La parucion de l’ancian Testament en occitan es segurament l’eveniment editorial e cultural que marca la debuta d’aqueste millenari. Se tracta d’un eveniment màger per la cultura occitana, e al delà per la cultura universala. Una produccion intellectuala caporala que, malurosament, fins ara se’n parla gaireben pas dins los mèdias occitans. Pr’aquò, de mercés a la sciéncia de Joan Roqueta-Larzac avem d’ara enlà a posita, en lenga nòstra, un dels pilars de la cultura judeocrestiana. D’a fèit, que siaguessem crestians o pas, que siaguessem cresents o pas, qu’aquò nos agrade o pas, siem totes, en Occitània coma en Occident, emprench d’aquesta cultura que trapa son origina dins la Bíblia.
 
Personalament ai totjorn regretat d’aver pas agut pus lèu aquel obratge-monument en lenga nòstra. Ai de longa pensat, a tòrt o rason, que s’aviem agut la Bíbia en occitan i a solament qualques sègles ençà, la nacion occitana ne seriá pas aquí ont n’es a l’ora d’ara. Se torna pas far l’istòria, mas se la Glèisa catolica coma la Glèisa reformada avián agut l’èime de la difusir en lenga nòstra, lo pòble occitan i auriá ganhat en fièrtat e en dignitat. Doncas, i auriá ganhat en libertat. Es çò que se passèt a cò de nòstres vesins catalans e basques. Enlà, las glèisas prenguèron en carga la lenga e la cultura nacionalas. Atanben aquò lor balhèt e lor balha de longa la fòrça de resistir a l’imperialisme que longamai ensaja de los escanar e de los redusir. Las melhoras armas d’una nacion se trapan pas totjorn dins sos arsenals, mas sovent dins sas bibliotècas.
 
Finalament, a agachar condreitament dins lo retrovisor, sola la Glèisa catara evangelisèt dins la lenga occitana. Los qualques ecriches retrobats son aquí per o provar. Tre lo sègle XVI, la Glèisa reformada difusiguèt la Bíblia en francés e causiguèt aquesta lenga coma lenga del culte. Quitament dins d’endreches fòrça recuolats coma los Monts de La Causa en Albigés, ont son nombroses los protestants e ont la lenga quotidiana dins las bòrias es encara l’occitan, los pastors an pas jamai la fòrça morala d’oficiar en occitan. Per çò qu’es de la Glèisa catolica es la meteissa causa. Lo clergat occitan jamai agèt pas lo fetge de prene en carga la lenga nacionala. Al contrari, amb lors bíblias, lors cantics e lors presics en lenga francesa, ls prèires participèron activament, sègles aprèp sègles, a l’aculturacion del pòble nòstre. Sapièron pas se sasir del concili Vatican II, que decidiguèt de remplaçar dins la liturgia lo latin per las lengas “vernacularas”, per passar a l’occitan. E mai se lo mal èra en partida ja fach, per aquel biais la socialisacion de la lenga se seriá pogut perlongar e melhorar. Los papistas volguèron pas contrariar los francistas. De tot temps, o pauc se’n manca, Roma s’es creseguda enfeudada a París.
 
La nacion occitana agèt de totjorn a patir la complicitat dels poders religioses e politics que, de còtria, an obrat e òbran encara a sa negacion. Es un fach gaireben unic dins lo Monde. Es aquela situacion que fa que calguèt esperar 2013, per qu’un sabent en teologia e en exegèsi coma l’es nòstre amic Joan Roqueta-Larzac, nos balhe enfin l’ancian Testament en lenga nòstra. E encara! Va de se qu’es estat un trabalh militant e solitari. E se Claudi Azemà, evèsque auxiliar de Montpelhièr, dins lo prefaci d’aquesta edicion se regaudís: “Devèm saludar aquela traduccion integrala de la Bíblia. Correspond au pensament pastoral d’ofrir au pòble crestian un tresaur seu dins sa lenga mairala. Sai que respond tanben a un prètzfach literari”; pensi pas que, malurosament, l’eveniment deguèsse grand causa a l’institucion catolica. Per çò qu’es de la pastorala en occitan avem pas qu’un mot a tornar a la Glèisa occitana: grègo!
 
Serèm pas jamai pro reconeissents a Joan Roqueta-Larzac de nos aver balhat una tala soma de coneissenças e d’enèrgia. De nos aver ofèrt aqueste tresaur de l’umanitat en lenga nòstra a drech a nòstra gratitud. Doblidessem pas qu’aquesta revirada del grèc, de l’ebrèu e de l’aramean representa d’annadas e d’annadas de trabalh. La patria occitana se pòt enorgulhir aver agut demest sos enfants un saberut e valent, capable de mena a cima un tal projècte. “La fe sens òbra, mòrta es”. Quand la fe del crestian se dobla de la fe de l’aparaire de sa lenga amenaçada; Joan, dins la jòia, nos torna l’esperança del lendeman. De mercés a n’el, contrariament a çò que pensa e ditz París, d’ara endavant Dieu es pas mai exclusivament francés (es pas una galejada, d’unes a cresegut de Dieu èra francés e probablament que d’autres o creson encara).
 
Tocant a n’aquesta edicion, cal tanben mencionar lo trabalh fach per Joan Eigun, l’editor de Letras d’Òc. L’espelida d’aquesta òbra èra pas evidenta. L’investiment a totes punt de vista es estat colossal. Lo volume fa 1280 paginas. Compte tengut del lectorat potencial, li calguèt una brava dòsi de coratge per lançar l’afar e lo menar a bon pro. Aquí-tanben, un autre òme de fe èra necessari al bon moment e al bon endrech. De mercés a la conjugason de doas bravas volontats lo “miracle” es estat possible. Espèri que los Occitans seràn capables d’evaluar a sa justa mesura l’astre qu’an de poder legir d’ara enlà la Bíblia en lor lenga.
 
Tornem o dire, cresent o pas, que lo libre se legigue coma sacrat o coma document literari del patrimòni de l’umanitat, la persona cultivada se deu de lo legir. E per nautres, que fins ara èrem estat obligats de lo legir dins una lenga estrangièra, de lo tornar legir.
 
Acabarai aquesta cronica per las doas darrièras frasas del prefaci de Monsenhor Claudi Azemà: “Que los amoroses de nòstra lenga, coma los de la Bíbla, avigoren lor vida e lor fe en chucant a aquela sorga incomparabla. Grandmercés, Joan!”