Per vénder fetge gras, s’invòca totjorn la “tradicion”. Mès, quina èra la realitat de sa consomacion d’autis còps? E cossí se fabrica auèi?
 
 
Embucar, d’autis còps
 
Perqué embucavan las aucas en Gasconha d’autis còps, e pas en Provença per exemple? Abans tot per manca de greish: les olivièrs son de mal fèr vénguer en climat oceanic. Pas de cultura de vira-solelh ni d’aute oleaginós tanpauc a l’epòca. La sola font de còs gras èra d’origina animala: grèish de pòrc per cada jorn, greish d’auca pel dimenge. Cal pensar que, tanplan per la salada, s’utilizava pas òli mès greish fondut. S’embucava donc abans tot per aver greish fin e poder cosinar.
 
Le fetge gras èra pas qu’una consequença d’aquesta practica. Las gents i prestavan pas una granda atencion. Le podián manjar per vrespalhar, al moment de las batèras, per exemple. La sèu consomacion èra anecdotica e aviá pas l’importança que la societat d’ara li balha.
 
 
La fabricacion d’esteatòsi epatica auèi
 
Auèi, se manja fetge dins proporcions industrialas, çò qu’implica de tuar mès de 82 milions d’ausèths^[1] dins condicions qu’an pas res pus a véser ambe las costumas ancestralas.
 
Las tironas son tuadas tre la naishença: pas rentablas. 80 jorns mès tard, començan a embucar les mascles dus còps per jorn. D’autis còps demandava almens una o duás minutas per embucar un ausèth. Ara es reglat en 2 o 3 segondas. L’embuc a pas mès de manivèla: per la granda majoritat dels ausèths es una pompa idraulica o pneumatica qu’injecta dus còps per jorn dins le peirèr dels ausèths 450 g d’aliments dieteticament desequilibrats (excessivament energertiques). Raportat al pes d’un òme, representariá engolir 7 kg de pasta d’un còp.
 
La realitat es tanbens la gàbia, sovent individuala e talament estreita que les ausèths i pòden pas solament desplegar una ala (75 % dels gits embucats dins l’Estat francés).
 
Lèu, les ausèths venguen malauts (diarrèas, problèmas respiratòris…) e le fetge acaba per fèr 10 còps le volume inicial. L’esteatòsi epatica, es aquò le nom scientific del fetge gras.
 
Al cap de 12 jorns d’aqueth regime, quand son pas mòrts abans, tuan les ausèths dins condicions autan terriblas que per las autas bèstias que nòstra societat de consomacion sacrifica: la mòrt a la cadena.
 
 
La defensa de la cultura a la francesa
 
Cal saber qu’embucar es contrari a la reglamentacion europèa. Mès França escota pas las recomandacions eticas quand venguen de defòra. Defend son “excepcion culturala” e encoratja le desvolopament d’aquela practica. Que siá per las minoritats nacionalas e lingüsticas o per la condicion animala, dins les dus cases, la França refusa de seguir las orientacions europèas. Aquí avèm la contradiccion de la republica francesa que, d’un costat pòt pas tolerar la diversitat culturala profonda de las populacions de son territòri, mès que, d’un aute costat, ditz que defend las “tradicions del terraire”. Ignòra la cultura intima dels abitants de l’Oèst occitan, e promòu la sola causa que meritariá d’èstre abandonada sense regret.
 



_____
^[1] Informacion sul sit stopgavage.com