ua situacion. Si volem crear apèrs adaptats, que cau prumèr ua evaluacion aunèsta e seriosa. Lo punt de vista de l'autor qu'ei complètament destacat de la realitat. Urosament que i a monde competents sus plaça entà har lo tribalh!
N’i a pas nada rason etica d’abandonar eth gascon deth Baish Ador quan lo gascon i ei enqüèra parlat e defendut per divèrs abitants e divèrsas associacions locaus.
Eths portaires dera cultura occitana que son tots egaus: eths deu Baish Ador com eths de Marselha, de Lemòtges o de Tolosa... N’existeishen pas occitans de primèra classa e occitans de segonda classa. Abandonar eth Baish Ador? E perqué non pas abandonar Marselha o Pèiralata, ont l’occitan ei mensh parlat qu’a Baio... Legir la seguida
#34 pensi que digun ditz pas lo contrari, mès lo problèma es pas uèi lo dia de sàber quala es la lenga autoctòna deu BAB. lo problèma es que l'occitan balha pas enveja a digun, dens lo BAB com pertot en occitània.
se focalizar suu BAB e son occitanitat perduda es una engana : i a mielhs de héser e mei urgent pertot alhors. encara un còp : demandar a las gents dont viven entre Tarnòs e Tiròssa de quina identitat se sentissen ; m'estonaré pas qu'i agin suspresas...
46 comentaris
(45 vòtes)
En cargament
46 comentaris
Mandar
