Opinion
Hèr corròp
Amassar-se, parlar, escotar, expausar es diuèrsi punts de vista, participar e decidir toti amassa quina ei era Val que volem. Hèr corròp.
Ua assemblada dera gent entara gent, entath país. Sense colors, ne origines, ne genre, ne sòs ena pòcha, ne interessi de cap de sòrta. Sense depéner des pairs politics de Lhèida, Barcelona e Madrid (non sabi se se pòt díder tanben mairs, n’i a? o a quauqu’arres més le semble qu’ei un sistèma patriarcau?). Un corròp trencador damb ua manèra d’hèr pròpria d’un règim de 1978 que ja ei acabat, qu’a de cambiar tà dar pè non sonque a naues cares, tanben a naues formes de hèr en çò que tanh as ahèrs publics.
D’esquèrres, sociau, sostenibla, igualitària, integradora e transparenta. Damb pressupòsti accessibles e participatius. Era oportunitat de qu’es aranesi e es araneses decidisquem en qué dispensar es sòs qu’auem. Perqué son de toti e totes, non sonque d’aqueri trigats cada 4 ans e des sòns amics, aqueri que se’n bremben dera paraula participacion quan comence era campanha electorau, ei a díder, d’ara enquiath 24 de mai. Open data ne diden, optimizar procèssi entà melhorar resultats, innovar.
Bastir amassa, arribar a acòrds. Acabar damb eth juti-peluti deth bipartidisme aranés, tan evident enes hilats sociaus e ena vida vidanta des nòsti pòbles. Surpassar eth “se tu dides blu jo digui verd”. Toti sabem que pensen qu’ei melhor eth blu, més tòque díder verd; ara ben, pujaràn era montanha, daràn eth torn as lacs, baisharàn per aute costat dera sèrra e acabaràn dident qu’ei un blu verdós. Çò de madeish damb d’autes paraules. Cansats. N’èm harti. S’ei peth ben de toti e totes cau acòrds de país. Quini? Ac decidim per assemblada. De baish tà naut. Deth carrèr entath Conselh. Dera plaça entàs Ajuntaments.
Un corròp de hemnes e òmes, sense personalismes ne protagonismes, entà acabar damb eth sistèma caciquista e díder ben fòrt qu’un representant politic ei sonque aquerò, un gestor, un portavotz qu’amie entà deuant era volontat de toti e totes. Non creiguem ena politica coma mestièr, senon coma servici public. Limitar es mandats e es salaris des politics, e sustot des sòns cargues de confidança, qu’ad aqueri non les auem trigat nosati e ja sabem com va era causa. Es amics des mèns amics son es mèns amics.
E ei que despús de mès de 20 ans d’autogovèrn bipartidista en Aran, è vist çò qu’auem vist enquiara, pòc creiguem que vagen a cambiar es causes e qu’era politica servisque mès entara vida vidanta des ciutadans qu’entàs politics deth règim de 1978 e eth sòn sistèma, ua manera de hèr a on es interessi partidistes e capitalistes botgen as que prenen es decisions.
Èster atentius de çò que se passe en Aran e des reptes qu’es aranesi auem d’encarar en un pròplèu futur. Parlar deth ben comun, de com desvolopar era Lei que ja auem, de com aprofitar-la entà bastir un país melhor. Deth modèu productiu qu’auem e deth que volem. Planificar a long terme, aumplir de contengut uns programes electoraus des partits que son uets, deishar d’improvisar quan se mane e basar es decisions en dialòg e en acòrd. Campar taht nòrd, tà Occitània, e d’aquiu tà Euròpa.
Mos preocupe era praubesa energetica dera gent qu’aguesti dies tan heiredi no alugue eth huec entà non gastar, perque non pòt pagar es factures de gas e lum, e contunham en tot privatizar servicis basics e dident “sí, pare” as monopòlis empresariaus;
Mos preocupe era soledat de molta gent grana en iuèrn des nòsti pòbles, sense alternatiues entà passar eth temps ne sòs entà pagar atencion e companhia;
E mos preocupe era precarietat laborau e era manca d’oportunitats des joeni aranesi, obligadi a marchar dehòra, a non poder tornar tara Val d’Aran per non auer-i trabalh qualificat, o a trebalhar temporaument en mestièrs dera sason blanca;
E mos preocupe era tristesa des pagesi, que ven er abandon des peisheus per manca de relèu generacionau e de supòrt institucionau; e era luta des petiti productors e artesans, as que se les demane massa sense aufrir era ajuda de besonh;
E mos preocupen es petiti comerçants e es otelèrs, que non saben coma renauir-se e adapatar-se a un torisme globau que vò anar més enlà der òr blanc de Vaquèira, mès que permet quinsevolh causa perque non auem clar eth modèu que volem. A fòrça de perméte’c tot mos quedaram sense arren;
E mos preocupe qu’eth nombre de parlants dera nòsta lengua occitana va tà darrèr qu’es politiques culturaus que s’amien des d’Aran son pòc valentes, per non díder que son retrogrades e presèpristes;
E mos preocupe era manca de planificacion urbanistica, damb era vergonha d’auer ues nòrmes de 1982 que se van modificant a còp de plan parciau segontes es bailes e es enterpreneires de torn; e era manca de gestion deth risc, non auer aprenut arren dempús des aiguats de 2013; e era manca de respècte peth païsatge, eth nòste vertadèr tresòr, blanc mès tanben verd, e blu, e auriòu;
E mos preocupe qu’es politics s’aluenhen dera realitat, e qu’era gent sentisque ua desconnexion tan grana damb era politica, damb aqueth sistèma neishut en 1978, pòc abans que jo, aqueth que molti non auem ne trigat, ne entenem ne volem seguir apuant;
E mos preocupe que non se parle dera Val que volem es aranesi, e per aquerò mos amassèrem dijaus passat en Vielha, en ua prumèra assemblada ciutadana, ua dotzenada d’aranesi preocupadi peth futur deth país. E i tornaram, perqué volem cambiar eth sistèma e daurir-lo ara gent.
Junhetz-vos ath corròp!
Ua assemblada dera gent entara gent, entath país. Sense colors, ne origines, ne genre, ne sòs ena pòcha, ne interessi de cap de sòrta. Sense depéner des pairs politics de Lhèida, Barcelona e Madrid (non sabi se se pòt díder tanben mairs, n’i a? o a quauqu’arres més le semble qu’ei un sistèma patriarcau?). Un corròp trencador damb ua manèra d’hèr pròpria d’un règim de 1978 que ja ei acabat, qu’a de cambiar tà dar pè non sonque a naues cares, tanben a naues formes de hèr en çò que tanh as ahèrs publics.
D’esquèrres, sociau, sostenibla, igualitària, integradora e transparenta. Damb pressupòsti accessibles e participatius. Era oportunitat de qu’es aranesi e es araneses decidisquem en qué dispensar es sòs qu’auem. Perqué son de toti e totes, non sonque d’aqueri trigats cada 4 ans e des sòns amics, aqueri que se’n bremben dera paraula participacion quan comence era campanha electorau, ei a díder, d’ara enquiath 24 de mai. Open data ne diden, optimizar procèssi entà melhorar resultats, innovar.
Bastir amassa, arribar a acòrds. Acabar damb eth juti-peluti deth bipartidisme aranés, tan evident enes hilats sociaus e ena vida vidanta des nòsti pòbles. Surpassar eth “se tu dides blu jo digui verd”. Toti sabem que pensen qu’ei melhor eth blu, més tòque díder verd; ara ben, pujaràn era montanha, daràn eth torn as lacs, baisharàn per aute costat dera sèrra e acabaràn dident qu’ei un blu verdós. Çò de madeish damb d’autes paraules. Cansats. N’èm harti. S’ei peth ben de toti e totes cau acòrds de país. Quini? Ac decidim per assemblada. De baish tà naut. Deth carrèr entath Conselh. Dera plaça entàs Ajuntaments.
Un corròp de hemnes e òmes, sense personalismes ne protagonismes, entà acabar damb eth sistèma caciquista e díder ben fòrt qu’un representant politic ei sonque aquerò, un gestor, un portavotz qu’amie entà deuant era volontat de toti e totes. Non creiguem ena politica coma mestièr, senon coma servici public. Limitar es mandats e es salaris des politics, e sustot des sòns cargues de confidança, qu’ad aqueri non les auem trigat nosati e ja sabem com va era causa. Es amics des mèns amics son es mèns amics.
E ei que despús de mès de 20 ans d’autogovèrn bipartidista en Aran, è vist çò qu’auem vist enquiara, pòc creiguem que vagen a cambiar es causes e qu’era politica servisque mès entara vida vidanta des ciutadans qu’entàs politics deth règim de 1978 e eth sòn sistèma, ua manera de hèr a on es interessi partidistes e capitalistes botgen as que prenen es decisions.
Èster atentius de çò que se passe en Aran e des reptes qu’es aranesi auem d’encarar en un pròplèu futur. Parlar deth ben comun, de com desvolopar era Lei que ja auem, de com aprofitar-la entà bastir un país melhor. Deth modèu productiu qu’auem e deth que volem. Planificar a long terme, aumplir de contengut uns programes electoraus des partits que son uets, deishar d’improvisar quan se mane e basar es decisions en dialòg e en acòrd. Campar taht nòrd, tà Occitània, e d’aquiu tà Euròpa.
E ei que mès enlà de çò que mos conden, a jo e a tanti d’auti neishudi en democracia mos preocupen d’auti ahèrs, petites misèries que semble non interessen as de tostemp.
Mos preocupe era praubesa energetica dera gent qu’aguesti dies tan heiredi no alugue eth huec entà non gastar, perque non pòt pagar es factures de gas e lum, e contunham en tot privatizar servicis basics e dident “sí, pare” as monopòlis empresariaus;
Mos preocupe era soledat de molta gent grana en iuèrn des nòsti pòbles, sense alternatiues entà passar eth temps ne sòs entà pagar atencion e companhia;
E mos preocupe era precarietat laborau e era manca d’oportunitats des joeni aranesi, obligadi a marchar dehòra, a non poder tornar tara Val d’Aran per non auer-i trabalh qualificat, o a trebalhar temporaument en mestièrs dera sason blanca;
E mos preocupe era tristesa des pagesi, que ven er abandon des peisheus per manca de relèu generacionau e de supòrt institucionau; e era luta des petiti productors e artesans, as que se les demane massa sense aufrir era ajuda de besonh;
E mos preocupen es petiti comerçants e es otelèrs, que non saben coma renauir-se e adapatar-se a un torisme globau que vò anar més enlà der òr blanc de Vaquèira, mès que permet quinsevolh causa perque non auem clar eth modèu que volem. A fòrça de perméte’c tot mos quedaram sense arren;
E mos preocupe qu’eth nombre de parlants dera nòsta lengua occitana va tà darrèr qu’es politiques culturaus que s’amien des d’Aran son pòc valentes, per non díder que son retrogrades e presèpristes;
E mos preocupe era manca de planificacion urbanistica, damb era vergonha d’auer ues nòrmes de 1982 que se van modificant a còp de plan parciau segontes es bailes e es enterpreneires de torn; e era manca de gestion deth risc, non auer aprenut arren dempús des aiguats de 2013; e era manca de respècte peth païsatge, eth nòste vertadèr tresòr, blanc mès tanben verd, e blu, e auriòu;
E mos preocupe qu’es politics s’aluenhen dera realitat, e qu’era gent sentisque ua desconnexion tan grana damb era politica, damb aqueth sistèma neishut en 1978, pòc abans que jo, aqueth que molti non auem ne trigat, ne entenem ne volem seguir apuant;
E mos preocupe que non se parle dera Val que volem es aranesi, e per aquerò mos amassèrem dijaus passat en Vielha, en ua prumèra assemblada ciutadana, ua dotzenada d’aranesi preocupadi peth futur deth país. E i tornaram, perqué volem cambiar eth sistèma e daurir-lo ara gent.
Junhetz-vos ath corròp!
Jornalet es possible gràcias al sosten economic e jornalistic dels legeires e benevòls. Se lo podètz sosténer en venent sòci dels Amics del Jornalet o de l'Associacion ADÒC, o tot simplament en fasent un don, atal contribuiretz a far un mèdia mai independent e de melhora qualitat.
A mi també m´ha fet curiositat i aquest matí he buscat la paraula -corròp- i no l´he trobada (o no he sabut trobar) ni al llibre de Coromines ni al diccionari aranès-anglès ;-(
"Hèr corròp": m'agrade aguesta expression aranesa! :-)
Felicitacions pera iniciatiua!
Vòstre comentari es a mand d’èsser validat. Per terminar lo procès de validacion, vos cal encara clicar sul ligam qu’anatz recebre per e-mail a l’adreiça qu’avètz indicada.
Escriu un comentari sus aqueste article
Senhala aqueste comentari