Encuei, l’occitan estandard niçard non conoisse encara un gra d’estabilitat satisfasent. Entretant existisse un ponch de gramatica niçarda qu’es tot plen consensuau, tant en niçard normatiu coma en niçard non normatiu: si tracta dau plurau en ‑u e ‑i, qu’es un aspècte fòrça emblematic.
 
 
Lo plurau de basa en ‑s
 
La règla per defaut dau plurau niçard demanda d’escriure una ‑s finala que non si pronóncia ^[1].  
Lu mots terminats au singular per ‑s, ‑ç, ‑x, ‑tz, ‑z gardan la mesma forma au plurau.
 
 
 
Lu mots aisina emb de pluraus en ‑u e ‑i
 
I a tota una sèria de mots aisina, en nombre limitat mas de granda frequéncia, que vòlon un plurau masculin en ‑u e un plurau femenin en ‑i, en toti li posicions de la frasa.
 
 
 
Lu mots aisina emb solament de pluraus femenins en ‑i
 
Dins d’autres mots aisina, i a minga de masculin plurau en ‑u mas trobam ben lo femenin plurau en ‑i.
 
 
 
Lu mots aisina emb de pluraus masculins e femenins en ‑i
 
Trobam quaucu mots que vòlon la ‑i tant au masculin plurau coma au femenin plurau. De còps es una ‑i après vocala que si pronóncia [j] (coma dins la ‘i’ de mai).
 
 
Lo nombre “2” presenta de formas pron particulari.
   
 
Lu possessius
 
Cau notar li formas a despart dei possessius.
 
 
Lu tipes femenins pluraus li mieui, li tieui, li sieui devenon li mieus, li tieus, li sieus solament davant lo nom.
 
 
L’‑s dau plurau non si pronóncia; non fa minga de ligason davant un mot començant per una vocala.
 
 
Dins l’usatge corrent, a la tèrça persona dau plurau, lo tipe lo sieu, lu sieus, la sieu, li sieui (li sieus) a remplaçat lo tipe pus tradicionau lo lor, lu lors, la lor, li lors.
 
 
 
Lu adjectius femenins pluraus en ‑i
 
Toi lu adjectius femenins transforman la ‑a finala dau singular en ‑i au plurau. Aquò si fa en toti li posicions, davant o après lo nom.
 
 
Lu participis passats foncionan un pauc coma d’adjectius e, doncas, demandan tanben la marca dau plurau femenin en ­‑i.
 
 
Li consonantas conoisson de modificacions ortografiqui davant la terminason ‑i.
 
 
Quand i a un accent grafic davant la terminason dau femenin singular ‑ia, aquel accent grafic despareisse davant lo femenin plurau en ‑i. Es una aplicacion dei règlas generali de l’accentuacion grafica.
 
 
Totun, dins lu mots que passan de ‑ia a ‑i, gardam sempre l’accent grèu sus è, ò per indicar que non si pronóncian coma e, o.
 
 
La ‑i dau plurau vòu un trèma après certani vocalas, per fin d’indicar que la ‑ï si pronóncia ben [i], sensa faire un diftong emb la vocala precedenta.
 
 
L’occitan niçard ‑oa, ‑oï equivau a l’occitan generau ‑osa, ‑osas.
 
Enfin, s’un adjectiu femenin deven un nom femenin, lo plurau es ‑as.
 
 
 
 
Li oríginas
 
Lo niçard ancian avia un plurau similar a aqueu de l’alpenc, dau lengadocian e dau gascon, emb una ‑s que si faïa ben audir. Lu pluraus en ‑u e ‑i apareguèron vèrs lo sègle XVII, quand l’‑s dau plurau comencèt de s’amudir. Es a la mesma epòca que lo provençau generau desvolopèt de maniera parallèla lu sieus pluraus en ‑ei(s).
 
Au masculin plurau, una terminason anciana ‑os si trobava dins los e, per analogia, dins aquelos, aquestos (cen qu’existisse encara dins cèrts parlars vivaroalpencs vesins dau niçard). Pi ‑os evolucionèt en ‑oi, que trobam encara dins toi, pichoi (i a de parlars vivaroalpencs, auvernhats, lengadocians e gascons dont los comença de si prononciar ‘loi’, davant certani consonantas, mas aquí l’ortografia usuala rèsta sempre los). Dins la fasa finala, lo ‑oi niçard es arribat a ‑u dins la màger part dei mots concernits.
 
Au femenin plurau, la terminason ‑as evolucionèt en ‑ai (que si trobava encara au sègle XIX dins la forma dobla de l’article lai = li; tanben i a de parlars vivaroalpencs, auvernhats, lengadocians e gascons dont las comença de si prononciar ‘lai’, davant certani consonantas, mas s’escriu sempre las). Aüra lo niçard ‑ai a evolucionat completament en ‑i.
 
Se cercam ben lo detalh dialectologic, trobam finda de parlars auvernhats e lemosins locaus que conoisson lo tipe lu (per los) ^[2] o ben lo tipe lei(s) per los, las. Tanben en Peiregòrd avèm de resultats locaus en lei(s).
 
Ensinda, li formas en ‑u e ‑i dau niçard e en ‑ei(s) dau provençau generau son pas exactament de “particularismes”. Son pus prèst lo resultat d’una evolucion latenta, qu’es possibla dins toi lu dialèctes occitans mas qu’es arribada au sieu tèrme complet en niçard e en provençau.
 
 
 
____
^[1] Lo niçard amudisse ‑s, ‑r e ‑rn dins pron de cas. Per còntra, pronóncia tot plen d’autri consonantas finali coma ‑b, ‑c, ‑ch, ‑d, ‑f, ‑g, ‑l, ‑m, ‑mb, ‑mp, ‑n, ‑nd, ‑nt, ‑p, ‑rm [ʀp], ‑t, ‑x, ‑tz [s]...
^[2] Mas d’autres parlars lemosins locaus utilizan lu per lo singular lo.